НАҺАНАЙ ОЙН БАЯРТА

Милаан, үхибүүнэй 1 жэлтэй болоходо хэлэдэг үреэл

Түмэн хүнэй һүр дараха

Түхэреэн улаан шарайтай,

Мянган хүнэй һүр дараха

Мандаһан улаан шарайтай,

Эрхытэндэ диилдэхэгүй,

Аматанда абтахагүй

Эрын юһэн эрдэм түгэсэһэн

Эрхим һайн хүбүүн болоорой.

Түрэһэн үдэртэ хэрэглэмээр үреэлнүүдһээ

Баяр ехэтэ олон нүхэдтэй болоорой,

Баясхалан ехэтэ амараг ханитай болоорой.

Наранда адли гэрэлтэжэ ябаарай,

Набшаһанда адли һалбаржа ябаарай,

Найр зугаагаар дүүрэн ябаарай,

Наһатай нүхэдөө хүндэлжэ ябаарай.

* * *

Үүрэй сайхые талада угтаарай,

Үеын гансые залуудаа золгоорой.

Аба эжыгээ хүндэлэн ябаарай,

Арад зонтоёо нэгэн ябаарай.

* * *

Үбэр дээрээ үргэһэн

Эжыгээ һанажа ябаарай.

Эжэлтэй нүхэртэй боложо,

Энхэ түрэеэ нэрлүүлээрэй.

Альган дээрээ үргэһэн

Абаяа һанажа ябаарай,

Арадтаа хүндэтэй ябажа

Ашата гуламтаяа нэрлүүлээрэй.

* * *

Солбон шэнги гэрэлтэжэ ябаарай,

Соморлиг шэнги дэлгэржэ ябаарай,

Сог һүлдэтэй мандажа ябаарай,

Солоо сэргэлэн бадаржа ябаарай.

* * *

Зуу хүрэжэ, зубалгын яһанда бү хахаарайш.

* * *

Айдар дүүхэй ...!

Хангайн модоной илгардаг

Хабатай һайхан алтан саг,

Зоной магтан хэлсэдэг

Золтой һайхан тарган саг

Өөрөө шэлэжэ түрөө гүш,

Эжэл манай ...

Угаа мүшхэн тоолохо

Ууган нютагш ...

Эжыншни нангин гуламта

Элдин сагаан ...

Иигээд байхадаа,...

Эгээл, юрэдөө, хаанахибши?

Хаанахиш байгыш, хамаагүй,

Хангай түрэл Буряадтаа

Хани нүхэд олонтойш.

Намжаа дуулим намар сагай

Наартай һайхан энэл үдэр

Газар дэлхэй гэшхэжэ,

Гараһан, түрэһэн бэлэйш даа.

Энэл нангин үдэрөөршни,

Эжэл, хани шамайгаа

Арюун, дулаан сэдьхэлһээ

Амаршалнабди, тогтоогыш!

Хэды наһатай болобош даа?

Хэдыш байг лэ, хамаагүй.

Ерэн табатайл гэлсээ һэн.

Арбан табатай хэбэртэй,

Аляа зандаа ябаналши.

Эсэхэ, һуухы мэдэхэгүй

Үсэд нэтэрүү мэргэжэлтэн

Амар заяа байхагүй-

“Ажал”, – гэжэл ябагшаш.

Арад зондоо хэрэгтэй

Али олон ябуулга

Хэды сагтаа үрдижэ

Хэдэг хүмши, гайхалтай.

Энэл зандаа, сэбэрхэн,

Эсэл үгы, хүнгэхэн,

Эжэл олон нүхэдтөө

Эгээл ехэ хүндэтэй,

Хөөрхэн үхи хүүгэдээ

Хүнэй зэргэ болгожо,

Нагасын тэнгэри ехэл юм,

Наһан соогоо хүндэлжэ,

Амар мэндэ, жаргалтай

Ажаһуухаш болтогой!

* * *

Дура сэдьхэл татадаг

Дорюун зантай ... !

Хангай дайдын эгээл һайхан –

Хабар, зунай үлхөөн дээрэ

Түби дэлхэйдэ мүндэлһэн

Түрэһэн һайхан үдэрөөртнай

Үнэн сэдьхэлһээ амаршалнабди!

* * *

Ашата Абынгаа

Алдар һайхан нэрые

Олон жэлдэ нэрлүүлжэ,

Омог сарюун ябаналта.

Нангин нэрэ түрыень

Найман зүгөөр үргэжэ,

Арад зоной сэдьхэлдэ

Алтан зула болгоолта.

* * *

Үшөө олон жэлнүүдтэ

Үндэр һайхан заяатай,

Элүүр энхэ, амгалан

Энэ дэлхэй гэшхыта!

* * *

Ядарал гээшые мэдэнгүй

Ямба хүндэ ехэтэй

Ябахатнай болтогой!

Хүшэр, орёо байдал соо

Харгы замаа алдангүй,

Хүнэй дунда жаргалтай

Хүхюун зандаал ябыт даа!

Гэрэл зураг: Наталья Уланова

40 НАҺАНАЙ ОЙН БАЯРТА

Хүндэтэ ...

Амаршалнаб шамаяа 40 наһааршни!

“Дүшэтэй хүниие

Дүршэлтэй гэлсэдэг,

Дүршэлтэй хадань

Үрэжэлтэй гэдэг ...

Дүшэн наһатан –

Дүүрэн һаналтан”, –

гэжэ поэт дэмы бэшээгүй.

“Дүшэн дээрээ – мүшэн дээрээ”

гараһан һайхан наһандаа һанаһанаа абажа,

һарбайһандаа хүрэжэ ябахыешни хүсэнэб.

Олзо салин элбэгтэй,

Олоной хэрэгтэ урагшатай

Омог дорюун байдалтай

Олон жэлнүүдтэ жаргаарай!

Инаг хайрата...!

Газар дэлхэйдэ хүн бэеэ хүндэлжэ,

Ганса наһанай нангин ойгоо тэмдэглыт!

Үшөөл тэды һаруул һайхан жэлнүүды

Үри бэеын альган дээрэ үнгэргыт!

Ошоһон наһаяа шаналжа, гунигта абтангүй,

Оршолон замбиин бэлэг гэжэ сэгнэгты!

Алтан дэлхэйһээ үргэмжэтэй,

Амар мэндэ, жаргал эдлэн һуугыт даа!!!

50 ЖЭЛЭЙ ОЙДО

Хүндэтэ һанагдаха ...

Хүнэй наһанай ябаса гээшэ хэды түргэн байһыень жэл оной ошохо бүри элеэр ойлгогдоно хаш даа. Ойлгонгүй байтарнай 50 наһанаймнай алтан ой хүрэжэ ерэшөөд сугларжа байнабди барандаа. Манайнгаа байдалда түшэг тулгуури, замдамнай залуур болодог дэлгэр һайхан зантай нүхэрнайш. Ажабайдалай орёо зам гаталжа ябахадаа, аба эжынгээ нангин һургаал сахижа, орон нютагаа үргэлсэжэ, ажал хүдэлмэридөө амжалта туйлажа ябанаш. Эрхим һайн нүхэр ... , омог нүхэдөөр баян, олзо хэшэгээр элбэг, үри хүүгэдээ үргэжэ, сэдьхэл дүүрэн ябахыешни харахадаа, бидэ нүхэдшни үнэн зүрхэнһөө баярланабди.

5 арба ехэ бэшэ – оройдоол 50.

Талаан бэлигээ хүгжөөхын хаһа!

Наһан залуу, наран эртэл үшөө –

Найрлаха, ажаллаха сагнай урдаал.

Жороо мориной жолоо барижа,

Хатарша хээрэй хазаар барижа,

Түмэн зоной түрүү боложо,

Баяртай, омогтой, олзотой ябыш даа олон жэлдэ!

* * *

50 наһан гээшэмнай

Таатай урин хаһал даа:

Хараалһанаа бэелүүлхэ,

Хахарһанаа халаха.

Һанаһанаа һарбайха,

Һандарһанаа һэльбэхэ.

Иимэ удхатай хаһаартнай

Үнэн зүрхэнһөө амаршалаад,

Аманай баян хэшэгтэй,

Абдар дүүрэн зөөритэй,

Эрдэмэй эрхим бэлигтэй,

Эбтэй олон хүүгэдтэй

Энхэ жаргажа һуугыт даа,

Элүүр сарюун ябыт даа гэжэ хүсэе!

* * *

Аяа хайрата...

Ашата эжынгээ буянгаар

Алтан дэлхэй гэшхэжэ,

Арюун агаараар амилжа,

Аршаан булагаар ундалжа,

Абынгаа һургаалы алдангүй,

Аглаг тоонто нютагтаа

Аха, захатанай тоодо оробош.

Талаантай, жаргалтай,

Нүхэдэйнгөө дунда

Табин наһаяа угтажа байнаш.

Хүл нюсэгэн балшар багаһаа

Хүнэй үгөөр, хүнгэн һэнши.

Зан, абариш хубилаашьегүй-

Зонойл түлөө зандаа ябанаш.

Наһанай харгы хүнгэн бэшэ,

Наадаһаар гансал дабахань бэрхэ.

Эдлэхэ жаргал өөрөө ерэдэггүй,

Элэжэл, эсэжэл гартаа абахаш.

Үбгэд, хүгшэды хүндэлжэ,

Үхибүүд, залуу һүрэгтэ

Үльгэр, жэшээ боложо,

Томорхуу боложо зобонгүй,

Тоомтой, наартай, зан соогоо,

Буряад арадай заншал сахин,

Буян хуряажа, элүүр, энхэ,

Баабайнгаа гуламта бадараажа,

Ашата буурал эжыгээ

Альган дээрээ үргэжэ,

Ашыень харюулхы бодоорой.

Үнэн дээрээ эжыдэш

Үлүүш юумэн хэрэггүй.

Өөрөөл мэндэ ябахыеш

Үдэр бүри мүргэдэг...

Мүшэн доро бэе, наһан

Мүнхэ бэшэ, ойлгоорой.

Үнэн һайхан нэрээ гансал

Үргэн, гамнан ябаарай.

Үри хүүгэдээ энхэрэн,

Гарынь ганзагада, хүлынь дүрөөдэ

Гаргажа, хүргэжэ табяарай.

Наһанай нүхэр ....

Наартай жарган һуугаарай.

Арад зондоо туһатай,

Аха, дүүдээ хүндэтэй,

Амар мэндэ, хүгтэй,

Үндэр наһа наһалжа,

Эжыдээ – хүбүүн, эгэшэдээ – дүү,

Дүүнэртээ – аха, зээнэртээ – ноён,

Нүхэдтөө – нүхэр,

Унажа ябаха моритой,

Угжада хэхэ һүтэй,

Урагшатай, урматай һуугаарай!

* * *

Үдэр бүхэндэ жаргалай һайханиие үзэжэ,

Үглөө бүхэндэ наранай һайханиие хаража,

Үреэлэй һайханиие ходо шагнажа,

Үндэр наһа наһалжа,

Үри хүүгэдтээ туһалжа,

Үетэн нүхэдтөө хүндэтэй,

Үнэр баян һуугыт даа!

* * *

Табин наһанайнгаа дабаан дээрэ

Тамнай гарабат.

Эрдэм, ажалай эршэ соогуур

Эрмэлзэжэ ерэбэт.

Уран һайхан буряад хэлэеэ

Ухаалан шэнжэлнэт.

Арад зонтоёо алхасаа нэгэдүүлэн,

Амжалтаарнь омогорхонот.

Алтан ойнтнай дабаан дээгүүр

Арюун наран туяарна.

Дабаанай саана үшөө дабаан,

Дайдын саана үргэн дайда –

Дабшажал ябыт даа урагшаа!

* * *

Табан үнгын сэсэгүүд

Тала газараа шэмэглэг,

Табин наһанай баяр

Танай наһа шэмэглэг.

Долоон үнгын һолонго

Добо талаяа шэмэглэг,

Далан наһанай жаргал

Танай наһа шэмэглэг.

Найман үнгын сэсэгүүд

Нарата талаяа шэмэглэг,

Наян наһанай баяр

Танай наһа шэмэглэг.

Зургаан үнгын сэсэгүүд

Зуһалан газараа шэмэглэг,

Зуун наһанай жаргал

Танай наһа шэмэглэг.

* * *

Ц-Х. Жамьянова нүхэртөө…

Хори гаран наһандаа

Хуби заяагаа холбоолди.

Үнгэрөөл олон жэлнүүд –

Үндэр набтар хүтэлнүүд.

Наһанай үндэр дабаанда

Нэгэ жэгдээр жүдхөөлди.

Зоной жиирээр ябажа,

Жаран наһаяа хүсэбэлши.

“Бүлын жаргал гээшэ

Бэе бэеэ хүлеэхэ” –

Нангин энэ һургаалые

Наһан соогоо сахяалди.

Эды олон жэлнүүд соо

Элдэб үенүүд үнгэрөө.

Хүндэ хүшэр сагуудшье

Хүрдэ шэнгеэр эрьелдээ.

Хорбоо юртэмсын хогоосони

Хоюуландаа үзөөбди, зүгөөр

Сэдьхэл гээшэ хомхой даа:

Саашань хүрөө гэхэгүйш.

Дуранай арюун дэльбэхэн

Дорюун хөөрхэн ашанараа

Дэлхэйн дэнзэ шэнгеэр

Дэмы бэшэ һананабди.

Али нэгэеэ орхижо,

Алтан дэлхэйһээ холодонгүй,

Ашанараа айл болготороо,

Амиды мэндэ ябаһайбди.

* * *

Баруун таладаа

Бурхан сахюусатай,

Зүүн таладаа

Зонхобо бурхантай,

Орой дээрээ

Одо заяатай,

Һүнэшэгүй һүлдэтэй,

Буурашагүй буянтай,

Даашагүй даллагатай,

Дабашагүй хэшэгтэй,

Тэнгэриһээ тэдхэмжэтэй,

Үлгэн дайдаһаа

Үргэмжэтэй

Ябахатнай болтогой!

* * *

Аха захатамнай хэтэдээ

Арадтаа хүндэтэй ябыт даа.

Зол заяатай, амар амгалан

Элүүр энхэ һуугыт даа!

Үтэлһэн тэмдэг шарайдаа

Үгыл зандаа һуугарайт.

Зугаатай, сэсэн ахамнай,

Зуугаадтай болотороо жаргаарайт!


Танайнгаа хэшэг буяниие эдлэжэ, һайхан абари зангыетнай, ухаатай зүбшэл заабаринуудыетнай сэгнэн хододоо ябадаг үхибүүдтнай ута наһа, удаан жаргал, элүүр мэндые хүсэнэ.

* * *

Газар дэлхэйдэ хүн бэеэ хүндэлжэ,

Ганса наһанай нангин ойгоо тэмдэглыт!

Үшөөл тэды һаруул һайхан жэлнүүды

Үри бэеын альган дээрэ үнгэргыт!

Ошоһон наһаяа шаналжа, гунигта абтангүй

Оршолон Замбиин бэлэг гэжэ сэгнэгты!

Алтан дэлхэйһээ үргэмжэтэй

Амар мэндэ, жаргал эдлэн һуугыт даа!

* * *

Һаруул бодолтой,

Һайхан һанаатай,

Сэсэн үгэтэй,

Сэбэр сэдьхэлтэй,

Наартай, зугаатай,

Налгай жаргалтай,

Элбэг баян,

Элүүр мэндэ,

Энхэ амгалан

Ажаһуухатнай болтогой.

* * *

Аба, эжы хоёройнгоо

Алтан шэнги һургаал дагажа,

Ашата хэрэгынь үргэлжэлүүлжэ,

Алдарта нэрыень нэрлүүлжэ,

Аха эгэшэнэрээ дахажа,

Арадаа дүүнэрээ дахуулжа,

Һайхан заншалаа золгуулан

Ябыт даа!

60 НАҺАНАЙ ОЙДО

Хүндэтэ манай эжымнай,

Хайрата һайхан теэбиимнай,

Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ,

Хүхэ номин огторгой доро

Хүжэ шэнги агаараар амилжа,

Хүбүү, басагадаа,

Аша, гуша, зээнэрээ баясуулан,

Үшөөл олон жэлдэ

Хүл хүнгэн ябыт даа.

* * *

Үлгэн һайхан тоонто дайдадаа

Үлгын дууе шагнан тэнжээт.

Элдин дэлюун энхэ тайгадаа

Эрын соло эдлээт.

Ошоһон жэлнүүд эрьен ерэжэ,

Ойндотнай һэргэн дуулана.

Үндэр наһанай табсан

Үзэгдэжэл эхилбэ гээшэ ха.

Үзэһэн хараһанаа, ажалай соло

Үндэжэ ябаһан үхибүүдтээ

Үгэлэн хэлэжэ ябыт даа.

Зоной хэрэгтэ бэеэ үгөөлта,

Зориг түгэлдэр энэ хүрөөлта,

Хүндэ ажалһаа зүрхэ алдаагүйт,

Хүсөө гамнаагүйт, эсээ сусаагүйт.

Жара наһанай жаргалда хүрэбэт,

Жаргалтай хаһа танда ерэбэ.

Гол угаа дамжуулха,

Гуламта сахиха хүбүүдээрээ,

Уян нугархай,

Урин сэбэр басагадаараа

Омогорхожо, баярлажа,

Олон жэлдэ омог дорюун һуугыт даа.

* * *

Аба эжын буян хэшэгтэй,

Ая гангаар анхилһан,

Амгалан тэнюун,

Аглаг ... нютагта

Аажам тэнюун

Энхэ тайбан ... сагта

Энэ дэлхэйдэ хүмүүнэй нэрэ олоолта.

* * *

"Эрдэм бэлиг – эрхим баян" – гэһэн

Элинсэгэймнай үгэ бии юм.

Арад зоной дунда ажалай үргэн замые

Алдар нэрэтэйгээр эдлээлта.

Мүнөөдэр, танайнгаа 60 наһанай ойн баярай үдэртэ,

Манай зүгһөө хэлэхэ үреэл иимэ байна:

Он жэлэй ошохо бүри

Омог дорюун зандаа,

Һара, жэлэй ошохо бүри

Һайхан сарюун зандаа,

Үдэр бүри жаргал үзэжэ,

Буянгаа эдлэжэ,

Үшөөл олон жэлнүүдтэ

Ара үбэрөөрөө, аша зээнэрээ тойруулан,

Сээжэ һонор, сэдьхэл арюун,

Ута наһатай, удаан жаргалтай

Һуухыетнай хүсэнэбди!

* * *

Жара наһанайтнай жабхаланта наран

Жалгын оройдо жарган мандаба –

Хэмжүүртэ жэлнүүдэй хэтын жаргал хэлбын эрьебэ.

Залуу нүхэдтөө дүршэлөө залгуулжа,

Залиршагүй мэндэ ябагты!

Ажалша зоной ажал хэрэгтэ

Анхарал золтой ажаһуугты!

* * *

Жороо мориной жолоо барижа,

Олон зоной ударидагша боложо,

Гараа холотороо ажал хэжэ,

Жаран наһанайнай жаргалда хүрэбэт.

Дэмбэрэлтэ һайхан энэ үдэрөөртнай

Доро дохин халуунаар амаршалаад,

Зудгүй газарта зуһажа,

Зоболонгүй газарта жаргажа,

Үри хүүгэдтээ үргүүлжэ,

Газаагаа гайгүй,

Гэртээ гэнэгүй

Үдэр бүри үнэтэй үгэ шагнажа,

Наранай толон соо

Наһанай үндэрые дабажа,

Ябахатнай болтогой!

* * *

Түрэһэн һайхан тоонтодоо,

Сэлгеэ номин нютагтаа,

Ажалдаашье, албандаашье,

ажабайдалдаашье

Амаралта гэжэ мэдээгүй,

Арад зонойнгоо дэмжэлгээр

Амжалтатай һайн хүдэлжэ,

Олон жэлэй һубаряан соогуур

Олоной түлөө оролдожо,

Онсо габьяагаа гаргажа,

Олон түмэндэ хүндэтэй болоот!

Һайхан ... нүхэртэеэ

... баатар хүбүүдые,

... дангина басагадые

Үргэжэ, һургажа, хүмүүжүүлжэ,

Хүлыень дүрөөдэ,

Гарыень ганзагада хүргөөд,

Гэр бүлэ болгожо түбхинүүлээд,

... һайхан аша, зээнэрые

Үргэн дороо бөөмэйлжэ,

Үбдэг дээрээ үргэнэт!

* * *

Һүнэшэгүй һүлдэтэй,

Зайлашагүй заяатай,

Даашагүй далгатай,

Дабашагүй хэшэгтэй,

Буурашагүй буянтай,

Мүнхэ нэрэтэй,

Мүнгэн жолоотой

Ябахатнай болтогой!

– гэжэ үреэнэбди!

* * *

Хүрьһэтэ дэлхэйдэ

Хүн боложо түрөөд,

Хүмүүн бэеэ хүсөөд,

Хүлэгэй туруунһаа таһарангүй,

Хүнэй хүбүүдһээ дутангүй,

Һургуули һудар үсэдөөр үзэжэ,

Һураһанаа һургаал болгожо,

Дуулаһанаа дүршэл болгожо,

Альгаа холотороо,

Ажал хэжэ,

Хүлһөө гоожотороо,

Хүдэлмэри хэжэ,

Хүн бэеэ хүдэржөөлта.

Оролдожо ябаһыетнай

Олон зомнай сэгнэдэг.

Нэтэрүүгээр хүдэлһыетнай

Наһатайшүүлнай дурдадаг.

Аглаг дэлхэйдэ

Түрэһэн үдэрөөртнай,

Жаран наһаартнай.

Амаршалаял даа танаа

Уг гарбалайнгаа

Ургахые харагты.

Үри бэеынгээ

Үнэржэхые харагты.

Үхэр малайнгаа

Үдэхые харагты,

Үлэһэн наһандаа

Үлзытэй ябагты.

* * *

Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ,

Хүхэ мүнхэ огторгойн наран доро

Үри хүүгэдээ үргэжэ,

Үндэр наһатай болобот.

Сэсэг ногоон дайдадаа

Сэдьхэн дуулажа ябыт даа!

Аялга хонгёо энэ замдаа

Аятай зугаатай хододоо ябыт даа!

Буряад дуунайнгаа аялга

Баяртай золтой хододоо

Нүхэд, зонойнгоо дунда

Хүхюутэй дуулажа ябыт даа!

Харахада шарайтнай залуу зандаа,

Шандааһантнай шанга зандаа,

Нарата олон жэлнүүдтэ

Амар амгалан ажаһуугты!

Жаран жэлэй жаргал эдлэжэ,

Наян жэлэй найр үзэжэ ябагты!

* * *

Жаргалта 60 наһанайтнай

Жабхаланта түгэс ойгоортнай,

Дуран сэдьхэлэйнгээ оёорһоо

Доро дохин амаршалнабди.

Ажал дээрээ амжалтатай,

Арад зондоо суутай,

Хүдэлмэри дээрээ урагшатай,

Хүндэтэй солотой ябаналта.

Бэрхэтэй хүшэр жэлнүүдтэ,

Бэлигтэй зоригтой ажаллажа,

Түрэл нютагайнгаа байдалые,

Түбхинүүлэн арьбажуулалсаалта.

Арадай түлөө оролдоһонтнай,

Аша буян болохол,

Бүгэдын хэрэгтэ хабаадаһантнай

Буян хэшэг болохол.

Түлижэ байһан галтнай

Түмэн жэлдэ бадараг лэ,

Байрлажа һууһан гэртнай

Бадма сэсэгээр дэлгэрэг лэ.

Үргэн сагаан нютагтаа

Үри хүүгэдтээ үргүүлжэ,

Ута наһа наһалжа,

Удаан жаргажа һуухатнай болтогой!

65 НАҺАНАЙ ОЙДО

Жаргал түгэс мүнөөдэрэй оршомдо

Жаран табан наһанайтнай

мүндэлһэниинь һайхан.

Сэсэгэй баглаашуу арюухан баяраар

Сэдьхэлэй оёорһоо амаршалнабди!

Наһанайтнай харгы зам

Найдамтай зохидоор зурыгаал,

Наһаараа хэһэн ажалдатнай

Талаан бэлигтнай тодороол!

Жаран табанайнгаа дабаае дабан,

Жаргал тэгшэ, үнэр баян ябаналта,

Урдатнай үшөөл олон дабаан бии.

Наһанайнгаа найдамтай нүхэртэй

Налайжа тэдэниие дабахалта!

Үглөө бүри наранай гарахые угтажа,

Үдэр бүри үреэлэй һайханиие дуулажа,

Үшөөл олон жэлдэ жарган

ажаһуухыетнай үреэнэбди!

* * *

Үргэн дэлхэйһээ үргэмжэтэй,

Үндэр тэнгэриһээ үршөөлтэй,

Эртын наранһаа эмнэ абажа,

Эхэ газарһаа хүсэ абажа,

Гай гашалан үзэнгүй,

Гэр бүлэдөө жаргалтай,

Зээ гушануудаа хаража,

Сагай хүшэртэ дарагдангүй

Ажаһуухатнай болтогой!

70 НАҺАНАЙ ОЙДО

Эрхим хүндэтэ ...

Балшар наhандаа наадаhан

Һааритайхан жэлнүүдээ

Һанан, hанан hууналта.

Залуу гүлмэр наhандаа

Залхуурангуй оролдожо,

Оёдолшоной мэргэжэлы

Одоол өөрөө шудалаат.

Уран гарайтнай бэлиг

Угай танай шанар лэ,

Оёhон булган малгайнууд

Олон зонии шэмэглээ.

Аяа хайрата нүхэрөө

Альган дээрээ үргэжэ,

Далан табанайнь дабаае

Дабажа гараhан буянтайт.

... ... шарай харыт,

Сэбэр гээшэнь гайхалтай!

Сээжынь ухаан, бодолнуудай

Һонор гээшэнь гайхалтай !

Хүндэлэн үлэгшэд:

* * *

Долоон үнгын һолонго

Добо талые шэмэглэг лэ,

Далан наһанай жаргал,

Танай наһа шэмэглэг лэ.

Үлзы һайхан нютагтаа

Аша зээнэрэйнгээ дунда

Сээжэ дүүрэн, сэнгүү

Сэдьхэл дүүрэн, золтой

Дуу домогтой,

Зугаа найртай,

Гасалан гашуудал үзэнгүй,

Хүл хүнгэн, амгалан тэнюун

Ажаһуухатнай болтогой!

75 НАҺАНАЙ ОЙДО

Алтан дэлхэй дээрэ мүндэлһөөртнай,

Агууехэ 75 наһанайтнай ойн баяраар

Үнэн зүрхэнһөө халуунаар амаршалжа,

Үлзы хэшэг, элүүр энхэ,

Ута наһатай, удаан жаргалтай,

Урагшаа һанаатай, урма зоригтой

Ажаһуухыетнай хүсэнэбди.

Аша зээнэрээ үргэлсэжэ,

Үри хүүгэдтээ туһатай,

Үндэр наһа наһалжа,

Бурхантай, буянтай,

Бултанда хэрэгтэй

Ажаһуухатнай болтогой!

* * *

Ашата һайхан Абамнай,

Алтан дэлхэйдэ мүндэлһөөр

Дорюун омог зандаа

Далан табаяа хүрэбэт.

Алтан дэлхэйн жама ёһоор

Айл бүлэ боложо,

Эелдэр дүрбэн хүүгэдэйнгээ

Эсэгэ боложо жаргаат.

Албан хэрэгтээ оролдосотой нарин,

Арюун сэхэ хододоо хүдэлөөд,

Анда нүхэдтөө хүндэтэй ямбатай,

Алтан үреэлээ хэлэжэ,

Амар жаргал эдлыт даа.

Үри хүүгэдэйнгээ, аша

зээнэрэйнгээ зула боложо,

Үеынгөө нүхэрэй түшэг боложо,

Үшөөл олон жэлдэ үбшэ зоболонгүй,

Үлзы жаргалтай һуугыт даа.

Үендөө хүрэһэн үхибүүндэ

(Ашата аба эжыгээ)

Аба эжыгээ, аханараа (эгэшэнэрээ)

Аһан ехээр баясуулжа,

Алтан дэлхэйдэ мүндэлһөөр

Үендөө хүрэбэш,

Жэлтэй болобош,

Амаршалнабди үнэн зүрхэнһөө.

Үдэр бүри үндыжэ,

Һара бүри һархайжа,

Жэл бүри жэрбыжэ, (ербыжэ)

Аажам даруу зантай

Арюухан дангина болоорой.

(Абарга баатар болоорой).

Урдахи юумэеэ ухамайлха

Ухаатай басаган (хүбүүн) болоорой.

Сэдьхэл зориг һайтай

Сэсэн хүүхэн (хүбүүн) болоорой.

Тэнхээ тамир һайтай,

Элүүр энхэ бэетэй

Түрэһэн эхэ эсэгэдээ

Түрэл гарал, садандаа

Түшэг тулга болохоор

Эхэнэрэй (эрын) дээжэ

Эрхим басаган (хүбүүн) болоорой!


Цырен-Ханда ЖАМЬЯНОВА, 2008 он



40

Амаршалаял даа 40 наһааршни.

Үреэлэел даа үнэн зүрхэнһөө.

Һүнэшэгүй һүлдэтэй,

Буурашагүй буянтай,

Зайлашагүй заяатай,

Даашагүй даллагатай,

Дабашагүй хэшэгтэй,

Мүнхэ нэрэтэй,

Мүнгэн жолоотой

Ябахашни болтогой!

40

Амаршалнабди та хоёроо

Үнэн зүрхэнһөө

Түрэһэн үдэрөөртнай

Дүшэн наһаартнай!

Үргэһэнөө хүн болгожо,

Үдхэһэнөө мал болгожо,

Газаагаа гайгүй,

Гэртээ гэнэгүй

Ошоходоо – олзотой,

Гарахадаа – ганзагатай,

Уулзахадаа – урагшатай,

Бии бэлигтэй,

Дүүрэн хэшэгтэй,

Дүрбэн тэгшэ жаргалтай

Ябахатнай болтогой! –

гэжэ үреэнэбди.


Цырен-Ханда ЖАМЬЯНОВА



50

Ажабайдалай тэнсүүри – алтан ойгооршни,

Табин наһанайш түрэһэн үдэрөөр.

Тоонто нютагһаа тамир нэмэжэ,

Хүдөө нютагһаа хүсэ абажа,

Аюул тодхоргүй, аза жаргалтай,

Үбшэ зоболонгүй, элүүр энхэ,

Һарбайһанаа абажа,

Һанаһанаа хүсээжэ,

Хазаһанаа таһалжа,

Хэлһэнээ бүтээжэ,

Зориһондоо хүрэжэ

Ябахашни болтогой! — гэжэ үреэнэбди.


50

Тэбхэр табин наһаншни –

Табин үндэр дабаан.

Ажал, баяр тэмсэлэй

Аяар үндэр Саяан.

Хүтэл дабаад харахада,

Баһал саанань хүтэл лэ.

Тэрэниие дабаад гарахада,

Үшөө нэгэн дүтэлнэ.

Залгаа олон дабаатай

Заяата наһанайнгаа замаар

Дорюун, сарюун зандаа

Дам саашаа дабшыш даа


50

Орохо ордон гэртэй,

Хүлөө тээхэ унаатай,

Баян бүдүүн байдалтай,

Хүсэд дүүрэн жаргалтай

Бата найдамтай бүлэ

Болоһондотнай баясанабди.

Таби наһан гээшэмнай

Тарган зөөритэ тахяа гэдэг:

Олоһоноо олошоруулдаг,

Олзоёо зөөри болгодог,

Өөрөөшье эдлэхэгүй һаа,

Үри хүүгэдтээ үлөөдэг.

Үтэлхэ хүгшэрхэ үедэтнай

Үргэхэ һайхан үринэр бии.

Хада ууладал түшэглэхэ

Табан хушуун малтай,

Хүндэтэй түрэл гарал бии.

Түгшүү, ядаха сагтатнай

Тулгалха үетэн нүхэд бии.

Ажабайдалдатнай дэмжэхэ

Аха нүхэд баһал бии.

Олоной зэргэдэ ябаха

Одо заяан танда бии.

Оролдожо ябаһыетнай сэгнэхэ

Огторгойн олон бурхад бии.

Энэ наһандаа жаргаха

Эхэ эсэгынтнай буян бии.

Хүнэй наһанда хэрэгтэй

Хамаг юумэн танда бии.

Амаршалнабди таанадаа

Алтан ойгоортнай,

Зээнэрээрээ зэлэ татуулжа,

Зэргэеэ олон болгожо,

Юртэмсын гурбан зөөлэнөөр

Үри бэедээ үргүүлжэ,

Үглөө бүри наранай

Һайханиие хаража,

Үдэр бүри жаргалай

Һайханиие үзэжэ,

Һуухатнай болтогой!


50

Тэбхэр 50 наһанайнь

Түрэһэн үдэрөөр

Амаршалнабди үнэн зүрхэнһөө.

Эбтэй түнжэн зангаараа

Энэл зандаа сарюухан,

Хүбүүдээ хүн болгожо,

Амтатайхан ашанараар

Ара үбэрөө тойруулжа,

Наранай толо хаража,

Наһанай үндэрые дабажа

Ябахатнай болтогой!

Гэжэ үреэнэбди.


Тэбхэр табин наһаартнай,

Тэгшэ һайхан ойгоортнай

Танаа амаршалхаа ерээлди.

Таби наһанайтнай табсанһаа

Тойрожо харая гэдэргээ.

Угаа уһанда хаяагүйт,

Гарбалаа газарта булаагүйт,

Түрэл гаралаа нэгэдүүлжэ,

Аха дүүгээ мэдүүлжэ,

Хододоо тэдэнээ хүндэлжэ,

Ябадаг һайхан заншалтайт.

Олон жэлдэ нэтэрүүгээр

Оролдожо хүдэлөөд лэ,

Өөрын ордон байратай,

Орохо гэртэй болоолта.

Эхэ эсэгын буянгаар,

Эрхим нүхэдэй дэмжэлгээр,

Орон нютагайнгаа

Үргэмжөөр

Олоной зэргэдэ ябанат даа.

Энэл зандаа сэбэрхэн,

Сэсэг мэтэ хангалхан

Наһанай, ажалай дабаае

Найдамтайгаар дабшыт даа.


50

Бултандамнай хайратай,

Тон дуратайхан дүүмнай

Табин наһаяа гүйсэшэбэш.

Аха, эгэшэ, дүүнэршни –

Абын олон үринэр

Алтан энэ ойгооршни

Амаршалнабди шамайгаа.

Энэл зандаа арюухан,

Сэсэг мэтэ хангалхан

Наһанай, ажалай дабаае

Найдамтайгаар дабшажа,

Зээнэрээр зэлэ татуулжа,

Ашанараар олон боложо,

Үлгэн дэлхэйдээ жаргалтай,

Үргэн зондоо хүндэтэй,

Наһатанай дунда налархай,

Үбгэд зонһоо үреэлтэй,

Олоной түлөө оролдожо,

Ошо, дүлэ сасаржа,

Зоной түлөө зорижо,

Зула шэнгеэр бадаржа,

Золтой ябахашни болтогой!


Цырен-Ханда ЖАМЬЯНОВА



55

Ара үбэрөөрөө

Аша зээнэрээ тойруулаад,

Хүндэтэ хүгшэн эжы,

Нагаса эжы гүүлэжэ,

Нара ногоо татуулжа,

Наһанайнгаа амаралтада

Гараха болошоод байналши.


Энэл зандаа сарюухан,

Сэдьхэл бодолоор арюухан,

Бохир тохир болонгүй,

Хэлтэр ялтар гэнгүй,

Наранай толо хаража,

Наһанай үдэрые дабажа,

Ута наһатай, удаан жаргалтай

Һуухашни болтогой!


55 наһан

Наһанайшни нэгэ табсангаар,

55 жэлэйшни ойгоор!

Эхэ хүнэй һайхан

Юһэн эрдэм эдлэжэ,

Хамагые тэгшэлэн багтаажа,

Хайра, хүндэ хэшэеэжэ,

Нягта налгай хэбээрээ,

Урихан, түбшэн зангаараа

Үри бэеын энхэрэлтэй,

Үнэн нүхэдэй үргэмжэтэй,

Наһатанһаа үреэлтэй,

Нарата юртэмсэдэ буянтай.

Наранай толо хаража,

Наһанай үндэрые дабажа,

Найртаа налайжа,

Хоймортоо хотойжо,

Һуухашни болтогой! –

гэжэ үреэнэбди.


Цырен-Ханда ЖАМЬЯНОВА



60

Жаран наһанайнгаа

Жаргал эдлэжэ,

Хоймортоо хотойжо,

Найртаа налайжа

Һуунат даа.

Баруун һайхан таладаа

Бурхан багша һахюултай,

Зүүн һайхан таладаа

Зонхобо бурхан түшэгтэй,

Ара талаһаа

Абида бурханай анхаралтай,

Дээрэһээ

Дэмшэг бурханай дэмбэрэлтэй,

Орой дээрээ

Ошор Ваани Отошотой,

Одон шэнгеэр яларжа,

Ошон шэнгеэр сасаржа,

Зула шэнгеэр бадаржа,

Буянгаа эдлэжэ,

Бурхадтаа зальбаржа,

Һуухатнай болтогой! –

гэжэ үреэнэбди.


60

Амаршалнабди танаа,

Жаран наһаартнай, түрэһэн үдэрөөртнай.

Хүндэ ехэтэ хоймор таладатнай

Хонгшим Бодисада бурхан сагуужа,

Хамагын сайханиие үршөөн байхань болтогой!

Баруун һайхан таладатнай

Бадмасамбава бэеэрээ заларжа,

Боди хутаг үйлэдэн байхань болтогой!

Зүүн дэлгэр таладатнай

Зонхобо бурхан морилжо,

Һабаар дүүрэн хэшэг буян

Халяан байхань болтогой!

Үүдэн таладатнай

Үүлэнэй саанаһаа бултайһан,

Наран шэнги яларһан,

Очирвани бурхан мууе саража,

Һайниие оруулжа байхань болтогой!


Цырен-Ханда ЖАМЬЯНОВА



80

Наян наһаартнай –

Эрдэни зэндэмэни ойгоортнай.

Ная наһа хүрөөд,

Найртаа налайжа,

Хоймортоо хотойжо,

Үри бэеынгээ

Үнэр баяниие хаража,

Эдеэнэй зөөлэнөөр

Хотоёо эльбүүлжэ,

Унтариин зөөлэнөөр

Бэеэ жэгнүүлжэ,

Үгын зөөлэнөөр

Сэдьхэлээ баясуулжа,

Бурхандаа зальбаржа,

Буянгаа эдлэжэ һууналта.

Ерэ наһа хүрөөд,

Ербыжэ ябахатнай болтогой!

Зуун наһа наһалаад,

Зула шэнгэер

Бадаржа һуухатнай болтогой!


Цырен-Ханда ЖАМЬЯНОВА



Дүүхэн Доржо-Хандын 40 наһанда

Дүрбэн арба – дүшэ

Дүтэшье, холошье бэшэ

Дунда зэргын наһанай

Дүүрэн хэшэгтэй дабаанда

Дүтэхэн хүрэжэ ерэбэш,

Дүүхэн минии Доржо-Ханда.


Дара-Эхын юрөөлөөр

Дүшэн хоёр наһандаа

Алтан энэ дэлхэй дээрэ

Амилжа ябаха жаргал

Ашата һайхан эжымнай

Анха түрүүн бэлэглээл!


Эжы, абын буянгаар

Энэ дэлхэйн жама ёһоор

Ажабайдалшни һалбараал.

Айдар залуу наһандаа

Амраг нүхэрөө золгожо,

Уг гарбалаа залгажа,

Үри хүүгэдтэй болоош.


Дүшэтэйшье болоо һаа,

Дорюун минии Доржуудай,

Дүүхэн балшар шэнгеэр

Досоомни хододоо һанагданаш.


Ханда Сандаковна Доржиева,
40 жэлэй туршада Яруунын аймагай Үльдэргын һургуулида
физикэ зааһан, багшын ажалай ветеран


<< гэдэргээ гаршагсаашаа >>