ОБООГОЙ ХАЖУУГААР ГАРАХАДАА, ЯМАР ТАРНИ УНШАХАБ?

Обоо тахилгада сугларагшад гү, али үргэл барисатай газараар ябахадаа, хүнүүд юрэ хашарһа мүнгэ, зуруул, орооһо, архиин дээжэ үргэдэг гээшэ. Тиихэдээ “ОМ-А-ХУМ” гэһэн тарни уншадаг. Энэ тарни тон ехэ удхатай, нүлөөтэй, юундэб гэхэдэ, “ОМ” гээшэнь үргэл барисые арьбадхадаг, “А” гээшэнь юрын зуруул гү, али хашарһа мүнгэн сабдагуудта ашатай туһатай юумэн гэхэ гү, али архинь бэедэ туһатай аршаан болодог гэһэн удхатай. “ХУМ” гээшэнь үргэл барисануудые али бүхы һаад тойбо ушаруулдаг гү, али үбшэн тахал һүжэрөөдэг хорото зүйлнүүдһээ арюудхадаг, арьбадхадаг, һайжаруулдаг. Обоо тахилгын түгэсхэлдэ сугларагшад буян хэшэгэй түлөө, амгалан байдалай аша туһада даллага (далга) абадаг юм.

Урда сагай ехэ ламанарһаа һүзэгшэ мүргэлшэнэй дашаа тангариг абаһан сабдагууд байдаг гээшэ. Сабдагууд олон удаан жэлнүүдтэ ажаһуудаг. Тэдэ Солчод уншахыень ламанарые гуйдаг, ямар үргэл барисанууд һайшаагданаб гэжэ хэлэдэг, үгы гэбэл, Буддын шажанай номуудаар һургаал абадаг байна. Сабдагууд хүнүүдһээ онсо илгаатай: тангариг үгэхэдөө, тэрэнээ хэзээдэшье эбдэдэггүй. Сабдагууд хүн, ан амитан, арьяатан, шубуу шонхор болоод, эрьежэ харагдадаг. Онсо хараа нюдэтэй хүнүүд лэ тэдэниие тэрэ шэгээрнь хаража шададаг. Теэд иимэ арга хаба хүн бүхэндэ үгтэдэггүй.


Түнхэнэй аймагта

Обоотой зэргэлүүлээд субаргануудые, дуга­нуудые, бунхануудые барихада, бодхооходо һайн. Тиигэжэ хүнүүд ходо һайн сэдьхэл һанаалха арга олодог. Иимэ газарта ажаһуугшадай сэдьхэл тэнюун болодог гээшэ. Зарим хүнүүд наһа барахадаа, хүнэй бэе оложо шадангүй, сабдагууд болошодог юм. Хэншьеб шэнэ сабдагта үргэл хэхэ. Харюудань туһа хүргэхэ. Тиигэ тиигэһээр тэрээн тухай алдар суу таража, үргэл хэгшэдэй тоо олошордог.

Буддын шажанай санаартан тэдэнэртэй уулзахадаа, нютагай сабдаг һайн һанаатай гү, али муу ёротой гэжэ ойлгуулдаг. Гашай номнол, һургаал шагнахадаа, сабдаг байха газараа оложо, хоро хүргэхэеэ болидог, бултанда хододоо туһалдаг юм. Сабдагууд юрын болон үндэр дээдын гэжэ илгардаг.


Юрэнхыдөө сабдагууд хадаа хүн бэшэ, харин һүнэһэ һүлдэнь болоно гээшэ гэжэ римбүүшэ багшын хөөрөөнһөө ойлгоо һэм.

Тиихэдэ ехэ ехэ обоонууд суута сэрэгшэдтэ, ноёд һайдта хабаатай байдаг юм. Иимэ ушарһаа обоонууд хадаа хүн түрэлтэнэй түүхэ болон мүнөөнэй байдалые элирхэйлэн харуулдаг. “Чингисхаанай обоо” Хамар дабаанай хангил хабсагайта хүтэл шэлэнүүдэй үндэр оройдо, Оронгын эхиндэ байгуулагданхай. Баргажан Түхэмэй орон нютагта түрэһэн эхынгээ дурасхаалда зорюулжа, агууехэ хаан энэ обоо байгуулһан түүхэтэй. Тамерланай обоогой тэрэнэй добтолгонуудтай нягта холбоотой байһан тухайнь үльгэр домогуудшье бии. Нангин шулуунуудай обоологдоһон газарта – обоодо “Майдариин хурал”, “Цам” наадан, обоо тахилга үнгэргэгдэдэг байна. Лама, бөөнэр, удаганар обоо тахилга үнгэргэдэг гээшэ.

С. Конечныхын, "Информ-Полис"

һониной гэрэл зурагууд

Б-М. ЖИГЖИТОВ, Ж. УРАБХАНОВ



<< гэдэргээ гаршагсаашаа >>