ТАХИЛ ТАБИЛГА

Сартуул буряадай ёһо гуримаар, тахил табилган гээшэ худа урагай бурхандань эдеэ табиха гэһэн удхатай. Тиимэ тахил табилганда хүрьгэн хүбүүнэй түрэлхид бэриин түрхэмүүдтэ (аба эжынь гэртэ) ошожо, бурхандань үргэл хэдэг байгаа.

Тахил табиһан хүнүүд хадаг, мүнгэтэй ундаа барихадаа, айладхал үргэдэг. Тиимэ айладхалай нэгэ жэшээ:

Бидэнэй уг изагуур бол

Уужам үргэн талмайтай,

Үнэр баян һуудалтай,

Үй түмэн хонитой,

Үндэр, үргэн изагууртай

Баян Зэдэ нютагай

Баруун сартуул угтан гээшэбди.

Холын замда мордожо,

Хэдэн дабаа дабажа,

Танай һайхан нютаг ерэжэ,

Таанартаяа танилсажа,

Худа урагууд болохо гэжэ,

Хүүхэн басагаартнай бэри хэхэеэ,

Хүбүүн басаган хоёройнгоо

Хуби заяаень ниилүүлжэ,

Гал гуламтыень нэгэдүүлжэ,

Айл аймаг болгохо гээшэмнай

Хүндэтэ таанарайнгаа

Хайрата зүбшөөлыетнай дуулаха гэһэн

Манай хэрэг, манай зориг мүн болоно.

Хэрэг, зоригыемнай зүбшөөгыт гэжэ

Бурхандатнай набса үргэжэ,

Бүмбэнэйтнай аршаан хүртэжэ,

Бултандатнай хадаг барижа,

Ураг эльгэн болохоёо

Ундын дээжые барижа байнабди.

Үндэр үреэлээ үргэхыетнай,

Ундымнай дээжые барихыетнай

Угтан байжа хүлеэнэбди!

Гэрэй эзэд хадаг, мүнгыень абажа, һэрюун ундыень тогтообол, хүүхэн басагаяа үгэхэ гэбэл, үхинэйнгээ үнэ сэнгыень, үмдэхэ зүүдхэлыень сэгнэжэ, бодо малаа тааралдуулжа, абаха үгэхэеэ мэдэлсэжэ, түрэ хурим тухайгаа хөөрэлдэдэг һэн.

Зэдын сартуул буряадай заншалаар, тахил табилганда бүхы түрэлхид сугларжа, хадагаа абадаг бэлэй. Хадаг абаһан хүнүүд басаганайнгаа энжэ гунжыень, эд барааень түхеэрэлсэдэг зэргэтэй. Хуримыень хэлсэдэг, нэмэреэ үгэлсэдэг, басагаа хүргэлсэдэг уялгатай байһан юм.

Тахил табилган гээшэмнай түрүүшын хурим болоно. Тахил табилганай һүүлээр бэриеэ ёһо гуримаарнь абаашадаг. Хүүхэнэй гэртэхин гоё мори, эмээл бэлдэжэ, басагаяа гоёор хубсалуулаад, мориндонь мордуулаад, ехэ сагаан торгон пулаад толгой дээгүүрнь нэмэрүүлээд, хэдэн зоноор тэрэнээ хүргүүлдэг һэн.

Тимофей МЕНЖЕГИЙН