МУУРА БАГША
Үни болоһон үйлэ гэхэ. Аяга тахимлиг бандиин гэртэ миисгэй орожо, хулгай хэдэг болоһон ха. Тэрэ миисгэй Муура гэжэ нэрэтэй һэн. Нэгэтэ бандиин эрхиие Муурын хулгайлаад ябатар, банди дээрэнь буужа, тэрэниие эрьюулхэдээ һүүлһээнь саб шүүрэбэ. Муурын байха шадалаа зангидан һүрэн гэхэдэнь, һүүлынь узуураараа таһара буушаба. Оодон болоһон миисгэй үбшэлжэ доройтоод, агнуури хэжэ бэеэ тэжээхэ аргаяа барагдаба. Хулууһан эрхиеэ тэрэ хүзүүндээ зүүгээд, хулганын нүхэнэй ойро нюдөө анинхай һуудаг зантай болобо ха.
Нүхэнһөө бултайһан нэгэ бишыхан хулганын айхабтар һүрдэхэдэнь: «Хүбүүхэн, ши намһаа бү ай. Би үзэл номнолой табан шүтээниие нарин сахиха убашиин санваар абаһан тула амитаниие алахагүйб, худалаар хэлэхэгүйб, хулгай хэхэгүйб, архи уухагүйб, һалихай ябадал гаргахагүйб. Таанадшье нам мэтэ буян наманшалдаг бологты», — гэбэ.
Хулгананууд Муурын үгэдэ маргабашье, хүзүүндэнь эрхи харахадаа, этигэхэ баатай болоод һэн. Муура ном судар номножо дүүргэхэдээ, хулганануудай тэрэниие тойрожо гороолоод, нүхэндөө ородог байха заншал тогтообо. Хэдэн хоногой һүүлдэ хулгананууд үсөөрһэнөө ойлгобо. Харин Муура багшань үдэрэй ошохо тума томо тарган болодог байба. Мухар һүүлтэй һэн тула бэшэнһээ илгардаг нэгэнэйнгээ огто харагдахаяа болишоходо, хулгананууд һэжэгтэ абтаба. Хэшээлэй дүүрэхэ үедэ һүрэгэй аха заха болохо Рагван гэдэг хулгана багшаһаа иигэжэ асууба: «Та, багшамнай, юу зооголдог гээшэбта?». Тиихэдэнь Муура: «Би хатаһан набша намаагаар хооллодогби», — гэбэ.
Энээнһээ һүүлдэ Рагван багшынгаа газаалдаг газарта ошожо шабааһыень худхажа хараба. Тэндэнь хулганануудай үһэнэй, бутархай яһанай үзэгдэхэдэнь, багшынгаа тэдэниие мэхэлжэ, өөһэдөөрнь хооллодогые мэдэбэ. Тэрэ бэшэ хулганануудаа суглуулаад, багшынгаа дээрмэдэлгые арсахын аргагүйгөөр элишэлхэ тухай зүбшэбэд.
Рагван иимэ дурадхал оруулба: «Таанад айлнуудаар ябажа, шэмэгтэй гоё хонхо оложо ерэгты. Тэрэнээ бидэ багшадаа бэлэг барижа, хүзүүндэнь зүүлгэхэбди. Ном судар үзөөд, гэртээ тарахадаа хонхын абяа гарабал, булта гэдэргээ эрьехэт».
Хулгананууд шэмэгтэ хонхо оложо асараад, хэшээлэйнгээ эхилхэдэ, багшадаа бэлэглэжэ, хүзүүндэнь зүүлгэбэд. Хэшээлэй дүүрэжэ, хулганануудай гэртээ һубарилдаха үеэр хонхо жэнгиршэбэ. Бултадаа сошожо, гэдэргээ гүйлдэжэ ерэхэдэнь, багшань нэгэ хулганые хурса һабартаа бажуужархинхай һууба. Рагван иигэжэ хэлэбэ: «Багшымнай махабадын таргалдаг ушарынь бидэ хулганануудай үсөөрдэг шалтагаанһаа. Тиигээд набша намаагаар эдеэлдэг багшымнай шабааһанда хаанаһаа хулганын үһэн, жэжэ яһан байха болоноб? Иимэ багшын номнол манда таарахагүй байна. Бидэ булта нютаг урилха болобо гээшэбди, һүүлгүй багшамнай, та эндээ бисалгаа үйлэдэжэ һуугты».
Хулганануудай ондоо нютаг зөөшэхэдэ, Муура: «Шабааһаяа нюудаггүйһөө хохидобоб», — гэжэ гэмэрһэн гэхэ. Тэрэ сагһаа миисгэйнүүд шабааһаяа газарта булажа нюудаг зантай болоһон ушартай.
Ринчен НОМТЫН
| << гэдэргээ | гаршаг | саашаа >> |