ЭМЭ МАНГАСУУД БОЛОН НАЙМААШАД
Эртэ сагта Сингала гэдэг ударидагшатай наймаашад газаа далайе гаталжа, эрдэни зэндэмэни олзолоод бусажа ябатараа, шанга һалхи шуурганда дайрагдажа, зүг шэгээ алдаад, танигдаагүй олтирог дээрэ буубад. Тэндэнь айхабтар сэбэрхэн эхэнэрнүүд угтажа: «Эндэ ерэһэнтнай ехэл һайн, бидэ гэрэй эзэн эрэгүйбди. Урсадамнай хамта мантай байжа эзэн бологты», — гэжэ дурадхабад. Наймаашад ехэтэ баясажа, тэдэнээр гэр бүлэ болобо. Эхэнэрнүүдэй удамаршань Сингалые өөрынгөө үбгэн болгобо. Тэдэ эхэнэрнүүд һууринайнгаа урда талаар наймаашадые ябуулдаггүй, огтолон хоридог байба.
Нэгэтэ һүни наймаашанай һамган зүүдэн соогоо дуугархадаа: «Таанар, наймаалагшад, эндэ юундэ ерэбэт? Энэ олтирог ракшасуудай түби юм. Урда тээтнай ерэһэн холын нютагай олон наймаашад бултадаа манай гарта ороо һэн. Таанадай ерээ хада тэдэниие эдихэбди», — гэжэ дуугархадань, наймаашан үгыень тодожо абан: «Тэдэ хүнүүд мүнөө хаанаб?» — гэбэ. «Һууринаймнай урдахи талада нюугданхай», — гэхэдэнь: «Эндэһээ яажа тэрьелхэб?» — гэжэ асууба. «Шэнэ һарын найманай, арбан дүрбэ болон арбан табанай дүйсэнүүдтэ морин түрэлтэй хаан, үүлэн хүсэтэй Арьяа Баала нэрэтэ хажуудахи нуураймнай эрьедэ буугаад, эм домтой шэдитэ ногоо эдижэ, булагай хүйтэн уһаар ундалаад, алтан элһэн дээрэ хүльбэрһэнэй удаа гурба дахин инсагаалжа: «Замбуулин түбиин наймаашад, орон түбиеэ бусаха дуратай гүт гэхэдэнь, тэрэнэй үдхэн дэлһэн соо, ута һүүл доронь орожо, бэеэ нюуха ёһотой юм. Бидэ урда ерэһэн наймаашадай бүлэгһөө үдэр бүри нэгэ хүнииень эдинэбди. Иигээд наймаашадай манда үшөө ерээ бол, таанадые эдижэ эхилхэбди. Бидэ эндээл хододоо байха удха ушартайбди, харин таанар бусаха аргатайт», — гэжэ хэлэбэ.
Үглөөдэрынь наймаашан нүхэдөө суглуулжа, һүни болоһон ушараа дэлгэрэнгыгээр хөөрэбэ. «Шэнэ һарын нэрлэгдэгшэ үдэрнүүдтэ морин түрэлтэнэй хаанай ерэхэдэ, дэлһэ, һүүл соонь хоргодожо, дээшээ дэгдэн ниидэхэдэнь, гэдэргээ огто хаража болохогүй», — гээд, хөөрөөгөө дүүргэбэ.
Наймаашад һарын арбан табанай дүйсэнэй һүни эхэнэрнүүдэй һууринай зүүн зүгтэ оршодог нуурай эрьедэ морин түрэлтэнэй хаантай золгожо, хохидолто ушараа дууһыень хөөрэбэ.
Сингала мориной шэлэдэхи дэлһэндэ бэеэ нюуба. Бэшэниинь арга тухаараа бэеэ далдалжа, мүн лэ дэлһэн, һүүл доронь оробо. Мориной огторгой өөдэ дэгдэжэ байха сагаар эмэ мангасууд үзэсхэлэн гоёор бэеэ шэмэглэнхэй нуурай эрьедэ гүйлдэжэ ерээд: «Бидэнээ юундэ орхибот? Маанад яажа амидархабибди, түрэһэн хүбүү, басагадаашье гэдэргээ эрьежэ харыт!» — гэжэ халаг хухы бололдон орилолдобо, зариманиинь үхибүүдээ гар дээрээ үргэн һүхирэлдэбэ.
Хэдэн наймаашад түрэһэн үринэрөө хайрлажа, гэдэргээ эрьежэ харан гэхэдээ доошоо унаба. Эмэ мангасууд тэдэниие барижа, амидыгаар залгибад.
Сэдьхэлээ шанга барижа, гэдэргээ эрьежэ хараагүй наймаашад орон нютагаа амиды мэндэ бусажа ерэһэн гэхэ.
Бурхан багшын сударта иимэ зарлиг бии юм: «Тэрэ сагта моридой хаан үүлэн хүсэтэ Бэлэһэгэ би мүн бэеэрээ һэм. Тиигэжэ төөриһэн хүнүүдтэ туһалнабди. Минии жаргал олгуулһан амитад тоолошогүй олон. Энэ ушарал мэтээр зүб ябадалтай боложо, минии шажанда орожо, санвар абаад, һахилаа доройтуулаагүйшүүл энэ оршолонто юртэмсэтэйгээ хахасажа шадаха юм.
— Мүн арюун бэлиг түгэс абаралаар бурханай шажанда һүзэглэгшэдэй оршолонһоо ямараар хахасаха тухай хэлэбэл, Бэлэһэгэ мори унажа, тэдэ наймаашадтай адли, аласые бодохо бэлиггүй болобошье, абарагша бурханай шажанда һүзэггүйшүүл оршолондо төөрижэ зобогшодые эмэ мангасуудай орондо хосорһон наймаашадтай жэшэжэ харамаар юм, — гэжэ бурхан номнобо. — Сингала наймаашадай хаан болоһон үедөө тэрэ түбидэ олон онгосоор сэрэгшэдтэй ошожо, мангасуудые дараба. Тэндэ хүнүүд нютагжажа, тэрэ олтирог Сингала гэжэ алдаршаһан бэлэй.
Энэ үльгэрэй удхань гэхэдэ, хилэнсэг нүгэлтэ хүндэ найдажа болохогүй, мүн тиихэдэ сансарын жаргалда дашууржа, шунангүй хурисал тэбшэхэ гэһэн бэлэй.
Ринчен НОМТЫН
| << гэдэргээ | гаршаг | саашаа >> |