АРБАН ХАРА НҮГЭЛ
БЭЕЫН ГУРБАН НҮГЭЛ
1. Амитанай амин гол таһалхада – нүгэл.
2. Хүнэй үгөөгүй юумэ хулгай хэжэ абабал – нүгэл.
3. Буруу хурисал эдлэжэ, һальхай ябадалаар ябабал – нүгэл.
ХЭЛЭНЭЙ ДҮРБЭН НҮГЭЛ
1. Худал үгэ. Зоной дунда худал хуурмаг үгэ хэлээд ябабал – нүгэл.
2. Хоб үгэ. Хоёр хүнэй хоорондо хоб хэлэжэ, муудалдуулаа һаа – ехэ нүгэл.
3. Шэрүүн үгэ. Хүниие хорон үгөөр хараабал – ехэ нүгэл.
4. Зальхай үгэ. Хүниие хооһон зальхай үгөөр зулгылан мэхэлбэл – нүгэл.
СЭДЬХЭЛЭЙ ГУРБАН НҮГЭЛ
1. Хорото сэдьхэлээр, муу һанаагаар хүндэ муу хэбэл – нүгэл.
2. Хомхой сэдьхэлээр, хобдог һанаагаар юумэ булимтаран, хаман абахада – ехэ нүгэл.
3. Буруу үзэлтэй боложо, ондоо шажанда орохо гү, али эльбэ гэхэ мэтын муу юумэ хэбэл – ехэ нүгэл.
“Буян хэһэнэй аша – жаргалан, нүгэл хэһэнэй үрэ – зоболон” гэжэ манай буряад зоной хэлсэдэг сэсэн үгэ бии юм. Мүнөөнэй үе сагта нүгэл хэһэнээ нюдөөрөө үзэхэ, гай хэһэнээ гараараа бариха болоһон юм гэлсэдэг.
В. Урбазаевай, Б. Баиновай гэрэл зурагууд