ТАБАДУГААР БҮЛЭГ


538

Бусадай магтан байхадашье,

Тэрээндэнь үлүү баясан бү яба.

Бусадай өөрыешни муушалхаһаа,

Магтан һайшааха ехэдээ һаа, хорлохонь ехэ.


539

Тэрэшэлэн бусадай муушалбашье,

Тэрээндэ үлүү хонтогошон бү бай.

Магтаһанһаа муушалһан хадаа

Хойшодоо өөртэшни туһа ехэтэй.


540

Бусадай гүжэрдэжэ гэм хэлэбэшье,

Тэрээндэ сэдьхэлээ хёморуулан бү эхилэ.

Өөртөө гэм үгы тула

Тэрэниие наадалха зохисотой.


541

Бусадай өөртэшни хорлоо һаа,

Энэрхы дүрөөр туһа хүргэ.

Оюун ухаан багахан бии байгаа һаа,

Тэрэ хадаа эшэжэ хүлисэл гуйха.


542

Багахан баясаһан сагтаа

Баясаһанай энеэдэ бү алда.

Баясабашье һаа, энеэдэ алдадаггүй –

Тэрэ хадаа уужам сээжэтэнэй ёһо мүн.


543

Дотороо бага сухалдабашье,

Шарайгаа барайлган, нюдөө хубилган бү бай.

Хилэннэбэшье сухалтай дүрэ үзүүлдэггүй –

Тэрэшье оюун сээжэ уужамуудай ёһо мүн.


544

Тобшолходо, багахан һайн, мууһаа

Баясаха, хилиннэхын дүрэ үзүүлхые тэбшэ.

Оёорынь хэзээшье хүдэлдэггүй

Далай мэтэ ябагты.


545

Магтаха, муушалха – ямар үйлэ бологшье,

Хүдэлэн үгы, хёморон үгы дотороо уужам болон яба.

Һайн муу бүхэниие

Үргэлэн тэсэдэг газар мэтэ ябаха мүн.


546

Бусадай хэлэһэн үгын

Алиниинь үнэн, худал мүниинь шэнжэлжэ оро.

Өөрөө шэнжэлээд, бусадһаашье асуужа бүтөөдэг гээшэ

Болгоомжотойн ёһо мүн.


547

Соносоһон үгые үнэн гэжэ һанабашье,

Тэрэниие дары зуура бү дуулга.

Соносоһон бүгэдые дуугараа һаа,

Тэрэ хүн хадын сууряан мэтэ мун.


548

Нюдэндөө хараһан бүгэдэеэ

Хэсэн хэсэн бү хөөрэ.

Тэрэ хадаа

Заргын гэршэдэ ба элдэб хэлэ аманда абаашаха.


549

Сэдьхэлдээ һанаһан бүгэдэеэ

Амандаа эли бү гарга.

Дайсан ба садан бүгэдэдэ

Зэргэ хирыешни мэдэхэдэнь бэлэхэн болоно.


550

Өөрын хүсэн ба олзо ехэ болбошье,

Тэрээнһээ омогые ехээр бү гарга.

Тэрэ хадаа зүүдэнэй хан түрын сог мэтэ

Хододоо бата бэхи бэшэ мүн.


551

Тэрэшэлэн ирагуу алдар ехэ болбошье,

Тэрээндээ омогые бү ехэдхэ.

Тэрэшье хэрэггүй хадын сууряан мэтэ –

Хуурмаг гээшэ.


552

Зөөреэр дүүрэн баян болбошье,

Үгытэйнүүдые бү баһамжала.

Нэгэхэн үдэр хулгай ба галһаа гэмтээд,

Тэрэнһээ гуйхадаа магадгүй.


553

Тэрэшэлэн хотоло түгэсэһэниие олобошье,

Доодонуудые баһамжалхаа бү ехэдхэ.

Тэрэ хүн ямаршье хүсэ багатай болог,

Тэрэнииешни сэдьхэлэйнгээ оёорто хадагалха.


554

Хэрбээ үндэр зэргэ хутаг олоо һаа,

Омог дээрэнхп ёһо зан тэбшэ.

Хаан мүн бологшье,

Омог ба дээрэнхын шалтагаанһаа доройтодог гээшэ.


555

Зоболонгой ашаанда дарагдабашье,

Тэрээнһээ ехээр сэдьхэлээ бү гунигла.

Өөрын буяниие эдиһэнһээ

Хилинсын нимгэрһэниинь дээрэ гэжэ һана.


556

Тэрэшэлэн эдэй гарза ехэ болбошье,

Тэрээндэшье сэдьхэлээ бү зобо.

Жэшээлээ һаа, үри шэнээр абаһанһаа

Хуушанаа түлэһэн дээрэ гэжэ һана.


557

Хэрбээ ядуу болоошье һаа,

Тэрээндээ сэдьхэлээ бү зобо.

Богони наһатай баянһаа

Ута наһатай угытэйнь дээрэдэ һанагдаха.


558

Тобшолходо, амгалан, зоболон – алиниинь ушарагшье,

Баясаха, уриннахын адхаг бү ехэдхэ.

Удан үгы амгалангай сог ба зоболон хоёр хадаа

Үдэр һүниин ээлжээн мэтэ һэлгэдэг.


559

Бага наһатай нялхануудые

Бага гэжэ бү баһамжала.

Гурбан жэл үнгэрхын сагта

Тэдэнэршье галай дүлэн мэтэ бадарха.


560

Үгытэй доодошуулда

Хэзээшье баһамжалал бү хэ.

Тэрээнһээ хонолго гуйха,

Тэрэнэй эдеэшье эдихэ саг ерэхэ


561

Энэ хүн хадаа үгытэй, шадал багатай тулань,

Энээгээр юу хэхэбииб гэжэ бү сэдьхэ.

Тэрээгээр өөрынгөө эд ба ами абаруулхашье,

Магад үгы гээшэ.


562

Энэ хэрэггүй гэжэ һанабашье,

Хэрэг үгы гэжэ бү хэлэ.

Үмдэхэ үгыб гэһэнээ үмдэхэ,

Эдихэ үгыб гэһэнээ эдихэшье байдаг.


563

Хурмахан үйлын хүсөөр доройтоһон

Оюун түгэлдэр зониие бү баһамжала.

Саһатын арсалан үтэлөөшье һаа,

Зуун гэрэй нохойн тархи хэмхэлхэ.


564

Асуужа багаханшье шэнжэлэл хэнгүй

Бусадые баһамжалалга бү гарга.

Хубсаһанай һайн муу тэдыгээр

Хүнэй сэсэн, тэнэгые илгаа һаа, мунхаг гээшэ.


565

Газаахи дүрэ тэдыгээр

Бусадай сэдьхэлэй һайн мууе бү шиидхэ.

Нюур ба сэдьхэлэй хара сагаанай үнгын

Зохилдохонь лаб үгы.


566

Бусадай сэдьхэл һайн мэдэбэшье,

Тэрэнээ эли бү хэлэ.

Хэрбээ эсэргүүсэн тэмсээ һаа,

Мэргэншье байгаа һааш, диилэхэ үнэмшэлгэ үгы гээшэш.


567

Нэгэнтэ һайниие хэһэндэнь

Тэрэ хүниие һайн гэжэ бу шиидхэ.

Һайнай этигэл эртэдүүлһэнһээ

Муугай гэмшэл хожом гараха.


568

Нэгэнтэ гэм хэһэндэньшье

Муу хүн гэжэ ехээр бү муушала.

Гуталаараа гэшхэһэн уһаараа умдаяа харюулдаг мэтэ

Тэрэшье элдэб туһа бүтөөхэ.


569

Бусадай багахан гэм үзэһэн сагтаа

Тэрээндэ ехээр бү муушала.

Аршаанай һан гэгдэдэг һарадашье

Халтар хултар хирэ багахан үзэгдэдэг гээшэ.


570

Бусадай һэрэмжэ үгын эрхэр эндүүрхэ сагтань

Тэрэнине ехээр бү баһамжала.

Үглөөдэр өөрөөшье тэрэнһээ ехээр

Бааһа гаргахаш.


571

Бусадай хүүгэдэй гэм хэхэ сагтаньшье

Тэрэниие ехээр бү муушала.

Өөрын хүбүүн хулгай хэжэ,

Гар хүлөө хүлюулхэдээшье магадгүй.


572

Бусадай өөртэшни туһалһые

Буса хүнүүдтэ үргэлжэ дуулга.

Тэрэ ёһо хадаа урда, хойто хизаар ба өөр бусад хоюуланда –

Бүгэдэдэ таарамжатай мүн.


573

Өөрөө бусадые хорлоһоноо

Буса хүнүүдтэ бү дуулга.

Хүн бүхэн хорото могойһоо мэтэ

Шамһаа айдаһаа хүрэхэ болохо.


574

Бусадай миһэлзэһэн шарай үзэмсээрээ

Али һанаһан, али соносоһон бүгэдэеэ бү хөөрэ.

Тэрэ хадаа

Хэрэггүй, ялигүй хүнэй ябадал мүн.


575

Бусадай хоб хэлэхэ сагта

Тэрэнэй харюуда хоб бү хэлэ.

Бусадай унгаһа алдахада тэрэнэй харюуда

Унгаһа алдаха хэрэг юун байхаб.


576

Үгүүлхэ үгөөр ядуурха үедөө

Буса хүнүүдтэ элдэб үнэн бусые бү хөөрэ.

Үнэн бэшэ худалые үгүүлһэнһөө

Хэлэгүй мэтэ һуугаа һаа, үзэсхэлэнтэй мүн.


577

Баһа үгүүлхэ үгөөр ядуурха үедөө

Буса хүнүүдэй гэмүүдые бү хэлэ.

Айлшандаа үргэхэ эдээр ядуурха сагтаа

Нүхэрэй эдые хулуужа үргэһэн мэтэ мүн.


578

Бусадай эдеэ эдихэ сагтаа

Үнэн худал бүгэдые бү хэлэ.

Нэгэ үмхэ эдеэгээр зүрхөө хөөрэжэ,

Өөрынгөө доторые хэн нэгэн гаргахаб?


579

Хэрэг үгы аад лэ бодолгүйгөөр

Бусадай эдеэ бү эди.

Тэрэ хүн алта мүнгэ зээлилхын гү,

Али хүдэлмэридэ зарахын гэнэ ехэ байна.


580

Һэжэгтэй эдеэн ба эд үгэгшье,

Хэзээдэ бү аба.

Тэрэнэй зөөреэр амидарһан мэтэ

Үгын харюу табиха аман хаагдаха.


581

Бусадһаа бэлэг абаа һаа,

Үри мэтэ түргэн бэлэг баһа үгэ.

Бэлэгэй харюу үгөөгүйһөө

Һартабшаяа алдаа һаа, болохогүй.


582

Өөрынгөө гэртэ һууха сагтаа

Эрэлхэгээр дуугаржа бү омогшо.

Гэргэнэйнгээ дэргэдэ арсалан мэтэ эрэлхэгээр аашалдаг гээшэ

Адаг эрын ёһо мүн.


583

Мэргэн ба сэсэн гүүлэхын арга бэдэржэ,

Бүхэнтэй үгэ бү буляалда.

Бүхэнтэй тэмсэдэг гээшэ

Бага ухаатай атаархалтын ёһо мүн.


584

Бусадай муушалан хэлэхын сагта

Тэрээндэ хэзээшье бү сухалда.

Өөрыншни оньһотой харюу табиха

Һамбаашни үгы болохо.


585

Бусадай шэрүүн үгэ хэлэхэ үедэ

Тэрээндэ зүрхэнһөө баясхалан хүргэ.

Мэхын хуурмаг магтаалһаа тэрэ хадаа

Оюуншье шудалха аргада ехэ туһатай.


586

Баһа бусадай шэрүүн үгэ хэлэхэ сагта

Илабат гэжэ баясхалан хүргэ.

Тэрэ хүн эрхэ, хүсэ түгэлдэр болбошье,

Хожом шамһаа айдаһаа хүрэхэ.


587

Хүсэ шадал эди эрдэм түгэлдэр болобошье,

Бусадта сэдьхэлээрээ бү сухалда.

Хүсэн бии аад лэ, хүлисэхэ гээшэ.

Хүсэн түгэлдэр хүнүүдтэ ехэ үзэсхэлэнтэй болохо.


588

Бусад юушье шамда хэг,

Сэдьхэлээ хэзээшье бү хёморуула.

Мэргэдшье сэдьхэлээ хёмороо һаа,

Харюу үгэхэ ёһодо мунхарха.


589

Ехэ хүсэтэнэй баһамжалаа һаа,

Урдаа байһые бодоно гүш гэжэ хэлэ.

Тэрэнэй эд буляаһан хулгайшан мэтэ

Өөрымни гэм хөөрэгшэб гэжэ балартаха.


590

Адлишуул баһамжалаа һаань,

Шамайе һайн гэжэ хүнүүд хэлсэдэг гэжэ хэлэ.

Тиигэжэ хэлээд энеэгээ һаа,

Тэрэнэй сэдьхэл зобохо болохо.


591

Бусадай гэмыешни уудалха үедэ

Харюудань гэмынь бү уудала.

Толгойень эрьюулхэ үгэ хэлэжэ,

Эльгэ хатаа һаа, үзэсхэлэнтэй байха.


592

Бусадай муушалха сагта

Тэрэ хүниие тэнэг гэжэ хайрлан бодо.

Тэрэниие хүгшэн нохой хусана гээшэш гэжэ бодоо һаа,

Сэдьхэл хёморхогүй.


593

Үгышье һаа, бусадай муушалха үедэ

Наадалһан мэтэ энеэжэ бай.

Тэрэнэй сэдьхэл зобохо,

Өөртэшнишье маша үзэсхэлэнтэй мүн.


594

Бусадай муушалхын үедэ

Сухалаа хүрөө һаа, хатуу дүрөөр дуугай һуу.

Ухаан мэдэл багахан бии гээшэ һаань,

Тэрэ хадаа гэмшэжэ хүлисэл гуйха.


595

Үгышье һаа, бусадтаа сухалдаха үедөө

Сэдьхэлээрээ шадаха байгаа һаа, энеэжэ үзэ.

Сухалдабашье, энеэгээ һаань,

Тэрэнэй шанар мэдэхэнь бэрхэ байха.


596

Хэды шэнээн бусадта сухалдабашье,

Зохидгүй зүйл бүгэдые бү хэлэ.

Сухалдабашье, амандаа гаргадаггүй тэрэ хүн гээшэ

Лаб гүнзэгы хүн.


597

Дайсанай талынхидай ехээр дэлгэрһэн үедэ

Шэрүүн үгэ хэлэнгүй дуугай һуу.

Тэрэ ёһо хадаа өөрыгөө ба өөрынгөө аймагтаниие

Бэхеэр сахихын хэрэм мүн.


598

Бусадай өөртэшни хорлоһон байгаа һаа,

Тэрээнтэй ушарха сагтаа энеэжэ угта.

Тэрэ эшэжэ сүхэрхэ гү,

Али үгышье һаа, хүлисэл гуйха.


599

Илаха, илагдаха – алинданьшье олзо, гарза багатай юумэндэ

Бусадтай хэрүүл бү хэ.

Тэрэнээ илаһан гү, али илагдаһан болошье,

Лаб доодошуулай тоодо орохо.


600

Зохидгүй доодошуултай

Хэзээшье хэрүүл бү хэ.

Гуйраншанда муушалагдаа һаа, үзэсхэлэнтэй бэшэ,

Тэрэниие муушалаашье һааш, үзэсхэлэнтэй аал.


601

Хэрбээ бусадтай хэрэлдээ һаа,

Хуулида харша үгэ бү хэлэ.

Хуулиин газар заргалдаа һаа,

Лаб булигдаха болохо.


602

Илангаяа гэршэ бии байгаа һаань,

Хуулида харшалһан үгэ бү хэлэ.

Мэргэн болбошье гэршын үгөөр

Хулгайшан мэтэ булигдаха болохо.


603

Һэримжэ үгыгээр хэрэлдэбэшье,

Сэдьхэлээ ехээр бү хёморуула.

Сэдьхэл тэгшэ байгаа һаа,

Хуулида харша үгэ алдахагүй.


604

Хэрбээ бусадтай заргалдаха сагтаа

Худал үгэ хэзээшье бү холи.

Нэгэнтэл худал хэлээ һаа,

Зүбшье байгаа һаа, илажа шадахагүй.


605

Бусадые заргаар илаха үедээ

Хэһээлтэ бү үйлэдүүлэ.

Засаг үзүүлһэнһээ үһөө улам ехээр эхилхэ тулань

Зөөлэнээр эблээ һаа, сэсэн мүн.


606

Эрхэбэшэ нюуха хэрэгтэй үгэнүүдые

Далдааршье хэзээдэ бү хэлэ.

Оёоршьегүй, амһаршьегүй гэжэ

Нүхэд холодохо.


607

Хари орондо ошобошье,

Нюуха хэрэгтэй үгэнүүдые бү хэлэ.

Хари орондо хэлэһэн тэрэ үгэ хадаа

Өөрһөөш урид нютагташ бусаха.


608

Ерээ үды хэрэгүүдые

Шиидхэжэ бү хэлэ.

Хожом тэрэ хэрэгэй бүтэхын сагта

Ямар мэтэ болохыень мэдэхэнь бэрхэ гээшэ.


609

Тэрэшэлэн үзөөгүйгөөшье

Шиидхэжэ бү хэлэ.

Тэрэнииешье хүнүүд

Тэнэг бардам гэжэ муушалха.


610

Зарим нэгэнһээ үзэһэн, соносоһондоошье

Ехээр бү этигэ.

Толгойнь маша сагаан болбошье,

Һүүлэйнь хара байха үзэгдэдэг.


611

Өөрынгөө гансаараа шэнжэлһэн тэрээндээшье

Ехээр бү этигэ.

Хожом гэмшэлэй галта нүхэн соо

Өөрөө гансаараа галдуулха.


612

Олон хүнүүд сугларагшадай дунда

Сэдьхэлээ хэзээшье бү хөөрэ.

Баян болбошье, һэрэмжэ үгы үгэ алдаа һаа

Суглаанай дотор унгаһан болохо.


613

Сугларагшадай дунда үгүүлхэ үедөө

Бусадай нюур дахин дахин бү хара.

Бэхи ёһоор ехэ хүн огторгой хаража үгүүлээ һаа,

Үзэсхэлэнтэй мүн.


614

Сугларагшадай дунда ехэ алдартын нюурыешье

Дахин дахин бү хара.

Нэгэ зүг хараад, оньһотой үгэ хэлээ һаа,

Бүгэдэ һэргылхэ.


615

Сугларагшадай дунда ууртай дайсан бии байгаа һаань,

Тэрэнииешье дахин дахин бү хара.

Тэрэ хадаа айна гэжэ эрэмшэхэ,

Өөрөөшье сэдьхэлээ хёморхо болохо.


616

Сугларагшадай дунда бусад тоогоогүй һаань,

Наадан энеэдэнэй үгэ аалихан хэлэ.

Тэрэ үгэ хадаа ехэ оюунай һанһаа гараһан мэтэ

Бага үзэсхэлэнтэй гээшэ.


617

Яабашье хэлэжэ шадахагүй сагтаа

Бата дүрөөр дуугай һуу.

Шарайгаа хэзээшье хубилангүй амарлингы байгаа һаа,

Зон эндүүржэ ондоогоор бодохо.


618

Үгүүлхэдээ мэргэн гээшэ һаа,

Бэхигүй хүнгэн ба хүдэлхэ зангаа тэбшэ.

Яли багатай хүнүүдэй үгэнүүдые

Хурса байгшье бусад тоохогүй.


619

Үргэлжэ бэхи аад,

Үзэсхэлэнтэй зангаар хэлэ.

Бэхи ба үзэсхэлэн байдалаар үгүүлһэн үгэнүүдые

Бүгэдэ тоохо.


620

Эрэлхэг зан гарганаб гэжэ

Сугларагшадай дунда ехээр бү хэрхыгты.

Хэмжээһээ хэтэрһэн хэрхыхэ дүрэ харуулаа һаа,

Хэрэгтэ зорюулһан золиг мэтэ баһамжалха.


621

Зүблөө хэхэ сагта

Аха ехэшүүлһээ зэргээрнь асуу.

Һайн, муу – али мэтэ бологшье,

Тэрээндэ гэмшэл үгы байха.


622

Өөрөө һайн мэдэһэн болбошье,

Тэрэ хэрэгээ сугларһан бүгэдэнһөө асуу.

Атаархалдаха ба тэмсэлдэхэ сэдьхэлтэн

Тэрэ хэрэгые худхуулжа шадахагүй.


623

Өөрөө болгоомжотой эрэ болохын тула

Зүблөөн бүхэниие бү худхуула.

Зүблөөнэй үедэ худхуурай модон бологшые

Үймөө гаргагша нохой мэтэ муушалха.


624

Хэрбээ зүблөөнэй газарта һууха эрхэгүй гээшэ һаа,

Зүблөөшэдэй һүрэгтэ бү шахасалда.

Ехэ зондо үүдэнэй нохой мэтэ үлдэгдөө һаа,

Эшэгүүри ехэтэй болохо.


625

Юрэ бусадта хэлэһэн бүгэдэеэ

Шиидхэжэ бү хэлэ.

Тэрэ хэрэгэй ямар мэтэ болохын

Магад үгы гээшэ.


626

Энэ хадаа тиимэ болохо үгы гү гэжэ

Магад үгыгээр олонхинь хэлэ.

Тэрэ алиндашье харша үгы,

Бусадай шэхэндэ ирагуу байха.


627

Зарим үедэ үзэһэн ба соносоһоноо

Оншотой үгүүлэ.

Үргэлжэ лаб үгы үгэ хэлээ һаань,

Тэрэнэй үгэ хэн нэгэн этигэхэ аал?


628

Саг ба үедэ буугаагүй үгэ

Хэзээшье бү хэлэ.

Гараг, одоной ябадал хэлсэхын үедэ

Үхэрэй хүгшэн залууе хэлэһэн мэтэ болохо.


629

Бусадай лаб дуулахагүй гээшэ һаа,

Тэдээндэ номнохо жүдхэлгээ бү ехэдхэ.

Тэрэ хадаа гансаараа дуугарагша

Дүлии хүгшэнтэй адли гээшэ.


630

Сугларагшадай дунда гаргажа болохогүй үгэнүүдые

Хэзээшье бү хэлэ.

Бүгсэһөө гарадаг бааһые

Аманһаа унагаагаа һаа, үзэсхэлэнтэй бэшэ.


631

Өөрынгөө хэлэһэн үгэдөө

Хэзээшье өөрөө бү энеэ.

Энеэмсээрээ үгэ ба хүн хоёройгоо шадалые

Хамта доро хюрбаһан болгон галдана.


632

Нэгэ хурса үгэ хэлэһэн дары

Олон хүнэй нюурые бү хара.

Тэрэ хадаа оюундаа байһан үгые

Үлдээнгүй хэлэһэнэй дүрэ мүн.


633

Өөрыгөө мэдэнэ гүүлэхын ашаг хүсэжэ,

Ехээр жүдхэжэ бү хэлэ.

Бусадһаа урид хэлэһэндээ

Бүгэдэдэ мэргэн гэжэ тоогдохогүйш.


634

Өөрынгөө үгэнүүдые

Бусадтай аман сасуу болгожо бү хэлэ.

Аяга соохи уһан мэтэ багахан оюун хадаа

Оёорһоо халиһан мэтэ үзэгдэхэ.


635

Удха дүүрэн үгэнүүдээ

Бусадай үгын забһарнуудта хэлэ.

Тэрэ үгын амта, шадал бүгэдыешье

Бусад элирхэй амсаха болохо.


636

Үгын удха түгэлдэр бологшье,

Тэрэниие оло дахин бү хэлэ.

Үетэй зохилдуулан нэгэ дахин хэлэдэг –

Тэрэ хадаа хурсаар үзэгдэхэ.


637

Бусадай үгэ соносомсоороо тэрэнь хадаа буруу гэжэ

Хэлэхые бү эртэдүүлэ.

Хожом ушарынь дуулаха сагтаа

Зүбынь үгэхэ болоо һаа, эшүүритэй болохо.


638

Бусадай зохидгүй үгэ үгүүлбэшье,

Соносомсоороо хааһан үгэ бү хэлэ.

Һабаяа, һайн муу бүгэдые багтааха огторгой мэтэ

Уужам болгон ябаха хэрэгтэй.


639

Бусадай зохисотой үгүүлээшье һаань,

Зүб гэхэеэ бү яара.

Зохисотой ба зохис үгы гэжэ алинииньшье хэлэдэггүй –

Тэрэнэй хирэ байдалые бусад мэдэхэгүй.


640

Зарим үедэ зохид үгыень

Зүб гэжэ байжа хөөрэлдэ.

Һайн номнол сонособошье дуугай һуугаа һаа,

Тэнэг гү, али атаархалтай гэжэ муушалха.


641

Бусадай хэлэхын дүүрээдүйдэ

Харюу табихаяа бү яара.

Тэрэ хадаа алим жэмэсэй үрын яһан мэтэ

Бага оюутанай ябадал мүн.


642

Бусадай үгэ соносомсоороо

Тэрээндэ харюу табихаяа бү яара.

Өөрын оюунай хирээр бага шэнжэлжэ харюу табидаг гээшэ

Мэргэнэй ёһо мүн.


643

Бусадай хэлэһэн үгэнүүдые

Бага тэды шэнжэлжэ аба.

Туһалха гү, али хорлохо гү гэжэ шэнжэлэнгүй

Хоолой руу залгяа һаа, тэнэгэй дээдэ мүн.


644

Тэрэшэлэн өөрынгөө үгыешье

Бага тэды шэнжэлжэ хэлэ.

Шэнжэлэл үгы амандаа ороһониие хэлэхэ гээшэ һаа,

Галзууе дууряалга мүн.


645

Урдань хэлэһэн өөрынгөө үгэнүүдые

Сэдьхэлдээ һанажа хэлэ.

Нэгэ дэбисхэр дээрэ урда хойто хоёр харшалһаниие хэлээ һаа,

Тотиин номнол мүн.


646

Хожом өөрынгөө хэлэхэ үгые

Сэдьхэлдээ бодоһоор байжа хэлэ.

Хойтые бодонгүй амандаа ороһые хэлээ һаа,

Тэрэ хадаа охор бодолгото мүн.


647

Бусадта үгүүлхэ сагтаа

Энээнэй харюу ямар мэтээр ерэхэб гэжэ бодоһоор хэлэ.

Шатар гэхэ мэтээр наадаха сагтаа

Бусадай харюу угтуулжа ябаха үзэгдэдэг.


648

Үгэ хөөрэлдэхэ үедөө

Аман соогоо шэбэнэн үзөөд хэлэ.

Үзэсэ ехэтэй болгоомжотой зарим хүнэй ябадалда

Тэрэ ёһон үзэгдэдэг.


649

Хүн хэнтэй үгүүлэлдэбэшье,

Аажамаар урид тэрэнэй үгэнүүдые соносо.

Бусадай үгэнүүдые урид гаргуулаад үйлэдэдэг гээшэ

Мэргэдэй ёһо мүн.


650

Хэрбээ харюугаар ядуураа һаа,

Хаанай албан бууһан мэтэ харюу бү таби.

Мүнөө һайн мэдэнэ үгыб,

Хожом бодолго табяад үгүүлхэб гэжэ хэлэ.


651

Үнгэрһэн хэрэг бүгэдэдэ

Хаанай албан ерэһэн мэтэ харюу бү таби.

Мартажа юун болоһые

Һайн һананагүйб гэжэ хэлэ.


652

Хэрбээ бусадтай заргалдаха саг болог,

Һананагүйб гэжэ бү хэлэ.

Миниихи лаб үнэн гэжэ

Хэлэхэ сүлөөгөө хааха.


653

Бусадай нюурые хаража тэсэхэгүй һаа,

Газар гү, али огторгой хаража хэлэ.

Һохор заримууд үгүүлхэдээ

Нюдэтэйһөө һамбаатай байхань үзэгдэдэг.


654

Бусадай һаналые мэдэнгүй

Өөрын бодолго бү хэлэ.

Бусадай һаналые һайсаар мэдээд

Хожом хэлэдэг гээшэ мэргэдэй ёһо мүн.


655

Хэн хүнтэй хэлсэбэшье,

Аажамаар урид тэрэнэйгээ һанал соносо.

Бусадай һаналые урид гаргуулаад,

Хожом үйлэдэдэг гээшэ мэргэдэй ёһо мүн.


656

Хүн хэнтэй хэлсэбэшье,

Ехэ түргэнөөр бү хэлэ.

Тэрэ хадаа эхи ойротой

Һубагай уһан мэтээр бусадта үзэгдэхэ.


657

Үгүүлхэ үгэеэ

Айхабтар шанга дуугаар бү хэлэ.

Тэрээгүүр удхын зөөлэн хурын уһан хадаа

Агаарта хэрэггүйдэ сэсэрхэ болохо.


658

Лаб хурса үгэнүүдээ аажам,

Зөөлэнөөр үсөөхэн хэлэ.

Аажамаар оншотой хэлэхэ гээшэ

Хэрэг бүтөөхэдэ оньһо ехэтэй байха.


659

Хэнтэйшье хөөрэлдөө һаа,

Зөөлэн үгөөр асуужа байжа аажамаар хэлэ.

Бусад үгэ бүгэдэеэ гаргаха,

Өөрыншье оюун хёморхогүй.


660

Аман сэдьхэл хоёроо зохилдуулжа,

Хэлсэбэшье нюуха хэрэгтэй үгэнүүдые бү алда.

Ураг садан байбашье,

Бусадта шэбэнэн шэбэнэн хэлэхэ.


661

Олзо гарза багатай зүйлнүүдэй түлөө

Бусадтай хэлэ ама бү хэ.

Нэгэ адха таряанай тула

Хуулиин газарта заргалдаа һаа, хэр мэтэ үзэсхэлэнтэй гээшэб?


662

Өөртэшни эндүү гараха сагта

Эндүүрбэб гэжэ хэлэ.

Унгаһа табиһанай абяае

Хэхэрхэ, дарьяха дуугаар халхалаа һаа, нааданай орон мүн.


663

Өөрынгөө зүгэйхидтэ уурлаха сагтаа

Бусадай зүгэйхинээр бү ниилэ.

Хирээ галуунай һүрэгтэ ниилээ һаа,

Ехэ үзэсхэлэнтэй бэшэ гээшэ.


664

Бусадай тоогоогүй һаань,

Өөрөө ехэ дүрэ бү үзүүлэ.

Бүхы эрэгтэйнүүдтэ орхигдохо сагтаа

Эсэгынгээ гэртэ бэриин дүрэ абаһан мэтэ болохо.


665

Бусадай ехэ болгожо хүндэлөөгүй һаань,

Ехэшүүлэй һуудалда бү шахалда.

Дээрэһээ тушаал үршөөгдэнгүйгөөр

Ноёной тэмдэг зүүгээ һаа, нааданай бүлэн болохо.


666

Бусадта тоогдохые хүсөө һаа,

Үнэн ябаад, үсөөн дуугара.

Эли, далдые илгажа хэлэхэнь олошороо һаа,

Тэрэ хүн бусадта тоогдохогүй.


667

Бүгэдэ ехэ болгон хүндэлэгшье,

Айхабтар үндэр болон бү хэрхы.

Модоной үзүүртэ абираад байгша

Бүжэглэн хатараа һаа, газарта унаха.


668

Ехэ болгон хүндэлэгдэхэ сагтаа

Доодонуудые баһамжалга ехээр бү хэ.

Бүхэнэй сэдьхэл буруутаа һаань,

Бүгэдэнтэй тэмсэлдэжэ хэн шадахаб.


669

Олбори хотол түгэсые олохын сагта

Хэзээшье харамнан бү яба.

Гуйраншаншье ерэхэгүй,

Тэрэ гэр үхөөрэй гэр мэтэ болохо.


670

Хэрбээ ядуураа һаа,

Бүхэ зүрхэ барижа оролдолгодоо шүтэн яба.

Тэрэ хадаа үгытэй мүн бологшье,

Хаан мэтэ бусадые өөрынгөө шадалгүй бэеэрээ дагажа шадаха.


671

Хэрбээ ноён болоо һаа,

Хуулиин ёһые ёһо руунь сахи.

Үнэн ёһын хуяг үмдөө һаа,

Дайсанай мэсэ юу хэхэб.


672

Тэрэшэлэн ахалагша хүн болохо сагтаа

Бүгэдые алгадангүй харгалзан тэдхэ.

Гэм бэдэрэгшэ сэдьхэлтэншье

Юун гэжэ захирһан ёһоор бүтөөхэ.


673

Баһа эрхим хүн болохо сагтаа

Үгэеэ үсөөлэн, бэхи үгэтэй болон яба.

Үгэ бүхэниинь хаанай зарлиг мэтэ

Бүгэдын шэлэдэ хүндөөр бууха.


674

Оюунаа гүнзэгы болгон, абари зангаа уужам,

Алиндашье тэсэбэри ехэтэй болон яба.

Тэрэ хадаа зөөлэн, шэрүүн –

Бүхы үйлэ ябадалдашье маша таараха мүн.


«Хоёр ёһоной абаха, орхихые үгүүлэгшэ Бэлигэй толиһоо» хожомой холые бодожо ябаха табадугаар бүлэг.


<< гэдэргээ гаршагсаашаа >>