1. | Ухаатан мэргэд хэды эрдэмтэй болобошье, Улам мэргэжэхьш тула ном судар суглуулаюу, Урдаха мүрэн бүгэдэ уламжалан дамжаһаар, Уһанай сан болоһон ехэ далайда шудхахатай адли. |
2. | Хоротой, туһатай олон зүйлэй үйлын дундаһаа Хойшодоо туһатай һайнииень илгажа абагшань мэргэн бөгөөд, Хог шорой соо байһан түмэрэй үртэһые Холимоггүй суранзан гүрэ илган татаха мэтэ. |
3. | Үнэн мэргэн ухаатан номой удхые мэдэхэ, Үтэли мунхагууд хаанаһаа мэдэхэб, Үлэмжэ гэрэлтэ наранай мандахадань, Үзэбэл, шара шубуун тэргүүтэн харин балайрха мэтэ. |
4. | Мэдэл, шадал түгэсэбэл гэмээ арилгаха, Мэдэл багатай мунхаг хүн хаанаһаа шадахаб, Мэхэ хүсэн түгэлдэр гаруудиин хорото могойе алахада, Мэнжэлэгшэ муу хара хирээ хүсэ хүрэхэгүйтэй адли. |
5. | Асари һайн ухаатанай эд, мал доройтобошье, Ашата ухааниинь һайнаараа байха. Арьяатанай хаан арсалан үлэсэбэл, Асари түргэнөөр заанай тархи хахалха. |
6. | Сайтар эсэргүүсэжэ эсэ асуутар Санаагаар хүнэй эрдэмые дэмы бү сэгнэ. Сайн дуута хэнгэрэгшье дэлдээгүй һаа, Саг дарыдаа өөрөө дуу үлэ гараха мэтэ. |
7. | Элидэ энэ наһан соогоо мэргэн болоошьегүй һаа, Илангаяа үхэхэ ойртобошье номдо һурабал, Ерээдүйн хойто түрэлдөө бусадай табиһан эдһээ Наашань абаһан шэнги бэлээр мэргэн болоюу. |
8. | Эрдэм бии болбаасуу ямаршье хүниие Эсэ дуудабал өөрөө хүрэжэ ерэюу, Эрхим үнэртэй сэсэгэй холо ургаашье һаань, Эрбээхэй, зүгынүүд эрьен ерэюу. |
9. | Олон зүйлэй эрдэм бүгэдые дүүргэһэн мэргэн Огто гансаараашье һаа, шажан амитаниие гийгүүлэюу Олон муу ухаатан дэмы суглараашье һаа, Одон шэнгеэр гийгүүлжэ тон үлэ шадаюу, |
10. | Хэдышье ехэ эрдэмтэ мэргэн болоошье һаа, Хэрбэеэ бусадта багаханш эрдэм байгаа һаань, тэрээндэнь һурагты, Хэзээдэшье энэ мэтээр һуралсажа ябаа һаа, Хэтэрхы хамагые мэдэгшэ болохо болоюу. |
11. | Өөрын бэеые ухаан бэлигээрээ шэнжэжэ ябабал, Үһөөтэ дайсан олоншье һаа хаанаһаа диилэхэб, Үнэн илаһан хэмээхэ хотын нэгэ бирман Өөрөө гансаараа олон дайсаниие дараһан үльгэр мэтэ. |
12. | Ухаа муутан эб эе эбдэрэн химаралдабал, Оюун түгэлдэр мэргэн хүнэй аргаар амаржуулагдаха. Уһа мүрэнэй булангираар зүдэр болоһыень Уһые тунгаагша шандаманяар тунгалаг болгохо мэтэ. |
13. | Эрдэмтэ мэргэн хүн хэды аргаа мухардаашье һаа, Эгээл тэнэгүүдэй ябадалай занда орохогүй. Эрьедэ ниидэһэн хараасгай хэды ангаашье һаа, Эегүй газарай урасхалһаа уһа уухагүйтэй адли. |
14. | Үнэн ухаата хүниие хэды яаруулаашье һаа, Үйлэдэхэ хэрэгтээ үлэ мунхарха болоюу. Үшүүхэн шоргоолжон нюдэгүй болобошье, Өөрөө нюдэтэ хорхойһоо хурдан ябадагтай адли. |
15. | Шударгы хурдан ухаатай хоёр хүн ниилэжэ хэлсээ һаань, Шалгарһан нэгэ һайн бодол гараха болой. Шара улаан хоёр зүйлэй будагые ниилүүлэн зуурахада, Шэнэ өөрэ нэгэ үнгэ гарахатай адли. |
16. | Агуу сэсэн ухаатай бөгөөд буянта хүн Анхандаа гансаардабашье, олониие бүхылгэжэ шадаха. Арьяатанай хаан хүсэтэ сагаан арсаланаар Алтан хүрдэтэ чагарвардын[i] хаанай нүхэрые үлэ хэхэтэй адли. |
17. | Хара ухаанай аргаар мэргэн ехэ хүсэтэнииешье Худалаар мэхэлэн богоол болгон зарахада хэсүүгүй. Хан гарууди шубуунай дэмы ехэ хүсэтэйшье һаань, Хууража Вишнүүгэй унаа болгоһон үльгэр мэтэ. |
18. | Энэ юртэмсын үйлэс болоод хойто түрэлэй Элдэб жаргалангуудые бүтээхэнь гансахан бэлиг юм. Эртэ сагта Саран нэрэтэ хаан хүбүүнэй бэлигээрээ. Эреэн хүлтэ хааниие энэ ба хойто наһандань абарһан мэтэ. |
19. | Баатар болоод хүсэ шадал ехэ болбаасуу, Балмад тэнэг болобол, дэмы ехэ үлэ дээшэлэюу, Баян болоод нэрэ жаргал хотол болбаасуу, Батадхахын хэшэггүй байбал дары буураюу. |
20. | Үтэлиин гэм эрдэм хоёрые олонхид мэдэбэшье, Үшүүхэн холисотойень һайн ухаатан танимой. Үнеэнэй һүые бултааран һаажа шадаха болобошье, Үшүүхэн уһанда холиһыень гансал галуун илгаха мэтэ. |
21. | Хэлэжэ дурадхан захирбаасуу, Хэлэгүй адагуусандашье мэдэрэл түрэхэ, Хэлэжэ дурдан һануулалтагүйгөөр Хэрэг бүхэниие мэдэгшые сэсэн гэжэ үгүүлэюу. |
22. | Бодол ухаан һайн болобол, хүнтэй хөөрэлдэншьегүй, Бусадай дүрэ байдалаар һанааень мэдэмой. Болоһон алим тэргүүтэн жэмэс эдеэгүйшье һаа, Болгоомжотой хэрсүү хүн амтатайень мэдэюу. |
23. | Эрдэмтэн мэргэд өөрын нютагта һууһанһаа, Эсэ дадаһан ондоо уласта үлүү хүндэлэгдэюу. Эрдэнэсын зүйл бусад газарта үнэтэйшье һаа, Эрдэнитэ далайн арал дээрэ үнэгүй мэтэ. |
24. | Алибаа мэргэд эрдэм һураха сагтаа багахан зобоходоо, Амарыень хаража, дэмы һуубал мэргэн үлэ болоюу. Амар һуухын тэдыхэндэ дурлагша тэрэ хүн Ашидын ехэ амгаланиие юрэ үлэ олоюу. |
25. | Агуу хүсэн багашье һаа, ухаан бэлиг һайн болобол, Асари хүсэтэ дайсандашье үлэ диилэгдэюу. Арьяатанай хаан хүсэтэ сагаан арсаланиие Аргата үшүүхэн туулай мэхэлээд алаһан үльгэр мэтэ. |
26. | Үргэлжэ хэнтэйшье болобол ханилжа шадаха ба Үнэхөөр эб эеынь оложо ябабал сэсэн болой. Өөртэйнь зохихо харьяатантай ханилхын тэдыхэн Үзэбэл адагуусандашье байдаг бэшэ буюу? |
27. | Өөртөө ерэжэ магад үйлэ ябадалые Үйлэдөөгүй сагһаань бодожо мэдэбэл мэргэн буй за. Үйлэдэн дууһаһан хойнонь дэмы бодоошонь Үтэли тэнэг хүнэй зан гэжэ мэдэгты. |
28. | Тэгшэ шэнжэлхэ хэрэгтэй нарин удхыень Тэбдэнгүй мэдэн шадагшые мэргэндэ тооломой. Тэмээн, үхэрэй шүдөөр хүгшэн залууень танихадань, Тэнэг заримашуулые мэргэн эрдэмтэйдэ үлэ тоолоюу. |
29. | Юрэдөө далайнууд уһанда үлэ ханаха, Ехэс хаанууд сан эрдэнеэр үлэ ханаха, Юрэнхы хүнүүд хүсэлөөр үлэ ханаха, Ехэ ухаатай мэргэд эрдэмээр үлэ ханаха. |
30. | Үшүүхэн хүүгэдэй хэлээшэнь һайн үгэ мүн болоболынь, Үнэн ухаата мэргэд тэрэниие тогтоон абаюу. Үнэр һайнта заарые хэрэглэн дурлаһан хүн Үмхэй хүдэриин хүйһэнһөө жэрхэнгүй абаха мэтэ. |
________________________________
[i]Чагарвард — хүрдэ эрьюулхэ гэhэн санскрит үгэ. Дэлхэйе эзэлhэн ехэ хаанай соло. Юртэмсын хүрдэ эрьюулхэ гэhэн удхатай.
<< гэдэргээ | гаршаг | саашаа >> |