АН АМИТАН, ШУБУУ ШОНХОРОЙ ШЭНЖЭ

Гэрэл зураг: Ася Лыгденова

ҺАЙН ШЭНЖЭНҮҮД

Хонид һалхинай урдаһаа бэлшэбэл, һайн үдэр болохо.

Хэрбэеэ шандаганай энгэр тала руу харгы хүндэлэн гүйбэл, олзын хэшэг.

Бахын түрэхые харабал, үнэр баян болохо.

Өөрөө үхэһэн бахые олоо һаа, хадагалха, баянай хэшэг (хэдэн үе соо баяжаха).

Үлэгшэн нохой айлда ерэжэ түрөө һаа, һайниие харадаг.

Хорото шарын гү, али зүгын гэрэйтнай хушалтын һарабша доро, мүн балкон дээрэ гэрээ барибалынь, тэрэ айлда ехэ һайн байха.

Хайшаа хараад миисгэй нюураа угаанаб, тэрэ зүгһөө танайда айлшан ерэхэ.

МУУ ШЭНЖЭНҮҮД

«Хэрбэеэ эшэгэ хурьгадай наадабал, хонидой мүргэлдэбэл, бороо һалхин болохо. Хэрбэеэ үхэр мал сэлмэг үдэр һүүлээ үргөөд гүйлдэбэл, бороо болохо.

Мориной хуухирбал, шуурган болохо.

Бахын хуурай газарта гарахада, шоргоолзоной далитай болоод ниидэхэдэнь, ута унжагай бороо болоод, гол мүрэн халиха» (Линховоин, 1972, 15 н.).

Малай эртэ бэлшээриһээ бусахадань, хүйтэн болохо гэжэ зүгнэдэг.

Аян замда гарахада, хүйтэн хушуута үхэр, ямаан зүүн гар талаһаа урдуурнь гарабал, ехэ муу.

Орой һүни 12 сагһаа хойшо газаа байһан үхэр мөөрэбэл, баһал муу.

Мал бэлшээридээ гарахадаа, гэр тээшээ гэдэргээ хаража мөөрэбэл, муу.

Эрэ тугал, хурьган үлгөөтэй хүнэй хубсаһанда гү, али хүндэ собхорбол, муу.

Эмээлтэй морин хүльбэрхэдөө, мууе заана гэжэ ойлгооройт.

Улин хусаха нохой, уйлан харааха эхэнэр гэр бараанда харша.

Нохой һүүлээ хазаха гээд, хөөрсэгэнэн эрьелдэбэл баһал муу даа.

Нохойнгоо гэрээ тойрожо, юумэ намнаһан шэнги боложо хусабал, муу юумэ хараа гэжэ ойлгохо хэрэгтэй.

Юунэйшье үгы байхада, нохой гангинаад, гэр соогоо орожо хоробол, муу.

Гэртэ хододоо байдаг миисгэй гэрһээ тэрьелэн ошобол, муу.

Ой модон соо байдаг ангууд айлай газаа ерэхэ ёһогүй. Харин Г-Д. Дамбаев иигэжэ бэшэнэ: «Боро гүрөөһэн, буга болон хандагайн хадаһаа буужа танайда ерэбэлнь, миинтэ мяхан өөрөө ерэбэ гээд, бү алагты. Харин тэрээндэ туһалагты. Ушар юуб гэхэдэ, ан арьяатанһаа тэрьедэжэ гү, али һай һанажа ерээ гээшэ.

Үдэр үнэгэнэй хусабал, муу.

Хото хорёо соо шоно хони мал барибал, муу.

Бүбөөлжэн айлай газаа ерэжэ, хото хорёо дээрэ дуугараа һаань, муу.

Шаазгайн айлай газаа үглөөгүүр дуугараа һаань, хэлэ аман болохо гэдэг.

Гэрэй сонхо мүргэжэ, шубуунай унабал – муу ёро заана гэдэг.

Ниидэжэ ябаһан борбилоо, хараасгай гэхэ мэтын шубууд хүниие дайран гарабал, муу.

Айлай үүдэн дээрэ борбилоо үндэгэлөө һаань, муу гэдэг.

Эжэлээрээ ябаһан ангир шубуу алабал, үлэһэн ангирай хараалынь хүрэхэ юм.

Хүнэй хубсаһа хулганаан эдибэл, тэрэ хүнэй үбдэхые зүгнэдэг.

Сэсэгма ЦЫБИКОВА