ТҮЛ МАЛАЙ МАГТААЛ

Хурьган

Хүхэ халзан эхэһээ

Хөөрхэн сагаан хурьган

Анхан гараад байхадаа

Нялха жаахан бэень

Нялсагай бага болобошье,

Арюун уурагаа хүхөөд,

Амтатай үбһөө эдеэд,

Зэлэ уяагаа эзэлээд,

Хүльбэрэн эсээд ерэхэдээ,

Шэлдэг малшан арадайнгаа

Сэдьхэл зоригые хүгжөөжэ,

Хото хорёогоор дүүрэн

Ханхинаса мааран үрэжэдэг

Халзан сагаан хурьган

Манай хонин һүрэгэй

Манлай үрэжэлэй эхэ!


Унаган

Энэ жэлэй түл гэжэ

Энхэрэлээр өөгшөөгдэхэ унаган

Эжэл һүрэгэйнгөө дунда

Анхан эжыһээ гаралайш.

Ашата эхэнь

Аршалан хамгаална.

Торнижо шадаагүй,

Бодожо забдаагүй,

Дамжажа амжаагүй,

Хүхэжэ забдаагүй,

Хүдэлжэ тэнсэхэдээ,

Төө һайхан шэхэниинь

Тобойхожо байха,

Мойһон хара нюдэниинь

Бэлтэлзэжэ байха,

Монхогор хөөрхэн хоншоорынь

Шонтолзожо байха,

Байн байн үдэлзэһөөр

Торнихожо шатадаа оролой.

Үбдэглэжэ нэгэ унаһаар,

Тэндэ нэгэ гэшхэһээр,

Тэнэжэ нэгэ төөриһөөр

Ашата эжынгээ

Арюун сагаан һүндэ

Хэлээ бултайлгажа,

Тангалай хабшан шармайса

Шэмэтэ һайхан һүндэнь

Шэл мэтэ голиижо садаад,

Азарга гэдэг эсэгын

Дэлһэ нэгэдүүлэн дагажа,

Тэжээһэн хөөрхэн эхэеэ

Тойрон наадажа садаад,

Анхан гараһанаа бодоод,

Адуун болохын шэнжээ,

Абаһаар олодог унаган!


* * *

Ута һайхан зоотой,

Уужам һайхан ташаатай,

Хүлдөө жороотой,

Хүзүүндээ монсогтой,

Шонодол хоёр шэхэтэй,

Сэлмэг хоёр нюдэтэй

Толгойгоороо тонголзодог.

Тооһонһоо будхадаг,

Һүүлээрээ шарбадаг,

Һүүдэрһээ будхадаг,

Жабарта жаран хоног һойгдодог.

Наранда наян хоног уягдадаг,

Алтайда унагалһан,

Алагша гүүнэй унаган

Хангайда унагалһан,

Харагша гүүнэй унаган лэ.


Ботогон

Ботогон гэдэг амитан

Бага балшар байхадаа,

Ашата һайн эжынгээ

Амтата һүеынь хүхэжэ,

Айлай бага мал боложо,

Боргожожо үдэхэ болохол.

Буйлажа нэгэ наадахадаа,

Зүргэ хаража үзэлэй.

Дэбхэрэн нэгэ дабхихадаа,

Тарайжа нэгэ унахадаа,

Эжы гэдэгээ үзэлэй.

Эрьежэ тойрон наадан,

Дабтан, дабтан байхал.

Эжынгээ бэлшээридэ гарахадань,

Эзэн хүнэй аршалаанда орохол.

Эжыгээ дахаха гэхэдэнь,

Уяа ногтонь таараагүй,

Үбһэ, уһанда ороогүй,

Ушар иимэ дээрэһээ,

Аласта нэгэ ябуулхагүй гэжэ,

Альганай шэнээн хабтагайһаа

Алда дээһээр уяжа,

Али болохо хэлбэридэнь

Аятай һайнаар байлгаа.

Харин байн байһаар

Хамхуул бута эдихэ болобо.

Тиигэжэ улам торнижо,

Тэмээн һүрэгтөө ниилээд,

Тэнигэр һайхан бэлшээридээ

Тэнхээ һайтай ябадаг болобо.


Тугалдал хоёр нюдэтэй,

Тугтал бодомол бүхэнтэй,

Үндэр һайхан хүзүүтэй,

Уянгата һайхан дуутай,

Борогшо энгинһээ гараһан

Борохон хөөрхэн ботогон лэ!


Тугал

Гоо һайхан эхэһээ

Гараһан тугал болобол,

Һэртэгэр хоёр шэхэтэй,

Мэлтэгэр хара нюдэтэй,

Ялагар хүрин жүһэтэй

Үлүү һайхан мал лэ!

Бодожо боргожоходоол –

Бэлшээридэ гараһан эжыгээ

Бэлэн ерэхынь хаража,

Удаан угтажа хүмэлөө.

Ама хэлэниинь хатаад,

Арай ерэхэһээнь урда

Мөөрэжэ, дуудажа байнал ха!

Ундан хоолдо ороод,

Олон түмэн эжэлтэеэ

Уһа булагта ошоод,

Уулын жалгаар бэлшээд,

Тайбан тала нютагтаа

Нарин хяаг эдеэд,

Эзэнэйнгээ сэдьхэл баясуулжа,

Эрдэни мал болодог юм.


Эшэгэн

Гэрэл зураг: 6hemo.com

Эхэһээ анхан гараһан

Эшэгэн гэдэг амитан болбол

Уула хадын сууряататар,

Улад амитанай соносотор

Ушаргүй шангаар мааража,

Ушаралта ашата эхынгээ

Үгэһэн һүеынь хүхэһөөр,

Үдэр бүри торнижо,

Ехэшье удаан болонгүй

Эжэл нүхэдтэеэ ниилэжэ,

Үндэр юумэн өөдэ харайгаад,

Хоног хоногоор торнижо,

Мүнгэн сагаан хөөбэритэй,

Ээрэгдэхэ һайхан нооһотой,

Ашаг шэмэ ехэтэй

Арьбан ехэ үрэжэлтэй болоод,

Арадай малшан эзэнэйнгээ

Арюун сэдьхэлынь баясуулан,

Алтан һүрэг болодог даа!


Тэмээн

Дүрбэн хүлтэй,

Дүрбэлжэн бэетэй,

Гонзогор толгойтой,

Гурбалжан хондолойтой,

Үргэн хүзүүтэй,

Үндэр бэетэй.

Хилгааһан зогдортой,

Хилганадал һахалтай,

Туулай хамартай,

Тугалдал нюдэтэй,

Шэрээ бүхэнтэй,

Шэжэм ногтотой,

Галабта оршодог

Ганган улаан тэмээн.


Д-Н. ХАЛХАРОВ
монголһоо оршуулаа


<< гэдэргээ гаршагсаашаа >>