“БОБН–БОБН БОЖУЛА”
 Тэмээшэн. Нима Пурбуев |
Энгин тэмээн ботогоёо гаргахынгаа урда хүнэй нюдэнһөө тэрьедэһэн юм шэнги тала руу холо ошожо, хүн зонгүй хонхосог газарта гү, али эгсэ эрье доро түлөө түрэдэг. Һая гараһан ботогониинь нариихан ута хүзүүтэй, мүн шүдэгэрхэн ута хүлтэй, зантагар тархитай, тон бошхи мондогор, тон үнжэгэхэн юумэ байдаг. Бэень зөөлэхэн боро нооһоор бүрхөөгдэнхэй. Ботогон үзэмжэгүй муухайхан түхэлтэй. Тиимэһээл эхэнь тэрэниие хүнһөө нюудаг байгаа бэзэ. Гэбэшье тэрээндээ ехэл жүтөөрхэнгеэр хандадаг юм.
Хэрбээ хүлһэтэй моринһоо һая бууһан гү, али үнэртэй муухай хубсаһатай хүнэй һаяхан гараһан ботогондо хүрөө һаань, эхэнь дары сагтаа тэрээнһээ арсажа, оройдоо хажуудань ошохоёо болишодог. Хэн нэгэнэй энгин ботогоёо голоо гэһэн һураг суугай тарахада, хотоной зон булта энээндэ анхаралаа хандуулдаг. Тэрэ тэмээе эзэнэйнь хэдышье сохёо, баалаа һаань, энгин өөрынгөө ботогондо яабашье дүтэлдэггүй, эдеэлүүлдэггүй, тэрээн тээшээ бүри харахаяашье болишодог юм.
Урдань хальмагууд иимэ тэмээндэ ботогыень абхуулхын тулада тусхай арга хэрэглэдэг байгаа. Басагад, хүбүүдые, залуу эхэнэрнүүдые суглуулжа, домбро дээрэ наадан, «Бобн-бобн божула» гэжэ нэгэл дуу дууладаг юм. Домброор наададаг басагадай нэгэн тэмээнэй жолоое баруун гартаа уяад, домбро дээрээ наадан, һуларшоод газарта хэбтэһэн ботогыень тойруулан тэрэ энгинээ хүтэлдэг байгаа. Харин бэшэниинь тэрэнээ дахан дуулалдаха:
Бурьялжа гараһан Булагай уһан шэргэхэгүйл, Бобн-бобн божула! Бургааһанай дундуурхи Бутын ногоон һалахагүйл, Бобн-бобн божула! Хүлгүй гүнзэгы далай Хэзээшье шэргэхэгүйл, Хэнзэ багахан, Хүл утатай ботогоншни Хэзээ томо болохоб даа, Бобн-бобн божула! Барһан тэрэшни Бүдүүн аргамжа үзөөгүйл, Бобн-бобн божула! Бүхэнгүүд дээрээ Боодол ашаа тээлгээгүйл, Бобн-бобн божула! Эшэгы гэрэй Эржэгэр хана, уняае Энээхэн бэедээ үргэлөөгүйл, Бобн-бобн божула! Хамарыень хүн Хатуу тэбэнээр нүхэлөөгүйл, Хүл дээрээ тогтоногүйл, Бобн-бобн божула! Бурьялжа гараһан Булагай уһан шэргэхэгүйл, Бобн-бобн божула! Ботогоншни теэд Бодохо гээшэб хэзээ? Бобн-бобн божула?... Барма энэ түлөө абыш даа! |
 Лхагвасүрэнэй гэрэл зураг |
Залуушуул энэ дууе дуулажа, ботогые тойрон, үглөөгүүр болотор ябадаг байгаа. Үүр сайха багаар энгин тэмээн саанаһаа ехээр һанаа алдаад, нюдэнһөө томонууд нёлбоһо мухарюулан, бүхы бэеэрээ шэшэрэн, ботогондоо дүтэлдэг һэн. Тиихэдэнь залуу хүбүүд тэрэниие тэлэжэ, эхынь хүхэндэ хүргэхэдэнь, ботогон хүхэжэ эхилдэг байгаа. Басагад, хүбүүд дуугаа дуулалдаһаар хажуу тээшээ болодог һэн. Харин энгин тэмээн ботогондоо хүхэеэ хүхүүлжэ садхаагаад, тэрэнээ дахуулан, тала руу ошодог бэлэй. Залуушуул баярлаһандаа найрлажа, дуу дуулалдадаг, боорсогтой сай уугаад, хүхюутэй баяртайнууд гэр гэртээ тарадаг һэн ха.
Гологдоһон ботогыень энгинээр абхуулха гээшэ тиимэ бэлэн бэшэ байгаа гэжэ харанабди. Элинсэгнай энэ амитанай аяг зангые һайса шэнжэлээд, тэрэниие уяруулдаг, ботогоёо хайрлаха сэдьхэл түрүүлдэг «Бобн-бобн божула» гэжэ гунигтай дуу зохёогоо бшуу.
Константин ЭРЕНДЖЕНОВ
| << гэдэргээ | гаршаг | саашаа >> |