ЭМНЕЭ

Эмнигүүдые ургалдаг адуушан ургаа баринхай

Сагаан һарын үнгэрһэнэй удаа Улаан зуданай 5 шэнэдэ лама, бөөдэ үзүүлэншьегүй урданай хүнүүд эмнеэгээ хүүлэдэг байһан гээшэ һэн. Хожомынь хабар, хүсэд дулаан болохоhоо урид, апрелиин тэнгhээ хойшо айлнууд малайнгаа түлнүүдые эмнидэг болоһон байгаа. Хурьга эшэгэнэй 1-2 hаратай байхада, буруунуудай жэлтэй, адууhанай хоёр жэлтэй болоод байхада эмнидэг байгаа. Айл бүхэн өөрын тусхай эмнеэтэй байгаа. Малаа алдаа hаа, бэдэрхэдээ, эмнеэгээрнь танижа олодог hэн.

Адуутай айлнууд (азаргаар адуутай) моринойнгоо гуяда гү, али ташаанда тамга дарадаг байгаа. Түмэрөөр үзэгүүдые хэhэн тамгануудые галда халаагаад, моринойнгоо гуяые хёрбоһо гаратар хайрадаг hэн. Эмнеэтэй хамта эрэ малнуудайнгаа заhаануудые шэмхэн абадаг байгаа.

Мүн лэ энэ үедэ даага гунанайнгаа, заримдаа үреэ адуунай дэлhые хиргажа абадаг, дэллэдэг байгаа.

Адуу дэллэлгэ, заhалга, эмнилгын болоходо, шамбай, шамбай хүбүүдэй шадалаа харуулдаг хабатай үдэр болодог гээшэ. Хүнэй гар хүргөөгүй эмниг дошхон гунан, үреэ болон, заримдаа дэллүүлхээр болоhон ехэ гүүнүүдэй хажуугаар хүбүүд зэргэлэн гүйлдэжэ, гараараа hүүлhээнь шүүрээд, тарайшатарынь татажархиха зуураа, харайжа дээрэнь гараад, толгойень даража, бодхоонгүй хэбтүүлдэг hэн.

Шэнэхээн нютагай адууша хүбүүд

Баян айлай адууе хээрэ ээрээд, мориндо мордоhон ургаша хүн бариха гэhэн мориёо эрьюулэн намнажа ородог hэн. Мориной толгойдо ургынгаа гуйба углажа, аргамжаяа татахадань, ургашын унажа ябаhан мориниинь хоёр хүлөөрөө газар яг тулгалаад, ара гэдэргээ hуушадаг байгаа. Тиигэжэ ургалhан мориёо татаад байлгахадань, ургашанай морин туһалдаг һэн.

Ж. Дымчиковай гэрэл зурагууд

А. САНЖИЕВА