АДУУН ҺҮРЭГ

Аглаг талын адуун һүрэг

Аргамаг һайхан адуун һүрэгые буряад арад зон анхан хуушан сагһаа нааша хүндэлжэ һанадаг байһан юм. Тиимэһээ мохошогүй зүрхэтэй морин эрдэни гэжэ хамагай хайрата нэрэ үгтэһэн байна.

Һайн морин һанаһан газарта хүргэхэ,

Һайн нүхэр хэһэн ажалда туһалха,

Хүлэг морин хүнэй нүхэр,

Хүдэр номон зоригой нүхэр,

— гэдэг ушарһаа, буряад зон мохошогүй зоригтой морин эрдэниин хүсэ шадал хэрэглэжэ, ажал хүдэлмэриеэ хэдэг, аян замда ябадаг, аба хайдаг эрхилдэг, аюулта дайсанай добтолон ороо хада, түмэн мориной түбэрөө гаргажа, булад һэлмын ханхинаа зэдэлүүлжэ, ами бэеэ, гэр бүлэеэ, ажал байдалаа хамгаалдаг байгаа.

Азаргануудай тулалдаан һүрөөтэй юм даа...

Аргамаг һайхан һүрэгүүд сооһоо

Агта һайхан хүлэгүүд түрэдэг.

Алтан шаргал азаргын хүбүүд,

Атар сагаагша гүүнэй унагад,

Эхын уураг хүхэжэ тэнжэдэг,

Эхэеэ тойрон гүйжэ наададаг,

Ургы ногоо амтархан эдидэг,

Ута хүлөөрөө газар сабшадаг,

Хүлэйнгөө шалаа тангаржа гаргадаг,

Хүзүүнэйнгээ шалаа шэлгээжэ гаргадаг,

Үдьхэлжэ, хазажа тэмсэдэг зантай,

Үүрһэжэ, инсагаалжа ураададаг зантай,

Жэгшэхэ, айхадаа хуухиран байдаг,

Жэрхэхэ- зэбэрхэдээ турьян байдаг,

Аха ехэеэ аргадаһан шэнги,

Ангар-ангар тамшаан байдаг,

Залхуугаа хүрөөд эбһээлһэн шэнги,

Заабайн-заабайн заадан байдаг,

Хүнгэн солбоноо тэгүүлжэ харуулдаг,

Хүсэтэй дошхоноо булгижа мэдүүлдэг,

Хура бороодо хуулзуураа татадаг,

Хургама халуунда һүүлээ шарбадаг

Уймар тоомгүй унаган түлнүүд

Олон юумэ мэдэдэг болобо.

Азарга баабайн аашалан байхада,

Арьяатан дайсанай аюул мэдэбэ.

Энхэрэн дахуулдаг эхын дуугаар

Эжэл һүрэгһөө холодохоо болибо.

Намарай наран доогуур эрьебэ,

Набша сэсэгүүд хагдаржа эхилбэ,

Хадын горход хайнагтан урдаба,

Халюун шара хагдан хиидэбэ.

Сарьяма сагаан саһан оробо,

Сабдарма хүйтэн жабар бууба,

Унаган бэень ондоо боложо,

Утаһан бужагар дэлһэн ургаба,

Ута хүлтэ унаган бэшэ,

Оодон һүүлтэ дааган болобо.

Хоёр намарые ходорон гараба,

Хоёр үбэлые дабан гараба.

Гол горход горхирон урдаба,

Гургалдай шубууд жэргэн наадаба.

Адуун һүрэг хүллэжэ эхилбэ,

Арадай хүбүүд дэллэжэ оробо.

Ардаг дааган һүүлээ тайруулба,

Атар дошхон гунан болобо.

Дүрбэн наһаяа дүүрэн хүсэбэл,

Эмэ адуун хизаалан болоно,

Эрэ адуун үреэ болоно.

Үреэмнай заһуулжа, морин болоод,

Үндэрые дабана, үргэниие харайна.

Үреэмнай жагсажа, азарга болоод,

Үүлтэрые үдхэнэ, үетые тэнжээнэ.

Хизааламнай хиргуулжа, гүүн болоод,

Унагадые угсарна, даагадые дахуулна.

Татаагүй табан наһа наһална,

Тарган томо бэеэ харуулна,

Эмэнь шүдэлэн боложо шүдэлнэ,

Эрэнь һоёолон боложо һоёолно.

Алтан шаргал азаргын хүбүүд –

Алдар суута агта морид,

Һамбай ехэтэ һайхан азарга,

Гүзээ ехэтэ гүүн эхэ

«Һэлэй» гэжэ тогтоодог,

«Һые» гэжэ ябуулдаг,

«Хуры» гэжэ ерүүлдэг,

«Дэбрүү» гэжэ байлгадаг

Адуун һүрэгэй аха түрүү гэгдэнэд.


Хоца НАМСАРАЕВ

<< гэдэргээ гаршагсаашаа >>