АМА БАРДАМ

"Хубисхалай ажал" гээд артель "Соёлой малшан" гэжэ коммуна хоёрой ниилээд байхада, 1934-1935 онуудай үбэлэй хүйтэн, хатуу шанга үе һэн. Эдэ хоёр ажахы ниилэжэ колхоз болоходоо, Зүүн-Сибириин хизаарай замын дарга Разумовай нэрээр нэрэшээ һэн. Пунсэгэй Пэлхэндэйтэн табан басагатай, гурбан хүбүүтэй бүдүүн янзын айл һууһан юм. Пэлхэндэй колхозой адуушан болобо. Адуун һүрэгые үбэлэй сагта холын хүбшэ тайгада абаашажа адуулдаг байгаа. Тиихэдэ Гутаарта гэжэ нютагта адуугаа манадаг үе һэн. Тэндэнь, тэрэ дайдын дунда ехэ уһатай булаг сүмхөөг үбэл зунгүй урдажа байдаг байгаа. Гутаартын багахан горхон харьялжа, Чисаана голдо шудхадаг һэн. Пэлхэндэй зан абаряар һэбэреэшэг, түргэн түүхэй, тогтууригүй ябадалтай, аман байнал гэжэ заатаганажа ябаха, хэлэһэн, болиһоноошье мэдэхэгүй, түргэн дундаа түүдэбшэдэ оро гээ һаа орохо, осхигорхон, өөдэргэн, теэд саашаа хорхойдол хорогүй, мэлхэйдэл мэхэгүй хүн һэн.

Нэгэтэ үбэлэй хүйтэндэ адуун һүрэгынь уһалжа байтараа, унагалха нэгэ гүүниинь сүмхөөгтэ орожо шабардаад, үбэлэй хүйтэниие тэсэнгүй, тэндээ һалаа һэн ха. Адуушан Пэлхэндэйн эдеэлээд ерэхэдэ, гүүниинь үни үхэһэн байжа, тэрэ аманда багтахагүй хараалаар хараажа шэрээжэ, түрэһэн һамгадай хойтыень хаяжа, тэһэрдэг булагышни тэндэнь хатаалгахаб, бурьялдаг булагышни байрадань шэргээхэб гээ һэн ха. Харин саашадаа гурбан хүбүүдынь, табан басагадайнь гурбаниинь наһа баража, өөрөөшье залуугаар хада гэртээ харяагша һэн даа.

Булагые харааһанһаа боложо, үри хүүгэдтэнь, өөртэнь үхэл ерээ гэхэ. Тиимэһээ лусуудые, уһа голой эзэдые хараажа болохогүй. Газар уһаяа, дайда дэлхэйгээ хүндэлжэ байха ёһотой гэдэгнай зүб лэ ха.

Буда-Ханда ЦЫРЕНДОРЖИЕВА