ОЙН ЖЭМЭСҮҮД

Хара нэрһэн

Нэрһэнэй, илангаяа үхэр нюдэнэй эшэнүүд дошхон сагдархай тула үлүү ехээр гэшхэгдэдэг, түйбэгдэдэг. Эдэ жэмэс буурсагуудые хүсэд болохо болзорһоонь урид яаража түүхэгүй, тэдэнэй ургадаг эшэ ба набша намааень хухалха, гэмтээхэгүйн тухайда эхин шатын һургуулиин ном дэбтэрнүүд соо тусхайлан зааха, жэмэстэ мододые гамнаха, жэмэс арьбадхаха тухай, хүүгэд ба бүхы зондо ойлгууламжын хүдэлмэри ябуулха шухала. Элдэб жэмэстэй газарнуудта ехэнхидээ бага наһанай үхибүүд ябадаг, гэмтээдэг юм. Теэд энээн тухай нэгэшье лекци, соносхол хэгдэнэгүй.

Һамар, жэмэсэй бэлэдхэл үнинһөө хойшо хэгдэдэг болоһон. Жэшээлхэдэ, хушатай ойдо дүтын нютагуудта 1913-1925 онуудай жэшээгээр дээдэ захань 50 центнер һамар, 4-5 центнер алирһа, шасарганатай нютагта 7-10 центнер шасаргана суглуулжа абадаг айлнууд үсөөн бэшэ байһан юм.

Алирһан

Тэрэ сагта бэшэ жэмэсүүдые ехээр абадаггүй, жэмэс шанадаг заншьегүй байгаа. Модолиг, үбһэлиг эшэтэй жэмэсүүдые жэл бүри гараар түүхэдэ, ургадаг жэмэсээ дунда жэшээгээр үгэжэ байдаг аад, түмэр һабартай собоогоор хара нэрһэ, алирһа түүхэдэ, жэл бүри муудаһаар, 5-6 жэлэй үнгэрхэдэ, тэдэнэй эшэнүүдынь сэсэглэхэеэ, жэмэс ургахаяа болибошье үхэдэггүй, харин 3-4 жэлдэ амараад байхадаа үсөөхэн тэды жэмэс ургажа, узууртаа хагдаран үлэхэдөө, саада жэлэй ургасада туһатай байһан ха гэхээр шуу.

Г. ЛЁНХОБОЕВ

<< гэдэргээ

гаршаг

саашаа >>