ЯБАГАН ХУША

Дэлхэй дээрэ олон янзын хуша модод ургадаг: европын, ливанай, мүн сууда гараһан сибириин хуша. Харин ябаган хуша эдэ «суутай түрэлнүүдһээ» өөрсэхэн байха. Ябаган хушын һөөгынь таба-долоон метр хүрэтэр иишэ-тиишээ һаглайһан шэлбэ намаагаа газар дээгүүр дэлгээһэн байдаг. Эндэһээ иимэ һонин нэрэтэй ха юм даа.

Харин ябаган хуша бэшэндээ орходоо хүйтэн, халуунһаа айдаггүй, ямаршье хүрьһэн дээрэ, мүнхэ сэбдэг газарташье ургаха хабатай. Тэрэ Чукоткын урда бэеһээ абаад, Камчатка­да, Яхадай хадалиг аймагуудта, Амар мүрэнэй адагаар, мүн баһа манай Забайкалида ушардаг. Энэ ургамалай аша туһые нютаг зон хэр урданһаа мэдэдэг байһан. Хойто зүг шэнжэлһэн бүхы экспедицинүүдэй матросууд мүшэр шэлбүүһыень бусалгажа уужа, аймшагтай бам (цинга) үбшэнһөө шүдөө аршалжа ябаһан юм.

Эвенкнүүд ябаган хушын үшөө нарай, зөөлэхэн һамарые хальһатайнь ехэл амтархажа эдидэг. Мүн баһа үнэһэндэ булаһанай удаа һайнаар низалжа, уһатай холиходонь, амтатайхан каша болодог һэн.

Ябаган хуша гектарһаа хоёр центнерһээ үлүү һамар үгэдэг. Теэдшье борбоосгойнуудыень түүхэдэ бэлэн ха юм. Хэрмэн, үен, булган болон бусад ойн амитадай хоол, шэмэ ехэтэй эдеэн ааб даа.


<< гэдэргээ гаршаг саашаа >>