АРСАЛАН БА НОХОЙ

Бүри үниин хэрэг. Лондон хотодо элдэб ангуудые барижа, зондо харуулдаг амитанай хүреэлэн байгаа. Ангуудые харахаяа ерэһэн зонһоо мүнгэ абадаг, мүнгэнһөө гадна зарим зонһоо нохой, миисгэй абажа, ангуудтаа эдихыень хаяжа үгэдэг һэн ха. Нэгэ хүн үйлсэдэ ябаһан нохой баряад асарһыень, арсаланай шэнгэлиг руу табяад үгөө. Нохойнь тэрэ һүрөөтэй амитанһаа айжа, үхэһэн амиды хоёрой хоорондо юумэ шэнгэлигэй буланда няалдаад, шэшэржэ байба. Арсаланай хажуудань ошожо үндэхэдэ, өөдөө хараад, хүлөө арбагануулан, һүүлээ шарбагануулан хэбтэшэбэ. Арсалан тэрээниие хүлөөрөө хүдэлгэжэ урбалдуулхадань, хойто хоёр хүл дээрээ һуугаад «хайрлыш даа» гэһэн шэнгеэр байна. Арсалан тэрээниие баряад орхихын янза үзүүлнэгүй, тархияа иишэ тиишэнь хүдэлгэнэ. Иигэһээр байтарнь эзэниинь арсаландаа мяха асаржа үгэхэдэнь, арсаланиинь тэрээнһээнь таһа татаад, нохойдо орхибо бшуу. Эдеэлхэлээрээ нохойе бүри хэрэглэбэгүй ааб даа.

Үдэшэлэн арсаланай унтахаяа хэбтэхэдэ, нохойнь хүлынь дэрлээд хэбтэшэхэ юм. Тэрээнһээ хойшо нохой арсалантай хамта шэнгэлиг соонь байдаг болобо. Арсаланиинь эдеэнһээ хубаалдадаг, хоюулаа сугтаа унтадаг, заримдаа наададаг байгаа.

Нилээд удаан саг үнгэрһэн хойно ангуудые үзэхэеэ ерэһэн нэгэ хүн: “Энэ минии нохой байнал, намда үгыт” – гэбэ бшуу. Эзэн үгэхые зүбшөөжэ, нохойе дуудан гэхэдэнь, арсалан үһэеэ эрзылгээд, айхабтар сухалтайгаар хэрхиршэбэ. Нохойень орхихоһоо бэшэ аргагүй болобо.

Иигээд лэ хоюулаа нэгэ шэнгэлиг соо гайхалтай эбтэйгээр бүхэли жэл соо байгаа бшуу даа. Тиин байтараа нохойнь үбдөөд үхэшэбэ. Арсалан юумэ эдихэеэ болёод, үргэлжэ нохойгоо үндэнэ, долёоно, “Шимни яагаа гээшэбши, бодыш даа” гэһэн шэнгеэр үхэһэн нохойгоо хүдэлгэхэ, носохо юм. Тииһээр байтараа, тэрэм үхэшөө гэжэ мэдэхэлээрээ, үһэеэ үрзылгөөд, һүүлээрээ бэеэ шабхадажа байгаад, шэнгэлиг соогуураа һүрэнэ, түмэрыень мэрэнэ, бүхэли үдэртөө иигэжэ, галзуурһан юумэдэл аашалжа аашалжа, һүүлдэ нохойнгоо хажууда хэбтээд абяагүй болошобо. Эзэниинь үхэһэн нохойень абаха гэһэниинь дүтэ хүргэбэгүй. Ондоо нохой үгөө һаа, номгорхо бэшэ аа гү гээд, нэгэ нохой табиһаниинь, тэрэ доронь таһа татажархёо. Тиигээд нохойгоо тэбэреэд, табан хоног соо хүдэлэнгүй, юушье эдингүй хэбтэһэнээ зургаадахи хоногтоо үхэшөө һэн ха.

Хамаг амитанай хаан гэжэ нэрлэгдэдэг, бултанһаань хүсэтэнэй нэгэн аад, яяр багахан нохойн үхэхэдэ, тиимэ ехээр сэдьхэлээ зобожо, һүүлэй һүүлдэ үхэшөө. Юун гэжэ бодохоор гээшэб?

Лодон ЛИНХОВОИН