КАБАНСКЫН АЙМАГ

Һүмын хонхонууд зэдэлнэ

Кабанскын аймаг Байгал далайн зүүн урда эрье зубшаад, Хамар-Дабаанай ара талаар байдаг. Ехэнхи хубяараа Сэлэнгэ мүрэнэй адаг багта оршодог тала юм.

Хамар-Дабаанай арын олон тоото жалгануудһаа хамтарһан Мысовко, Мантуриха, Снежная, Большая, Переемная гэһэн голнууд аймагай дэбисхэр дээгүүр урдажа, Байгалда шудхадаг. Аймагта ехэнхидээ ород зон ажаһуудаг. Буряадууд үсөөн (бусад яһатадтай хамта 10% шахуу), Хударын буряадууд Сэлэнгын баруун эрьеэр, адаг багаарнь нэгэн дороо тооной ажаһуудаг.

Археологическа хүшөөнүүд аймагай дэбисхэр дээрэ хоморшог, эртэ урдын палеолидай үеһөө энээгүүр хүн зон ажаһууһан гээд баримтанууд бии.

Урдандаа, XVII зуун жэл болотор, энэ дайдаар нүүдэл байдалтай буряадууд байһан, ой газараар мүн лэ нүүдэл эвенкнүүд ажаһуужа байһан гээд элирүүлэгдэнхэй. Байн, 1646 онһоо, ородууд бии боложо захална. И. Похабовай, И. Галкинай хасаг отрядууд түрүүлжэ бууһан гээд мэдээжэ. 1653 ондо П. Бекетов мүнөөнэй Посольск тосхондо һуури табижа, острог бариһан байгаа.

Үүлтэртэ үнеэдэй фермэдэ

Тэрэ үеын барилгануудһаа 1774-1778 онуудта баригдаһан Посольскын Спасо-Преображенскэ шулуун һүмэ, 1802-1812 онуудта баригдаһан Никольско һүмэ һандараагүй үлэһэн байдаг. 1861 ондо Посольскын һүмэ соо энэ дайдын түрүүшын һургуули нээгдэһэн юм.

1896-1900 онуудта Хүлтүүгһээ (Больдёо) Посольск хүрэтэр Байгалые зубшажа баригдаһан түмэр харгы эндэхи нютагуудай хүгжэлтэдэ ехэ нүлөө үзүүлһэн байгаа. Хүдэлмэришэдэй тоо олошороо, РСДРП-гэй политическэ эмхинүүд бии боложо захалаа. Хүдэлмэришэдэй хүдэлөөнүүдые хаанта засаг хэрзэгы хатуугаар дарадаг байгаа. Мысовой станци дээрэ 1906 оной январиин 31-дэ Эрхүүгэй хүдэлмэришэдтэ буу зэбсэг абаашажа ябаһан И.В. Бабушкин хэдэн нүхэдтэеэ буудуулжа алуулһан байха юм.

Кабанскын аймаг революционно хүдэлөөнүүдэй голдо байһан гээд тэрэ үеын хүшөөнүүд, хүүрнүүд, түүхын баримтанууд гэршэлнэ.

Аймагай арадай ажахын диилэнхи хубиие про-мышленна үйлэдбэри эзэлдэг. Түмэр харгын һалбари ехэ хүгжэнги.

Кабанскын аймаг мүн лэ өөрын тахилтай обоонуудтай байха юм. Баруун-Худари, Бүхэтэр, Онгон-Шугы, Хара-Уһан, Хонгор-Зула, Толюун-Жаргал, Энхэ-Нугын таабай болон бусад обоонууд тоологдодог.

Николай ШАБАЕВ

<< гэдэргээ

гаршаг

саашаа >>