ХЭЖЭНГЫН АЙМАГ

Худанай, Сагаан-Хүртэйн шэлэнүүдэй хоорондохи гүбээлиг талада Хэжэнгын аймаг оршодог. Худан гол аймагай дэбисхэр дээгүүр һэтэ урдажа гарадаг, тэрээндэ уһаяа ниилүүлжэ, Үдэ голдо ошожо ородог Хэжэнгэ, Чисаан, Һараанта (Сарамта), Сулхара голнууд байха.

Ородой-Адаг тосхон шадар, Талын нуур, Хүльхисөөн нуурнуудай эрьеэр шулуун зэбсэгтэ үеһөө дундада зуун жэл хүрэтэр ажаһуужа байһан хүнүүдэй ажаһуудалай үлэгдэлнүүд олдоһон байха юм. Тэрэ үеын хүүрнүүдшье бии.

Хэжэнгын дасан

XIX зуун жэлэй һүүл багаар Харганаатада шууданда албантай улаашадай гэрнүүд байһан юм. Эдэрмэг шадар урданай бөөгэй гуримаар хүдөөлүүлэгдэһэн хүнүүдэй хүүрнүүд бии.

Таряашадай түрүүшын комитедүүд ХХ зуун жэлэй 20-дохи онуудай хахадаар бии боложо захална. 1929 ондо түрүүшын коммуна бии болоһон, таряашадай 31 үрхэтэ айл хамталһан «Манай зам» коммуна эмхидхэлгэдэ уран зохёолшо Хоца Намсараев хабаадалсаһан гээд түүхын баримта бии.

Джарун Хашорой субарга

1930 оной октябриин 13-да вахмистр Н.Шитинэй нюдарган, бандидуудай бүлэг «Манай зам» коммунын 6 эдэбхитэдые алаһан, тиигэжэ Эдэрмэг тосхоной колхоз «Зургаанай зам» гэжэ нэрэтэй болоһон, хожомоо бэхи һуудалтай баян колхоз болоһон байгаа.

Дээдэ Хэжэнгын hууринуудай нэгэн

Хэжэнгэ гол түлэб хүдөө ажахын шэглэлтэй аймаг юм. Энээнэй ехэнхи хубиие мал ажал эзэлдэг. Таряа талха ургуулдаг, гэбэшье ургаса багашагтай. Сабшалан ехэ. Хүртэйн модо үйлэдбэрилдэг ажахыһаа ондоо промышленна үйлэдбэри үгы шахуу. Новокижингинск һууринда ехэ комбинат бии. Аймагайхид барилгада ехэ анхарал хандуулһан байдаг.

Түб эмнэлгын эмшэд

Советскэ Союзай Герой Дарма Жанаевта хүшөөнүүд Худанай-Үртөө, Хэжэнгэ тосхонуудта табигдаһан байдаг.

Хэжэнгын аймаг бэлигтэй зоноор баян. Хэдэн олон уран зохёолшод, хүгжэм зохёогшод, дуушад, һурбалжалагшад, эрдэмтэд болон бусад энэ аймагһаа гарбалтай байха.

Республика дотор мэдээжэ мүргэл шүтөөнтэй уулануудай тоодо эндэхи Һэбхеэн уула, Шалсаана буурал баабай, Адхата, Айраг-Хатан, Баатар-Уула, Баян-Дэлгэр, Баян-Сүмбэр, Гурбан-Майла, Ехэ-Буурал, Тудхалта, Тураасгай, Улаан-Хада, Мозой, Үлзытэ, Үүлэн-Хада, Худан-Сагаан, Хүльхисөөн, Хүхэ-Шулуута, Хяһаалан, Ушхайта болон бусад ородог, урданай Шулуутын дасанай һууриин хойморто Джарун Хашорой субарга бодхоогдонхой.

Николай ШАБАЕВ