ХОРИИН АЙМАГ


Анаагай дасанай субарганууд
С. Конечныхын гэрэл зураг

Республикын түбһөө зүүлжээ Үдэ голой хоёр бэеэр, Сагаан-Хүртэйн, Худанай шэлын араар байдаг гүбээлиг тала газарые Хориин аймаг эзэлдэг. Аймагай дэбисхэр дээгүүр урдажа, Үдэ голдо ородог голнуудые нэрлэбэл, Хүрбэ, Анаа, Худан, Чисаан болон бусад горход.

Аймагай экономикын гол хубиие хүдөө ажахы эзэлдэг. Ехэнхидээ газар ажалтай, сабшалан ехээр ашагладаг. Бага бэшэ хубинь мал ажал эрхилэлгэдэ зорюулагданхай. Мүн тиихэдэ экономикын горитой хубиие модо үйлэдбэрилгэ эзэлдэг байха юм. Урдандаа Үдэ голоор модо урадхуулдаг хэдэн томо комбинадуудтай байгаа. Жэшээнь, Доодо-Худанай модоной-химическэ промкомбинадта терпентин, бал (дабирхай), канифоль, скипидар үйлэдбэрилдэг, тэргын гол, абдар болон бусад модоор хэгдэдэг зүйлнүүдые гаргадаг байһан юм.

Аймагай зоной ехэнхинь буряадууд, ородууд. Шэтын дардам харгы аймаг соогуур һэтэ гарадаг.


Хориин талада

Хориин аймаг ашагта малтамалнуудаар баян. Хүрбын эхеэр түмэрэй руда элбэгтэй. ХIХ зуун жэлдэ зэд малтадаг байһан, Хүрбэ голой эхеэр алташье угаадаг байгаа. Гадна мүнгэн, туулган, графит, асбест, нүүрһэн бии, олон янзын үнгэнүүдтэй мраморай хэбтэшэ тон ехэ гээд элирүүлэгдэнхэй.

Хориин аймагта урда үеын байдал гэршэлһэн археологическэ хүшөөнүүд мүн лэ элбэг. Палеолидай үеын хүнүүдэй ажаһуудалай үлэгдэлнүүд олдонхой. Эртын түмэр зэбсэгтэ үеын хүшөөнүүд, хүүрнүүд олон. Эдэ мэтые элирүүлһэн шэнжэлгэнүүд Баян-Хара, Доодо-Гол, Шүбгэ, Анаагай дасан, Аалан, Булаганск болон бусад газарнуудаар хэгдэнхэй.

Хубисхалай урда үе аймагта мүн лэ баян түүхэтэй. Анаагай дасан, Шэтын дардам харгы. Шэтын энэ харгыгаар Шэтэһээ Петровско завод хүрэтэр декабристнууд ябажа байһан юм.


Үдэ гол
Граждан дайнай үедэ алуулһан партизануудай хүүрнүүд Карбаиновка, Тарбагатай, Дээдэ-Тайлса шадар байдаг. Хориин аймагай хүдэлмэришэдэй, таряашадай болон улаан сэрэгшэдэй депутадуудай Соведэй 1923 оной түрүүшын съездын үнгэрһэн гэр Хүлэй-Үртөөдэ байдаг юм.

Аалан, Ара-Байса, Даша-Дондог, Тохорюугта, Тудхалта, Тура, Тээгдын-Үндэр, Улаан-Хада, Үлзытэ, Үндэр-Майла, Шэбээтэ, Шэбэрэй-Байса, Шэнэһэн-Хушуун, Эрдэни-Баабай, Эреэн-Хүгшэн гэһэн, бусадшье тахилтай, мүргэлтэй обоонууд Хориин дайдые харгалзажа байдаг юм.

"Информ-Полис" һониной гэрэл зурагууд

Николай ШАБАЕВ


<< гэдэргээ гаршагсаашаа >>