Сагаан Дабаанай ойлиг хормойгоор хойшоо Үдэ гол хүрөөд, алад, баруун эрьеэрнь хабтайһан тала Загарайн аймагай харьяата газар. Республикын түб Улаан-Үдэ шадарай аймагуудай нэгэн, хотоһоо зүүн тээшээ, зүүн-урагшаа байрланхай. Элхи, Хүрбэ, Брянка голнууд аймагай газар дээгүүр урдажа, Үдэ мүрэндэ шудхадаг юм.
Эртэ сагта, палеолидай үедэ энэ дайдаар улад зон ажаһуужа байһан гээд археологическа шэнжэлгэнүүд баримтална. Тиимэ газарнууд, хүшөөнүүд аймагай нютагуудаар олон.
Граждан дайнай жэлнүүдтэ энэ дайдаар хүлгөөтэй байһан. 1918 ондо сагаантан Ураал шадарай Совет засагай эдэбхитэдые 8 эшелоноор зүүн тээшэнь абаашаһан байгаа. «Үхэлэй поезд» гээд нэрлэгдэһэн эдэ эшелонуудһаа станцинууд дээрэ тэдэниие бүлэг-бүлэгөөрнь буулгажа, саазалдаг байһан юм. Гурбан тиимэ хамтын хүүр Горхондо, Элхидэ, Серово шадар бии. Үнэгэтэйдэ, Шэнэ-Бэрээндэ партизануудай штабуудай байрлаһан гэрнүүд бии. Хуушан-Бэрээндэ партизануудай хамтын хоёр хүүр бии. Коллективизациин үе аймагта тиимэ ехээр шэнжэлэгдээгүй юм.
Октябриин хубисхалай урда Заиграев гэжэ промышленник энэл аймагта Байгалай зүүн хажуудахи эгээл түрүүшын цемент гаргадаг заводтой байһан юм.
Транссибириин түмэр харгы барилга энэ аймагай промышленностиин хүгжэлтэдэ горитой нүлөө үзүүлээ. Түмэр харгын станцинууд олоор баригдаа. Барилгада хэрэгтэй ашагта малтамалнууд элбэг, тэрэниие ашаглаха хэдэ хэдэн комбинадууд баригдаһан байгаа.
Аймаг соо модо болбосоруулга ехэ хүгжэнги, 60-80 онуудта хэдэ-хэдэн томо томо комбинадууд, леспромхозууд байһан юм. Шэнэ-Бэрээндэ автомашина заһабарилдаг томо завод байгаа …
Аймагай ажахын диилэнхи хубиие промышленна үйлэдбэринүүд эзэлдэг, хүдөө ажахы мүн лэ хүгжэнги.
Ехэнхи зониинь ородууд, буряадууд, тиихэдээ промышленна үйлэдбэринүүдтэй нютагуудаар олонхинь ородууд, хүдөө ажахы шэглэлтэй һуурин, тосхонуудаар буряадууд булюу ажаһуудаг байха юм. Шажанай урданай гуримуудые баримталдаг шэмээшэгүүд Үнэгэтэй, Хуушан-Бэрээн болон бусад тосхонуудаар ажаһуудаг юм.
Газар таряалангай ажал хүгжэнги, тэрэ тоодо огородой ажалда ехэ анхарал хандуулагдадаг. Мал ажалынь гол түлэб мяха-һүнэй шэглэлтэй.
Загарайн аймагай арад зоной шүтэжэ, мүргэжэ байдаг уула, обоонууд гэбэл: Ангир-Хатан, Арьяа-Баала, Байса, Баян-Буурал, Баян-Улаан, Баян-Үндэр, Обоото, Үүлэн-Хаан, Хандагайта, Хонгор-Уула, Шулуутайн-Баабай, Шэнэһэтэ, Элхи-Буурал, Хүхэ-Байса, Ээрэ-Хангай болон бусад обоонууд аймагай нютаг нютагуудта байдаг юм.
"Информ-Полис" һониной гэрэл зурагууд
Николай ШАБАЕВ
<< гэдэргээ | гаршаг | саашаа >> |