Өөлжэ һара (Хомо). Июль

Монгол литээр ХОНИН һара. Буряадууд ӨӨЛЖЭ ҺАРА гээд нэрлэдэг. Зунай дунда һара, халуунай үе хүсэнэ, ургамал бүхэн хүсэд ургажа, жэмэс бүхэн сэсэглэжэ дүүрэнтэнэ. Урдандаа хүлһэншэд июлиин 22-һоо үбһэндөө ородог байгаа. Үбһэ хуряалгын хаһа нэгэ һара соо үргэлжэлдэг һэн. Юрэнхыдөө энэл үе үбһэ хуряалгада таатай байха. Үбһэнэй шанарта ехэ анхарал хандуулагдаха ёһотой. Хурьга тугалай болон эхэ малда эдюулхэ үбһэ амяарнь һүрилжэ сомоходо һайн. Жэлэй дүрбэн сагта нажарай үе 70-74 үдэр соо үргэлжэлдэг, тобшолбол июниин 15-һаа августын 18 болотор. Байгаалиин уларил жэл бүри жэгдэ байдаггүй. Үбэлынь дулаахан үнгэрбэл, зундаа хүйтэрэнги, илангаяа һүниндөө хойто зүгэй һалхин ургасада муугаар нүлөөлдэг. Июль нажарай эгээл үндэр һара. Саашадаа тэнгэриин дуун, сахилгаан буурана. Энэ үедэ эм домой үбһэ, ногоо, үндэһэ, набшаһа суглуулха саг тулажа ерэдэг. Июль һарада ая ганга, арса, сэржэмэдэг, нохойн хоншоор, хонхо, тэрэнги, гүлзөөргэнэ, гэшүүнэ, балга модон, тэмээнэй һүүл, хээрын мангир г.м. ургамалнуудай ургаса хүсэндөө хүрэдэг. Мүн эдээнһээ гадна, долоогоно, алирһан, мойһон, улаагана, үхэр нюдэн, олон янзын һархяаг, нэрһэн г.м.үрэ жэмэс эдеэшэдэг. Огородой ургаса эзэнэй һайн харууһанһаа болодог. Налгай нажар байбашье, намдуу ажахые алдуулжа болодог. Элдэбын батагана, боргооһон 7-7 хоногоор амидардаг юм.

Иигэжэ нажарай дунда һара түлэг дундаа, ажамидаралай аяга бүри дүүрэн болгохоор сагаан эдеэн дэлбэржэ, үбһэ ногоон үндэрөө хүсэжэ, шэниисэ таряан эдеэшэжэ эхилнэ.

Даша-Нима Дондупов