ЭХИРЭД БА БУЛГАД УГ ГАРБАЛТАЙШУУЛ ТУХАЙ

В. Урбазаевай гэрэл зураг

Хуушанай домог түүхын ёhооp урдын холо сагта Байгалай эрьедэ Айсүүхэн Хэйсүүхэн хоёр эхэнэр ажаhуудаг бэлэй. Эдэнэр үхибүүгүй байгаа. Нэгэтэ hүни тэдэ тала газарта нэгэ багахан хүбүүн үлгы соо унтажа хэбтэнэ гэжэ зүүдэлбэд.

Yнэхөөрөө, үглөөгүүр эдэнэр үхибүүтэй үлгы олобод. Эхэнэрнүүд энэ хүбүүе Булгад гэжэ нэрлээд, үргэжэ абабад. Элүүр бэетэй, хүхюутэй, зулгы зантай хүбүүн болобо. Нэгэтэ тэрэ наадахаяа ошоод, үни удаан соо ерэбэгүй. Харин үдэшэлэн орой гэртээ ерэбэ. "Хаана орой болотор ябаабши?", – гэжэ асуухада, хүбүүн хөөрэбэ: "Далай соо ажаhуудаг хүбүүн басаган хоёртой наадажа дашуурбаб".

Эхэнэрнүүд далайн үхибүүдээр ехэ hонирхожо, гэртээ урижа асараад, үргэжэ абаха гэжэ шиидэбэд. Тиигээд тэдэнэр хүбүүнтэеэ сугтаа далайн эрьедэ ерэбэд. Эдэниие угтан далайhаа хоёр үхибүүд гаража ерээд, Булгад хүбүүнтэй наадажа эхилбэд. Айсүүхэн Хэйсүүхэн хоёр үхибүүдые гэртээ урижа, сугтаа ажаhуухые дурадхабад. Хүбүүхэн дурадхалыень зүбшөөжэ, харин басаганиинь арсажа, далайдаа гэдэргээ бусаба. Тэрэ хүбүүхэндэ Эхирэд гэжэ нэрэ үгэбэ.

Эхирэд Булгад хоёр хахасашагүй аха дүүнэр болоо. Эдэ хоёр хүбүүдhээ эхирэд ба булгад гэжэ буряадуудай уг гарбал эхитэй. Мүнөө эдэ зон Эрхүү можын Усть-Ордын Буряадай автономито тойрогто ажаhуудаг юм.