ХАН-ХОТО БААБАЙ

Анха урдын сагта Хан-Хото баабай алтан дэлхэйн агуу шэмэг болоһон Байгал далайн баруун захада оршодог Ойхон аралай агы ордон соо ажана түбшэн ажаһууһан гэдэг. Хан ноёмнай аха дүүнэртэеэ хамтаран Арын арбан гурбан ноёд гэһэн алдартай, тэдэнэйнгээ хатан абгайнартай далай нуур, гол мүрэнүүд, ой тайга, һарьдаг мундаргануудай найжанарынь байһан юм. Үнэр олон үхибүүд: тайжанар, дангинанарынь мүн баһа эндэхи баян дэлгэр байгаалиин сахюусан харуулшан албатай һэн.

Далайн уһан дайдын эзэн Хан-Хото баабаймнай баатар абарга хүсэтэй, огторгойһоо улаан галтай зандаа унаһан буумал шулуудые хаа хаанаһаа тэбэрин асаржа, үргэл мүргэлэй обоо бодхон тахидаг бэлэй. Далайн эрьеэр дабхасалдаһан гантиг шулуун хабсагайнуудта ган түмэр сабшуураар түүхэ домогоо мүнхэлһэн зурагуудые һиилэдэг байгаа. Тэрэниие Сагаан Сабын хабсагайда һиилэгдэһэн хун шубуудай дүрсэнүүд гэршэлнэ бшуу. Үндэр хоёр добын гороо зүргөөр олон мянган зоной ёохорлодог Ердын наадые үүсхэһэн байжа болоо.

Хан-Хото баруунай ба зүүнэй ерэн юһэн бурхашуулай зарлиг захяа, заабаринуудые олон ондоо яһанай улад зондошье, тэдээнһээ байха элдэб түрэлэй амитадташье ойлгуулжа үгэдэг һэн. Үбгэн эсэгэ өөрынгөө үргэмэл хүбүүн — жэгүүртэ шубуун бүргэдтэйшье, мүльһэн дорохи хаб загаһантайшье, булганай хөөрхэн гүлгэдтэйшье хөөрэлдэхэ дуратай бэлэй. Байгал шадарай байгаалиин эзэнэй түхөөһэн номнол дууһыень тоолохын аргагүй, зүгөөр гол шухалыень дабтабал иимэ:

"Байгал далайн уһан юрын уһан бэшэ — мүнхын уһан мүн".

"Далайн тунгалаг аласые нёлбоһооршье, тамхинай үлөөдэһөөршье, шорой шохойгооршье бузарлажа болохогүй".

"Тэрээндэ шудхадаг уһан голнуудай эрьеэр хада хабсагайнуудые хамхалжа, хүбшэ тайгыень шатааха, хорото бодостой барилгануудые бодхоохо гээшэ нүгэл... "

Үнэхөөрөө Хан-Хото баабаймнай Байгал далайн байгаалиие — экологиие хамгаалхын тулада Бурхандал адляар оролдоһон байна. Мүнөө Байгалайнгаа байгаалиие хамгаалгада зорюулһан хэшээл, үзэсхэлэн, наадануудые үнгэргэдэг болоёл. Манай Хан-Хото баабайн нангин удхата Найр наадан мандаха болтогой!

Цыден-Жаб ЖИМБИЕВ


<< гэдэргээ гаршаг саашаа >>