ОЙХОН – БАЙГАЛАЙ ОЛТИРОГ

Гэрэл зураг: baikal-tour.su

Байгал далай дээрэ 20 гаран олтирогууд бии. Тэдэнэй тоодо Ехэ Тойн, Бага Тойн, Букачан, Борогчин, Баргодоган, Шаргодоган, Изохой, Едор, Хэлтэгэй г.м. олтирогууд ороно. Эгээл бага олтирог гэхэдэ Модотой. Томо олтирог хадаа Ойхон (Ольхон) болоно.

Ойхон – Байгалай зүрхэн гэхэдэ, алдуу болохогүй. Юундэб гэхэдэ, энэ олтирог Байгалай эгээл тэг дунда оршодог, мүн дүрсөөрөөшье далайдаа адлирхуу. Тэрэнэй утань – 74 километр, үргэниинь 12 километр шахуу болодог. Ойхон шадар Байгалай эгээл гүнзэгынь 1637 метр.

Энэ олтирогто сул губи, тала газар, ой модон, хада хабсагайнууд дайралдадаг. Олтирог дээрэ ехэнхидээ наратай үдэрнүүд болодог.

Ойхон хадаа түүхэтэ ба нангин шүтөөнэй газарнуудаар баян нютагуудай нэгэн. Эндэ үни холоhоо хүнүүд hуурижаhан байна. Ойхон урданай hуудалнуудай үлэгдэлнүүдээр тон баян. Эндэ 143 археологическа зүйлнүүд олдоhон. Эдэ хадаа эртэ урдын гэр байранууд, шулуун харшанууд гэхэ мэтэ ба бэшэшье зүйлнүүд.

Олтирогой алдарта үзэгдэлнүүдэй нэгэн Бурхан байса гээшэ. Урданай үгын үндэhөөр, энэ байсын агы соо Ойхоной эзэн Хан-Хото баабай Сарма Сагаан хатантаяа байрлаhан юм. Тэдэнэй Бүргэд гэжэ xүбүүн ойхоной буряадуудай ууган эсэгэ болоhон гэжэ үльгэр түүхэ соо хэлэгдэдэг. Энэ агыда агууехэ Чингис хаан байрлахадаа, томо шулуун тогоондо мяха шанаhан гэлсэдэг. Олтирогой хабсагайн нэгэндэ Чингис хаан өөрынгөө болон 12 баатарнуудайнгаа дүрсэ зураг орхиhон домогтой. Тэрэ carhaa хойшо, нютагай буряадууд энэ зурагые "Арын 13 ноёд" гэжэ нэрлээд, шүтэн мүргэжэ байдаг заншалтай.

Иимэрхүү мүргэлтэй үшөө нэгэ олтирогой газар – 1276 м. үндэртэй Эжимэй хада болоно. Yндэр хадын хормойдо түмэр гэнжэдэ уяатай мүнхэ наhатай хара баабгай байдаг гэжэ үльгэр түүхэдэ хэлэгдэдэг.


Т. Д. ЗАМБАЛОВА


<< гэдэргээ гаршаг саашаа >>