АНГАР МҮРЭН

Байгалhаа ганса Ангар мүрэн урдан гарадаг. Ангар мүрэн Байгал далайтай адли тунгалаг, сэбэр уhатай. Энэ ехэ мүрэн дунда зэргэээр 200-400 млн. кубическэ метр уha хоног соо, харин жэлдээ 60 кубическа километр уha далайhаа абан, нэгэ час соо 2-5 км түргөөр урдадаг. Yргэниинь – 1 км шахуу, эгээл ехэ гүнзэгынь – 4-6 м, утань – 1780 км болодог. Дэлхэйн эгээл үргэн эхитэй мүрэнүүдэй тоодо Ангар ородог. Энээнэй үргэниинь 863 м, тэрэ эхинэйнь дундашагуур 1,5 м үндэртэй шулуун хабсагай байдаг. Тэрэнь Бөө шулуун гэжэ нэрэтэй.

Эртэ урда carhaa Бөө шулууе эди шэдитэй гэжэ буряадууд тоолодог байгаа. Эндэ Ангарай эзэн Ама Сагаан ноён байрладаг гэһэн домог бии. Бөө шажанай шүтэлгын шухала ёhололнууд бүтээгдэжэ, тангариг үгэжэ, мүргэдэг байhан. Энэ газарта гэм хэhэн хүниие асаржа, гансаарыень орхижо хонуулдаг. Хэрбээ үглөө болотор айhанhаа гү, али Байгалай хүйтэн амисхалhаа наhа бараагүй hаань, тэрэ хүниие хүлисэжэ, амиды орхидог байгаа.

Илангаяа Ангарай эхин үбэлэй сагта гоё hайхан, үбэлдөө хүрэдэггүй, тиимэhээ энэ эхиниинь шубуудай үбэлжөөндөө тогтодог Хойто-Азида гансахан газар боложо үгэдэг. Уhанай хоёр мянгаад элдэб шубууд эндэ үбэлөө үнгэргэдэг юм.

Ангар Енисей мүрэндэ шудхан ородог. Энэ ехэ, хүсэтэй мүрэн дээрэ Эрхүүгэй, Братскын, Усть-Илимэй ГЭС-үүд баригданхай.

Т.Д. ЗАМБАЛОВА