АРАДАЙМНАЙ ЗАНШАЛ
|
Уг гарбалта Ууган буряад араднай Үни холын Үбгэ эсэгын һургаалтай: Аха зоноо Аргагүй ехээр хүндэлжэ, Аба эжыгээ Альган дээрээ үргэхэ, Ахирхан дүүгээ Абажа хододоо ябаха, Анда нүхэдөө Алишье сагта дэмжэхэ. Үлгэ һалга зониие Орхёод байжа, Огто болохогүй, Онсо нарин гуримаа Үри хүүгэднай үргэлжэлүүлэг. Үлзы нангин Үнэтэ арюун заршамаа Үеын үедэ Үшөө саашань дамжуулаг! |
Хүн бүхэн түрэhэн эхэтэй, тоонто нютагтай, түрэлхи хэлэтэй, түрэл арадтай гээшэ ааб даа. Энэ зүйлнүүдэй алинииньшье хүнэй ажабайдалтай таhаршагүй бүхөөр холбоотой. Ямаршье үндэhэн хэлэн дээрэ эхэнь үлгын дуу дууладаг, энэрхы дулаан үгэнүүдые хэлэдэг, эгээл түрүүн түрэл хэлэн дээрэ хөөрэлдэжэ шададаг болонобди. Түрэл хэлэеэ һaйнаар мэдэхэhээ гадна, түрэлхи хэлэн манай сэдьхэлые энэрхыгээр хүгжөөжэ, ажабайдалыемнай hайнаар, үнэн зүбөөр ойлгуулха, эрдэм бэлигыемнай дээшэлүүлхэ, түрэл арадайнгаа ёhо заншалтай, абари зантай, гүнзэгы сэдьхэлтэйнь танилсуулха ушартай ха юм.
|
Үүрэй солбоноор бодоогүй hаа, Үдэрэй ябадал hаатадаг. Нарай багаhаань hургаагүй hаа, Наhанай ябадал hаатадаг. |
“Ажалша хүнэй амбаар дүүрэн, ажал хэдэггүй хүн хубхай хооhон”, – гэхэ мэтээр гэртэхиниинь үхибүүдэйнгээ багахан байхаhаань, шадалайнь зэргээр элдэб ажалда дүршүүлдэг байhан гээшэ. 3-4 наhатай хүүгэд хүгшэн эжыдээ сабшадаhа, зомгоол оруулжа үгэдэг байгаа. «Ай, хүйхэрни, нохойн гүлгэн зомгооhо оруулжа үгэхэгүйл даа, харин хүбүүмни оруулжа үгэбэл», – гэжэ хүгшэд ашанар зээнэрээ урмашуулан магтадаг hэн. 4-5 наhатай үхибүүд хурьга эшэгэдээ, тугал буруудаа бэлшээридэ залаха, хорёодоо хааха, хараха уялгатай, энэ наhандань мори унуулжа hургаад, малаа тогтоолгодог байгаа. Арбаад наhатай болоходонь хажуур барюулжа, үбhэ сабшуулжа hургадаг байhан гээшэ.
Хүн бүхэн өөрынгөө үхибүүдые гурим ёhо мэдэхээр, бусадта туhа хүргэхөөр, ажал хэжэ шадахаар, эхэ эсэгэеэ hайнаар үргэхөөр хүн болоhой гэжэ hанадаг, багаhаань аха заха хүниие хүндэлхэ ёhотой гэжэ hургажа эхилдэг байгаа. Хүн гээшэ нүхэдтэй, зонтой ябаха ёhотой гэжэ үхибүүдэйнгөө бүри багаhаань хойшо ойлгуулдаг байгаа. Айлшаниие хүндэлхэдөө, хүндэ туhа хэхэдээ, хүн үгырдэггүй юм гэдэг бэлэй.
Дэгэл захатай, хүн ахатай гэhэн урданай сэсэн үгын удхаар гэр соо аха заха зоноо бултыень хүндэлхэ ёhотой. Иимэ гуримтай байхадаа, гэр бүлэ соогоо хараал хэрүүл хэжэ, аманда багташагүй муухайгаар хараалсадаггүй байhан гээшэ. Тиимэhээ муу муухай хараалай үгэнүүд буряад зоной дунда байгаагүй.
|
Мэхэшэ хүн худалша, Худалша хүн хулгайша. |
Хулгай хэхэ гээшые юунhээшье муухай үйлэ хэрэг гэжэ hургадаг байгаа. Хулгайшан тон муу хүн гээшэ, хулгай хэжэ хүн баяжаагүй юм, олоной зөөриие эдиhэн хүн өөрынгөөшье бэедэ, зөөридөөшье, гэр бүлэдөөшье, үхибүүдэйнгөөшье ажабайдалда хохидол ушаруулдаг гээшэ гэжэ ойлгохо хэрэгтэй.
Үхибүүд! Түрэл хэлэеэ хүгжөөжэ, хэр угhаа ерэhэн ёhо заншалнуудаа шудалжа, hэргээжэ, саашадаа улам түргөөр хүгжэхэ замдаа орохоёо яараял!
И. Таировагай гэрэл зураг
А. САНЖИЕВА
| << гэдэргээ | гаршаг | саашаа >> |