ҺАМГА ТҮРҮҮЛХЭ БА ХҮЙҺЭ ХҮНДЭХЭ ЁҺО


Һамганай нарайлха сагайнь ерэхэдэ, оронһоонь буулгажа, хоймортоо ябаган һандали дээрэ годон шэрдэг дэбдеэд, тулахынь тула сээжэ доронь модон хайрсаг табидаг байгаа. Нарай үхибүүнэй гарахада, иимэ бэлэдхэл хэдэг байһан юм: тон зөөлэхэн үхэрэй аргал суглуулжа, уйгааг болотор нюдөөд, эхын умай доро адхадаг, нарай үхибүүн тэрэ хохир дээрэ унадаг һэн. Энэнь мүнөөнэй сагайхяар нялха үхибүүе уһанда табижа боргожуулдаг шэнги, үхибүүе боро шэрхи болгохын түрүүшын алхам байжа болоо. Уһанда ороходоо тон нарайхан хүүгэд түрэлхиин бэеэ хамгаалха мэдэрэлээрээ һамаржа, амияа абарха болодог шэнги...

Эхэ болохын үбшэлэлгэ гаталжа, нарай нялха гараба даа. Гартаа дүй дүршэлтэй эхэнэршье, эрэшье хүн һаа хүйһэ хүндэжэ болохо. Тиигээд дабһатай бүлеэн уһаар бүүбэйн бэеые зайлажа, жаахан зурагар бүдөөр бэеынь дундуурнь орёохо. Хүйһөөрнь муухай юумэн бэе руунь орохогүйн тула тон сэбэрхэн бүд утаад, арюудхаад хэдэг. Утаха, арюудхаха гээшэмнай үбшэ хабшан тарааха вирус микробуудые үгы хэхэ зорилготой арга хэмжээн болоно. Адис санзай гээшэмнай ая ганга, арса хуһанай буурсаг, тэрэлжын сэсэг гэхэ мэтэ ургамалые, тушаа бүринь тусхай сагта суглуулаад, һүүдэр газарта, нара харуулангүй хатаагаад, аяар урдын гүн сагай эмшэн эрдэмтэдэй зохёоһон заабаряар бэлдэһэн зүйл гээшэ ааб даа.

Хүйень хүндэжэ, нарайе абахаһаа эхилээд, саашадаа үдэр һүнигүй бөөмэйлэн ажаллахадаа, ерээдүй сагта тэдэнэйнгээ хуби заяан, эхэ эсэгэ болохо тухай гэртэхидынь хододоо бодомжолдог байгаа юм.

Хүйень хүндэхэдөө холуур, дүрюу зайтайгаар хүйһыень отолхо ёһотой. Хоёр хурга үлөөгөөд, шүрбэһэнтэй холбожо томоһон улаан утаһаар уядаг байгаа. Хүйһэнэйнь үлүү гараһан шодогорхон соо шэнэхэн мяханай булшархай хэхэ. Тэрэнь түргэн үжөөд, хүйһэнэй үзүүр үжөөхэ. Үжэмсөөрөө, таһаржа унаад, саанаа узууртаа хаташаха. Иихэдээ хүүгэнэй хүйһэн сүглэбэ гээшэ.

Һая гараһан хүүгэнэй хүйһэн түргэн сүглэхэдөө ехэл һайн ааб даа. Хүйһэнэй нүхөөр муухай юумэн орожо, нялха нарайда муу юумэ халдажа болохо ха юм. Хатаад таһаржа унаһан хүйһыень бүд соохоно орёогоод, бүхэлжэ оёод, дэрэ соогоо хадагалдаг байгаа. Манай хүгшэн аба Жэгмэдэй Дэлгэрэй дэрэ соо хоёр хүүгэдэйнь хоёр хүйһэн байгша һэн.

Хүйень зүб хүндөөгүйдэ юмэрхэй боложо магад. Хүбүүн ба басаган хүнэй юмэрхэй ондо ондоо. Бэедээ иимэ эмгэгтэй хүн хүндэ юумэ үргэхэ аргагүй, олонхи ушарта юмэрхэйтэй хүнүүд үхибүүтэй боложо шадахагүй байжа магад гэлсэдэг.


Буда-Ханда ЦЫРЕНДОРЖИЕВА


<< гэдэргээ гаршаг саашаа >>