ЭДЕЭ ХООЛ ТУХАЙ

Эхэнэр хүн эдеэгээрээ

Буян олодог гэлсэдэг.

Эгэтын-Адагай бэреэд

Үргэн дабжаа һунаажа,

Үндэһэн буряад эдеэгээр

Сагаалгашадаа хүндэлхөө

Шадал соогоо бэлдэнхэйл.


«А» үзэг – эрдэмэй дээжэ,

Аяга сай – эдеэнэй дээжэ» гэдэг.

Аяга сайһаа эхилээд,

Амтатай, үлэтэй эдеэ хоол

Анхаралыетнай татахал даа.

Хониной шудхаһан хотоотые

Хотоноороо эдидэг ёһотой юм.

Далын зөөлэн мяхые

Далан хүндэ хүртөөдэг.

Эдэ ёһо заншалнууд

Юу гэршэлнэб гэхэдэ,

Буурай холын үеһөө

Буряад арад гээшэ

Бууралһаа үгэ дуулажа,

Бусалһанһаа ама хүрэжэ,

Бага ехэшье һаань,

Бултадаа хубаажа эдидэг

Булай һайхан заншалтай

Байгаа гэжэ хэлэел даа.


Түбшэн даруу буряад зон

Табан хушуун малайнгаа

Ашаг үрые хуряажа,

Сагаан эдеэгээ салгидуулжа,

Һүөөрөө сэржэм үргэжэ,

Айлшадаа угтажа, хүндэлжэ,

Садхалан, аза жаргалтай,

Амгалан тайбан байдалтай,

Элбэг дэлбэг эдеэтэй.

Адуу малынь үрэжэлтэй

Һуудаг байһан түүхэтэй.

Энэ һайхан заншалай

Һэргэжэ байһаниинь һайшаалтай.


Айраг, аарса, айрһа,

Хурууд, хоймог, сэгээ

Хүртэжэ ябадаг байбал,

Хүсэ тамираа алдахагүйт,

Хүдэр бэхи байхалта.

Ээзгэй, шанаһан зөөхэй

Үрмэ, тоһо, брынзэ гээд,

Хорёод гаран эдеэ

Һүнһөө буйлуулжа болодог.

Жэлэй дүрбэн сагта

Малайнгаа мяха эдеэд,

Айраг тарагаар даруулаад

Ябаһан талын буряад зон

Ямаршье юумэндэ диилдэхэгүй.

Түрэ найрай түрүүдэ гү,

Хоймор талада түбхинэһэн

Хүндэтэй үндэр наһатандаа

Түрүү мяхан табаг

Табидаг һайхан заншал.

Мяханай зүйлөөр буйлуулһан

Гуша гаран табагһаамнай,

Хүндын ехэ хэшэгһээмнай,

Хүндэтэ айлшад, хүртыта.


1999 оной февраль

Төөлэй

Хонин төөлэй –

Хүндын тэмдэг.

Хүртэһэн хүниинь –

Хуримай шэмэг.

Бууза

Ази түбиин арад

Аһан ехээр хүндэлбэб, –

Һэеы гэрэй түхэлтэй

Һайхан бууза табихаб.


Бообо

Угсаата зонойм

Урдаа хараха

Хүндын эдеэн –

Хүүрхэй гоё,

Хоолтой бообо.

Эжыгээ хаража,

Иимэхэн бообо

Сагаан талхаар,

Шара тоһоор

Түхеэрэн, гонзогор

Хэбтэ дараад

Баридаг болооб.


Баранжаа

Ходол буян үйлэдэхэ

Хүгшэн эжым һүзэгтэй,

Хурал мааниин болоходо,

Хубитаяа оруулдаг хабатай.

Хуураһан талхан, тоһондо

Хүүрхэй печени, пряник

Холижо саахар хэлсээд,

Худхажа баранжаа баридаг.

Алим жэмэсһээ амтатай,

Шобогорш, монсогорш дүрсэтэй,

Шэгэмүни бурханай хүндын

Адистай арюун эдеэн.

Эжынгээ хажууда баранжаа

Элдэжэ баридаг болонхойб.

Энээхэн нангин эдеэмни

Эгэтын дасанай адистай.

Дүгжүүбын хуралай баранжаа,

Дангинын мүрысөө сэгнэгшэд,

Бултадаа энээнһээ хүртэжэ,

Буянтай, хэшэгтэй ябыта.


Орооһотой шүлэн

Орооһоёо бусалгаад,

Хярмасаяа хэршээд,

Үлэтэй шүлэеэ уубал,

Үлдэхэеэ мэдэхэгүйт.


Цырен-Ханда ЖАМЬЯНОВА


<< гэдэргээ гаршаг саашаа >>