ЗАН АБАРИ ТУХАЙНЬ

1. Анхан сагта бурхан шажанай багаар дэлгэрһэн, лама багшанар үсөөхэн байһан тула нэгэ зариман бөөгэй мүргэлдэ шүтэдэг байһан юм. Тиимэһээ буян нүгэлэй илгаае ба номойшье шанар мэдэхэгүй, абари зангынь хатуу шэрүүн, наһаниинь ута, бэе яһаниинь томо, тус бүри өөр оорын гурим дураар аашалан ябадаг, хоорондоо обог обогоор гү, али яһаар болон бүлэг айлнуудаар хамтаран ниилэдэг, нүгөө шадархи зонойнгоо алибаа мал болон эд бараа дээрмэдэлгээр буляан абадаг, мүн тиигээд номо, һомо, һаадаг, хуяг, дуулга тэригүүтэниие (гэхэ мэтые) шадаха шэнээгээр хэшээнгылэн, сэрэг болон зэбсэгүүдые түхеэрэн бэлэдхэжэ, тэдэнээ агсажа абаад, хоорондонь тонуул алалсаан болодог байһан бэлэй.

2. Хожом хойшодоо бурхан шажан улам дэлгэржэ, лама хубарагууд олон боложо, бурханай ехэ номууд монгол хэлэндэ оршуулагдан тунхаглагдажа, тэрээнһээ уламжалан, зон буян нүгэлэй илгаае бага зэргэ мэдэхэ болоод, тииһээр байтараа, энэ хаанай орондо ерэжэ, албата болон багтажа, хаанай элдэб хатуу, зөөлэн хуулинуудые мэдэжэ, хатуу зан абаринь номгодожо, урданайнгаа буруу зангаа бага зэргэ орхиһон юм.

3. Тэрэнэй һүүлээр монгол ба түбэд номой һургуулинууд нээгдэжэ, тэдээндэ хүбүүдээ үгэжэ һургуулан, тэдэнэй зариманиинь лама хубараг болоһоор, бурханай номой ёһые һайн мэдэхэ боложо, ламанар нүгэл буянай илгаае танюулжа ба гүрэн түрын ахамадууднайшье хаанай хуулиие ойлгуулан тайлбарилжа, бүри барагтай болоһон байнабди.

4. 1773 онһоо хойшодо нютаг бүхэндэ дасангууд баригдажа, тэдээн бүридэ бурхан шажанай элдэб янзын һургуулинууд болон гүрэн түрын газарта монгол-орос хэлэнэй һургуулинууд олон нээгдэжэ, тэдээндэ залуушуул олоор оруулагдан һуралсадаг ба зариманиинь оросой бүри дээдэ һургуулиин газарнуудта ябалсаһаар, мүнөө сагта зоной абари зангынь бүри дотоодо орос ороной мэтэ боложо һайжарһаар байна.