Юунэй тула дайн болоноб? Энэ асуудал хүн бүхэнэй зүрхэ сэдьхэл хүлгөөдэг ёһотой. Аристотелиин үеын эрдэмтэн иигэжэ хэлэһэн юм: «Война порождает мир». Мүнөө сагта эдэ үгэнүүд ехэнхи хүндэ мэдээжэ болонхой. Харин энэ асуудалаар минии һанамжа иимэ байна: «Дайн гээшэ хэндэшье хэрэггүй юумэн. Юундэб гэхэдэ, дайнда хэды хүн, хэды хүнэй зэмэгүй, хайран наһанууд хосорно гээшэб?! Харин энэ юунэй түлөө юм, бү мэдэе! Дайнда ганса хүнэй наһан бэшэ, харин оршон тойронхи байгаалияа, газар дэлхэйгээ үбдэхөөнэбди, хосороонобди. Тиигээд юундэ энэ газар дэлхэй дээрэ дайн боложол байнаб?!»
Мүнөө жэл, 2010 ондо, манай гүрэнэй Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда фашис немецүүдые илаһаарнай 65 жэлэй ехэ ой болохонь. Энэ дайнда бүхы гүрэнэймнай хүн зон бодожо, ехэ багагүй, эрэ эхэнэргүй, булта нэгэ доро илажа гараа һэмди. Энэ дайнда бүхы ороноймнай нютагууд, гэр бүлэнэр дайнда дайрагдаһан юм.
Минии Шэбэртэ нютагни баһал дайнһаа холодоогүй: ехэ олон эрэшүүлые фронтдо абажа ошоо һэн. Минии гэр бүлые энэ дайн баһал дайраһан юм. Энэ дайнда минии хүгшэн нагса хоёр абанарни хабаадаһан юм. …Харин ганса нагса абамни амиды, бүтэн, бүлеэн бусаһан юм. Нагса абамни Зүүн (Восточно) фронтдо дайлалдаһан юм, тиигээд дайнай һүүлээр ехэ олон орден, медальтай бусаа һэн.
Мүнөө хадаа нагса абамни 91 хүрэжэ, амиды мэндэ, һонор ухаатай маанадаараа ажаһуудаг юм. Нагса абамни дайн тухай олон юумэ хөөрэжэ үгэдэггүй.
Харин энэ дайнда ганса юрын зон бэшэ, ганса манай Буряад ороной бэшэ, харин бүхы Россин мэдээжэ уран зохёолшод хабаадаһан юм. Эдэ зон фронт ошожо, туужануудые, рассказуудые, фронтын дэбтэрнүүдые бэшэбэшье, баһал бултантай адляар дайлалдаһан юм. Эдэнэй хүсөөр лэ бидэ дайн тухай яһала олон юумэ мэдэнэ гээшэбди.
Мүнөө сагта дайнда хабаадаһан ветеранууд жэл бүхэндэ үсөөржэ байна. Манай нютагта хоёрхон лэ дайнай ветеранууд үлэнхэй юм. Эдэ хүнүүдэй хүсөөр лэ мүнөө бидэ зоргоороо сэнгэжэ ябана гээшэбди. Эдэнэймнай хэһэн дайнай, ажалай баатаршалга мүнөө сагта сэнгүй ха юм.
Бүхы дайнда хабаадаһан зондо доро дохин, би үнэн зүрхэнһөө тэдээндэ дэлхэйн һайн һайханиие, амар мэндые хүсэхэ байнаб!