Захааминай аймагай Ёнгорбойн дунда
һургуулиин 11-дэхи классай һурагша
Цыцык Жигжитова

Ямар ехэ гашуун, хатуу бодолнууд түрэнэб минии зүрхэн соо энэ үгэ дуулахадаа. Хэды гэгшын тулилга, хүнүүдэй зоболон, хүнэй наһа баралга дайнда болоноб? Хэншье хэлэхэгүй. Дайнай үйлөөр ганса шуһан, гал дүлэн, хүнэй нюдэндэ үзэгдөөгүй юумэнүүд болоно бшуу.
Манай республикын ганса Захааминай аймаг хараад үзөө һаа, эндэһээмнай олохон хүн Агууехэ эсэгын дайнда дайнда ошожо, бултадаа амиды мэндэ бусажа ерээгүй. Тиимэһээ бүхы Россие абабал, хэды гэгшын олон хүн дайнда ошоод үгы юм… Дайн гээшэмнай хэнииешье хайрлахагүй, хэнбши, хаанаһаабши гэхэ мэтын асуудалнуудые хэнһээшье һурахагүй бшуу.
Манай Ёнгорбой нютагһаа баатар сэсэн хүбүүднай тоонто нютагаа хамгаалхаяа ошоо һэн. Тэдэнэй нэгэн Дамдин Будаевич дайнда ошоһон тула, ехэ олон үйлэ ушарнуудые хөөрэгшэ бэлэй. Найруулга соогоо би нэгэ хөөрөөень таанадта хөөрэжэ үгэхыемни зүбшөөгыт.
Дайнай газарта ошоод байхадаа, Дамдин таабай ород хүбүүдтэй хамта духаряа барихадаа, түрэл нютагайнгаа эзэдтэ – «Аршаан төөбидөө», «Хүүхэн Бүмбэйдөө» — гээд лэ, архияа үргэдэг һэн. Харин хажуудахи ород хүбүүдынь харан, хэлэдэг байгаа: «Кому молишься, дур-рак?!» — гэжэ Дамдин таабайе наадалдаг һэн. Удаань, нэгэ хэды сагай үнгэрһэн хойно, тэрэ наадалан үгэнүүдые хэлэһэн ород сэрэгшэд хархис немецүүдһээ боложо, «бурхандаа» ошоо һэн. Теэд манай таабай амиды мэндэ гэртээ бусажа ерэхэ аза талаантай байгаа.
Энэ ушар дуулаһанһаа хойшо, би ходо «Аршаан төөбидөө» мүргэжэ ябадагби. Мүн тиихэдэ минии Абида таабай дайнда ошоһоор үгы юм. Энээнһээ боложо, би дайн дажарые үшөө ехээр үзэн ядадагби. Дэлхэй дээрэ дайнай үгы болоо һаа, һайн байхабди гэжэ һананаб. Юундэб гэхэдэ, тэрээнһээл боложо, хүн зон ажабайдалай жаргал үзэнэгүй.

Хүшөө

Харатай шолмос галзууржа,
Хангай дайдыем бузарлаа,
Хүдэлмэришэ, ажалша зондомнай
Хүндэ байдал тохёолдоо.
Хүхэ сэлмэг тэнгэри
Хайрлан, улайран бүрхөө һэн.
Хамаг арад эблэржэ,
Хүсэеэ нэгэдүүлэн бодоо һэн.
Энэ шуһата дайнда
Эрэлхэг араднай илаа һэн.
Баатар сэсэн хүбүүднай
Баян дайдаяа абараа һэн.
Хүшөө хаража зогсоноб,
Харин нютагаа бусаагүй
Хүбүүдэй мүнхэ нэрэнүүд,
Хүбүүдэй нангин дүрэнүүд.
Минии таабайн нэрэ
Аржытар һиилээтэй байба.
Мүнхэ нэрынь мартангүй
Алаг зүрхэндөө хадуухаб!
Бузар муухай дайсадаа
Бута сохиһон габьяаень
Бүхөөр хадуун абахыень
Булта зониие уряалнаб!
Энэ дайнай хаһа соо
Эсэгэ ороноо хамгаалжа,
Омогтой зоригоо гаргажа,
Олон баатарнууд унаа.

гаршаг