БУРЯАД УРАН ЗОХЁОЛ
ЗОХЁОХЫ СЕКЦИ
 
10 КЛАСС
 
1. Доро үгтэһэн шүлэгые анхаралтайгаар уншаад, «Сагаалган – буряад арадаймни нангин һайндэр» гэһэн темэдэ зорюулан найруулга бэшэгты.
 
«Сагаан сэдьхэл»
Алексей  Бадаев
 
Саб сагаан сэдьхэлэй дууе
Саб сагаан аалин намдууе
Яб байса бэедээ хэдэрһэн,
Сэнтэһэн һахалаа эмэриһэн
Сэсэн үльгэршэ үбгэн мэтээр,
Сагаан һэеы гэртэмнай эртээр
Сагаан һара айлшалдаг юмэл.
 
Амгалан мэндэ түби дэлхэйдэ
Ажаһуудаг малшан бүхэнэйдэ
Ородог юм иигэжэ шэнэ жэл –
Оршолонто ажамидаралай үргэлжэлэл.
 
Хори буряадуудай эгээл хүндэтэй
Хойморой олбог дээрэ зэргэтэй
Сагаан һара забилжа һуугаад,
Сагаан бэлэгүүдээ барина манда:
Залуу бүлындэ үхибүү нэмэри,
Зарим айлайда адууһа нэмэри,
Нэмэри жэл – хүнэй наһанда.
 
Садатараа эдинэ Сагаан һара
Сагаан эдеэ – зөөхэй, тараг.
Тогооной архяар хоолоо даруулна,
Тойроошодто иимэ жэшээ харуулна.
 
Баран магтая сарюун сагаа ––
Һара сагаан, сэдьхэл сагаан.
Юундэб гэхэдэ, сэбэр, сэхэл
Нютагайм зоной сагаан сэдьхэл –
Сагаан эдеэн сэбэрлээ юм гэхэл
Эдир багаһаань эдэнэй сэдьхэл.
 
2. Жэлнүүдые нэрлүүлжэ, һубариһан амитад тухай багахан һонин шүлэгүүдые зохёогты. (Хулгана, үхэр, бар, туулай, луу, могой, морин, хонин, бэшэн, тахяа, нохой, гахай).

Жэшээнь:
Баран зоноо гайхуулһан
Барас эреэн гүрөөһэн.
Бар ехэ хүсэтэн,
Барагдашагүй тамиртан.
Жаран жалгын эхинһээ
Жабар һалхин үлеэнэ.
Арад зоной дундаһаа
Адар томошуул тодорно. (Б. Батоев)
 
3. Сагаалганда зорюулһан үреэлнүүдые зохёогты (аба эжыдээ, аха дүүнэртээ, анда нүхэдтөө, багшанартаа г. м.).
 
4. «Түрэл Буряад тоонтомни», «Буряад нютагайм шарай», «Буряадай угалзанууд», «Буряад оромни» гэһэн темэнүүдһээ шэлэн, али үгы һаа өөрынгөө дурадхаһан темээр багахан найруулга бэшэгты.

гаршаг