…Эшэгы гэрэй һуури мэтэ

Эрид тиимэ түхэреэхэн,

Ая гангаар хушагданхай

Аятайхан талмай дээрэ

Буряад хуушан заншалаар

Уряалжа гараба түрүүлэн,

Олзоной эрхим бүхэ гэжэ

Олондо урдань суурхаһан

Яһала задарюун шэнжэтэй

Ядагархан хоёр үбгэжөөл.

 

Дүхэригэй дунда гараһан

Дүршэл ехэтэй хоёр бүхэ

Болгоожо холуур алхалан,

Бэе бэеэ шэнжэлнэ хаяа?

Байлдаанда тагнуул гээшэ

Барилдаанда илаһан мэтэ.

Бүхэнүүд альгаа шоройдон,

Буханууд шэнгеэр хүлзэнэ.

Бай байтараа хам оролсон,

Балсангуудынь хүбхэлзэнэ.

 

Хэрбээ, хэн бэ даа, нэгэн

Хүсэ ехэтэ Антей мэтээр,

Эхэ-Газарһаа холодобол,

Эндэ зогсохо гү омогтой.

Угтаад инаг басаганиинь

Магтан байхагүй согтой.

Барилдаанай газар дээрэ

Байдал һуудалдаа мэтээр,

Бүхөөр байха ёһотой юм.

Байжа шадаагүй һаа – алга!

 

“Энэ барилдаан гээшэ гү? –

гэнэ нэгэн, дураа гутанги. –

Шэлдэг хүбүүдһээ айнгүй,

Шэнэ мэхэеэ хэдэг һэмди.

Хүнгэн боолтодол үргөөд,

Хүл дороо шэдэдэг һэмди.

Эх, даа! Нюрган дээрэһээ

Эдэ жэлнүүдээ хаядаг һаа,

Бүхэ гээшэ тиимэ юм гэжэ

Бүгэдэндэ харуулха һэмди”.

 

Хойно хойноһоо хүбүүд

Хоёр хоёроороо гаража,

Азатай золтойнь диилэнэ,

Азагүйшүүлынь диилдэнэ.

Тэдэнэй илалта, илагдал

Үдэр һүнидэл һэлгэлдэн,

Оронго, Олзоной хүүхэдэй

Оюун сэлмэгхэн шарайда

Баяр, гунигаар тодорон,

Аяар холоһоо харагдана.

 

Сууряатан, хүнхинэн байна

Һур харбаан – зунай һайндэр,

Буурал сагаан түүхэтэй

Буряад арадай һайндэр!...

 

 

 

Мэргэн түргэн годлинууд

Эсхэн агаар шэнхинээд,

Дуута зэбын аялга

Дуудан байнал ханхинаад.

Жаргалта Буряадайм, Буряадайм

Жабхаланта дуунууд, дуунууд

Сурхарбаан дээрэ

Сууряатан зэдэлнэл

Сурхарбаан, сурхарбаан, сурхарбаан.

Хурдан агтын туруунһаа

Үргэн тала долгитоод,

Суутай мориной солые

Сууряа татан зэдэлгээл.

Жаргалтай Буряадайм, Буряадайм

Жабхаланта дуунууд, дуунууд

Сурхарбаан дээрэ

Сууряатан зэдэлнэл

Сурхарбаан, сурхарбаан, сурхарбаан.

Хүдэр шамбай хүбүүднай

Дүрэ буляан барилдаад,

Шуумар бүхын алдарые

Дуулан магтан үргэе.

 

(һур харбаан, барилдаан, мори урилдаан, барилдаашад болон бусад тухай, үгышье һаа темэеэ өөрөө шэлэгты).

 

4. «Буряад арадаймни хүгжэлтэ», «Буряадайм баян түүхэ», «Минии Буряад орон», «Буряад арадай суута зон», «Буряад ороноо суурхуулагшад», «Буряад ороноо магтагшад» гэһэн темэнүүдһээ шэлэн, али үгы һаа өөрынгөө дурадхаһан темээр Буряад орон тухайгаа багахан найруулга–бодомжолго бэшэгты.