Буряад арадай бэлиг ехэтэ түрүүшын уран зохёолшодой нэгэн байһан Шираб Нимбуевич Нимбуев Яруунын аймагай Эгэтэ нютагта 1910 ондо түрэһэн намтартай.

    Гушаад онуудһаа шүлэг бэшэжэ эхилээд, дүшэн жэлэй туршада буряад совет уран зохёолой хүгжэн һалбарха хэрэгтэ горитой хубита оруулһан байха юм. Олонхи зохёолнуудынь 50-60-аад онуудаар бэшэгдэнхэй.

    1968 ондо Шираб Нимбуевай «Шэлэгдэмэл зохёолнууд» гэһэн номынь гараһан байна. Энэ согсолборинь дүрбэн бүлэгһөө бүридэнхэй: «Хуулита омогорхол», «Тархайн хүбүүн Зархай», «Толитой Жэбжэлтэ», «Сэдьхэлэй дуун». Хоёрдохи номынь «Һайхан сагай магтаал» гэжэ нэрэтэй. Эдэ номууд сооһоонь намда «Ярууна» гэжэ шүлэгынь ехэ һайшаагдаа. Тэрэ «Тоонто нютаг» гэһэн шүлэгүүдэй бүлэгтэ эхи табин оруулагданхай байна.

    Хүн бүхэндэ тоонто нютаг гэжэ бии.

    Тоонто нютаг… Ямар һайхан үгэнүүд бэ! Дэлхэйн бүхы һайхан юумэн сооһоо тоонто нютагһаа үнэтэй юумэн олдохогүй ёһотой даа. Хори буряадай хойто хизаар болохо үргэн ехэ газартай, баян нэлэнхы тайгатай, сэнхир тунгалаг нуурнуудтай, залгаа уужам нугануудтай, дэмбэрэл һайхан заяатай Ярууна нютагни.

    Домог түүхэдэ ороһон олон тоото нуурнуудынь, сэнхир номин голнуудынь булаг аршаандал эмтэй домтой уһатай юм. Булаг аршаанһаань ундалжа ябаһан хадаа үглөө бүхэндэ эдеэнэйнгээ дээжээр золгожо, байгаали дэлхэйдээ мүргэжэ, дэлхэйн эзэдтэ зальбаржа, тахил тайлганда, обоо уула тахилганда ябахадаа, һанаан сэдьхэл уужам дэлюун боложо, һургуули һудар, ажал хүдэлмэри абьяастай хүнгэнөөр, бүтээсэ ехэтэйгээр хэгдэдэг ёһотой гэжэ сэдьхэдэгби.

    Шираб Нимбуев «Ярууна» гэһэн шүлэг соогоо 60-70-аад онуудаар Яруунамнай ямар баян байгаа гээшэб гэжэ харуулна. Аажам сэнхир нуурнууднай үнгын хашарһата загаһадаар, тоогүй олон шубуудаар мэлмэржэ байна. Гурбан ехэ Яруунын, гушан гурбан гулбайн нуурнуудые харахадаа, мартахаар бэшэ:

    Үргэн ехэ шэнэһэн, нарһан хада тайгаарнь ан гүрөөл-хандагай, буга гайхамаар олон:

    Яруунын газар дорохи үнэтэ ашагта малтамалнууд гансашье Буряадаа бэшэ, харин бүхы Росси гүрэниие баяжуулхаар байгаа:

    Тоогүй олон адуу малаар, үргэн ехэ тала дайдаар баян нютаг гэжэ харуулна:

    Минии һанахада, поэт Шираб Нимбуев нютагайнгаа үзэсхэлэнтэ баян бардамые, гоё һайханииень оролдосотойгоор зураглахын хажуугаар     ямар зон амидаржа һуудагыень харуулаа:

    Ямаршье яһатанай, ямаршье нютагай хүн Яруунын зонтой золгон танилсабал, заабол нүхэсэхэ:

    Шүлэгэй байгуулга хараад үзэхэдэ, табан бадагһаа бүридэнэ (харин удхынь талаар гурбан бадагта хубаамаар). Бадаг бүхэниинь ондо ондоо тоотой мүрнүүдтэй (10, 5, 12, 4, 8). Бүхы дээрэнь шүлэгынь хараад үзэхэдэ, автор паарна толгой холбуулга хэрэглэжэ шадаа (ББ, ҮҮ, ҮҮ, ТТ, ҮҮ, ББ, ХХХ, ДД, ШШ, ШШ, ЭЭ, АА, ХХ, ЯЯ, АА, ХХ, ЗЗ, ЭЭ). Харин бадагай мүр бүхэнэй үенүүдэйнь тоо харахада, шүлэгшэн ехэнхидээ 7, 8, 9 тоотой үенүүдые хэрэглэнэ. Шүлэг соо паарнашье, һольболдуулһаншье рифмэнүүд дайралдана (жэшээнь: мэлмэрһэн-загаһаяа- үймүүлһэн-шубуудаа- бэлшээһэн-хараа һаа — эндэ һольболдуулһан рифмэнүүд; хүрэгдөөгүй-һэндэгдээгүй, нэбшэһэн-бушхаһан, хэмжүүргүйл- хүлеэнхэйл г. м. — эндэ паарна рифмэнүүд).

    Уран аргануудай талаар хаража үзэхэдэ, автор эпитедүүдые хэрэглээ: баян, суутай Яруунамни, үндэр тэнгэриин. Метафорашье дайралдана: шэнэ эзэдээ. Олицетворени хэрэглэхэдээ, Ярууна нюгагай баян бардамыень тэмдэглэхэеэ һанаа: үнгэ буляан мэлмэрһэн, загаһаяа үсхэбэрилэн үймүүлһэн, шубуудаа ториисотуулан бэлшээһэн. Энэ шүлэг соо хэмжүүргүй шэнэ газар «дэлбэрхэ шахан шандайһан дэлэнтэй үнеэнтэй» зэргэсүүлэгдэн харуулагдаа. Энэ шүлэг соогоо арадай аман зохёолой һайхан дуунай үгэнүүдые оруулхадаа, үргэн ехэ «эдинсэтэй бэлшээриин элбэг гээшэнь» гэжэ харуулаа.

    Поэт Шираб Нимбуев иигэжэ буряад хэлэнэйнгээ үгын баялигые үргэнөөр хэрэглэжэ, үндэһэн шүлэг зохёолойнгоо ёһо гуримые сэбэрээр сахижа, поэзиин арга боломжонуудые шадамараар нэбтэрүүлжэ, мүнөө үеын уншагшадта һайшаагдамаар «Ярууна» гэжэ шүлэг бэшэһэн байна.

    Шүлэгэйнь анализ хээд байхадаа, тоонто нютаг тухайм иимэхэн дүрбэн мүрнүүд сээжым оёорһоо гарана: