Гомбоев Баир Будаевич,
Захааминай аймагай
Мэлын дунда һургуули
АМИТАНАЙ, УРГАМАЛАЙ АЙМАГ ТУХАЙ АСУУДАЛНУУД
1. Загаһан, загаһа бариха хэрэгсэл
1-дэхи асуудал. Улаан бургааһаар хэгдэһэн загаһа бариха хэрэгсэл.
Харюу: Гүр
2-дохи асуудал. Голой жэжэ загаһан.
Харюу: Ялаагана.
3-дахи асуудал. Гүнзэгы хонхор газарай уһан.
Харюу: Сөөрэм
Класста. Сибириин голнуудта амидардаг лососиин түрэлэй томо загаһан.
Харюу: Тула
Түгэсхэлэй асуудал. Загаһанай бэе дээгүүрхи хальһан.
Харюу: Хашарһан
Гол асуудал. Мяха, түрьһөөрөө сэгнэгдэдэг томо загаһан.
Харюу: Хилмэ
Аза талаан: сүмхөөг, һэрбээ, алгана, гутаар, гүльмэ, зэбгэн, сурхай, татуур.
2. Шумуулнууд
1-дэхи асуудал. Хатуу далитай шумуул.
Харюу: Сохо
2-дохи асуудал. Бүлэг бүлэгөөрөө амидаржа байдаг шумуул.
Харюу: Шоргоолзон
3-дахи асуудал. Хорото шумуул.
Харюу: Тархаан
Класста. Уһанай сохо.
Харюу: Балшаруу
Түгэсхэлэй асуудал. Малай нюрганда нүхэлэн байрлаһан һоно хэдэгэнын үтэн.
Харюу: Гуур
Гол асуудал. Нарин ута бэетэй, хоёр паар далитай томо шумуул.
Харюу: Тэрмээлжэн
Аза талаан: жуулга, залхаг, сарсаа, таршаа. хорхой, хулпаа.
3. Амигүй байгаали
1-дэхи асуудал. Уһанай хүрэхэ гү, али хайлан урдаха үедэ бии болодог бутархай һэрхигэр мүльһэн.
Харюу: Зайр
2-дохи асуудал. Жэлэй эгээл дулаан саг.
Харюу: Зун (нажар)
3-дахи асуудал. Уһанай дундахи хуурай газар.
Харюу: Олтирог (арал)
Класста. Хүрэһэн ууралай нимгэхэн саһан.
Харюу: Хюруу
Түгэсхэлэй асуудал. Агаарай долгисоһон хүдэлөөн.
Харюу: Зэрэлгээн
Гол асуудал. Гэшхүүлжэ хатуу болоһон саһан.
Харюу: Сарья
Аза талаан: һалхин, хүүюур, долгин, мүндэр, шүүдэр, һүүдэр.
4. Хуһан
1-дэхи асуудал. Үйһэн дорохи хальһанай саана байдаг амтатай шүүһэн.
Харюу: Налхи
2-дохи асуудал. Шаргын нэгэ хуби.
Харюу: Үргэн
3-дахи асуудал. Хуһанай бэедэ байдаг болдогор.
Харюу: Улхан
Класста. Гэртэхи амһартын нэгэ зүйл, ажалай хэрэгсэл.
Харюу: Бүлүүр
Түгэсхэлэй асуудал. Ажалай зэмсэг.
Харюу: Тармуур
Гол асуудал. Хуһан ой.
Харюу: Хуһалуур (хуһан тума)
5. Шэнэһэн
1-дэхи асуудал. Шэнэһэн модоной хатуу хальһан.
Харюу: Холтоһон
2-дохи асуудал. Шэнэһэнэй зүүн шэнги нариихан набшаһан.
Харюу: Шэлбүүһэн
3-дахи асуудал. Шэнэһэнэй агаарта хатуурдаг няалдангир шүүһэн.
Харюу: Дабирхай
Класста. Бүдүүн (узуур) талаһаань шобхологдоһон нариихан шэрэнги.
Харюу: Хабшалга
Түгэсхэлэй асуудал. Шэнэһэн модо утаашань тайрахада гараһан барилгын материал.
Харюу: Хабтагай
Гол асуудал. Хашаа хорёо барихада хэрэглэгдэдэг адлирхуу хэмжүүрээр тайрагдаһан бүдүүншэг шэрэнги.
Харюу: Һургааг
Аза талаан: бахана, һаднаг, байшан, хухюур.
6. Модод (1)
1-дэхи асуудал. Зандан модоной дабирхай.
Харюу: Гүгэл
2-дохи асуудал. Модоной һаглагар орой.
Харюу: Залаа
3-дахи асуудал. Һая ургажа байһан жэжэхэн модон.
Харюу: Сагдуул
Класста. Ой соохи модонһоо сэбэрлэгдэһэн зурууд газар.
Харюу: Самсаал
Түгэсхэлэй асуудал. Модоной тэбхэр тайрадаһан.
Харюу: Тэбхээнсэг
Гол асуудал. Нимгэн хабтагар, ногоон үнгэтэй модоной ажамидаралай шухаг хуби.
Харюу: Набшаһан
Аза талаан: буртаг, түгсэг, хухюур.
7. Модод (2)
1-дэхи асуудал. Хабтагар зөөлэн шэлбүүһэтэй, сэхэ ургаһан борбоосгойтой шэлбүүһэтэ модон.
Харюу: Жодоо
2-дохи асуудал. Хатуу бэетэй, намартаа унадаг зөөлэхэн шэлбүүһэтэй модон.
Харюу: Шэнэһэн
3-дахи асуудал. Зүрхэнэй түхэлтэй набшаһатай сагаан модон.
Харюу: Хуһан
Класста. Модоной жэжэхэн дальбардаһан.
Харюу: Зомгооһон
Түгэсхэлэй асуудал. Хатуу бэетэй, борбоосгойдоо эдеэтэй набшаһата томо модон.
Харюу: Дархи
Аза талаан: нарһан, асуула.
8. Ногоон ургамалнууд (1)
1-дэхи асуудал. Томо улаан сэсэгтэй, бирсагар жэжэхэн түмһэтэй тибһэнэй түрэлэй ургамал.
Харюу: Абдаргана
2-дохи асуудал. Таряанай үрэһэн.
Харюу: Орооһон
3-дахи асуудал. Гол газарай амтатай түмһэтэй ургамал.
Харюу: Атаахай
Класста. Ургамалай үрэ.
Харюу: Буурсаг
Түгэсхэлэй асуудал. Гол нугаар ургадаг олон жэлэй ургамал.
Харюу: Балшаргана
Гол асуудал. Үндэһэниинь эдеэ хоолдо ородог ургамал.
Харюу: Гэшэгэнээн
Аза талаан: дэрһэн, мангир, тибһэн, хулһан.
9. Ногоон ургамалнууд (2)
1-дэхи асуудал. Аһалдадаг адаалхай үрэтэй бог үбһэн.
Харюу: Носоргоно
2-дохи асуудал. Ургамалай хүнды эшэ.
Харюу: Суур (соор).
3-дахи асуудал. Ногоон гү, али улаан эшэтэй, нариихан гонзогор набшаһатай, сагаан буурсагтай, эдихэдэ гашуубтар аад, шэмэтэй ургамал.
Харюу: Тарнаан.
Класста. Жэжэ монсогор сэсэгтэй, шороб үнэртэй, гашуун амтатай ургамал.
Харюу: Үрмэдэһэн.
Түгэсхэлэй асуудал. Нариихан набшаһатай талын залаата ургамал.
Харюу: Хилгана
Гол асуудал. Нэгэ гонзогор үбһэн, ногоон.
Харюу: Һогообори
Аза талаан: түмһэн, хагдан, хүбхэн, мэхээр.
10. Арьяатад
1-дэхи асуудал. Баахалдай,бартахи, хара гүрөөһэн.
Харюу: Баабгай
2-дохи асуудал. Ута һагсагар һүүлтэй нохой түрэлэй арьяатан.
Харюу: Үнэгэн
3-дахи асуудал. Хүнэриин түрэлэй мяхаша амитан, зантахи.
Харюу: Зээгэн
Класста. Баабгайн һүлһэн.
Харюу: Домхи
Түгэсхэлэй асуудал. Шонын гүлгэн.
Харюу: Бэлтэргэ
Гол асуудал. Сагаан үнгэтэй хүнэриин түрэлэй багахан мяхашан.
Харюу: Үен
Аза талаан: Араата, зээгэн, халюун, доргон, хүнэри, булган.
11. Уһанай шубууд
1-дэхи асуудал. Шара улаан зүһэтэй нугаһанай түрэлэй уһанай шубуун.
Харюу: Ангир
2-дохи асуудал. Галуунай абяа гаралга.
Харюу: Ганганаан
3-дахи асуудал. Сахали шубуунай ондоо нэрэнь.
Харюу: Хайлгана
Класста. Ута хүлтэй, хүзүүтэй, намагай томо шубуун.
Харюу: Хүхэ дэглы
Гол асуудал. Ута хушуутай намагай шубуун.
Харюу: Һараалжан
Аза талаан: Боржон, сахали, галуун.
12. Дулаан орондо бусадаг шубууд
1-дэхи асуудал. Зарим шубуудай толгой дээрэхи улаахан улхан, орбойһон нооһон.
Харюу: Залаа
2-дохи асуудал. Торхируунай түрэлэй талын багахан шубуун.
Харюу: Бүднэ
3-дахи асуудал. Эреэн маряан үдэтэй, хотигор хушуутай, һэбюуртэл адли залаатай шубуун.
Харюу: Бүбөөлжэн
Класста. Ута шобхо үзүүртэй далинуудтай, шуран түргэнөөр ниидэдэг бишыхан шубуухай.
Харюу: Хараасгай
Түгэсхэлэй асуудал. Борбилоогой түрэлэй дууша бишыхан шубуухай.
Харюу: Хайргана
Гол асуудал. Жэргэмэл (синоним)
Харюу: Булжамуур
Аза талаан: Шумуул, уурхай, хушуун.
13. Олзобориин шубууд
1-дэхи асуудал. Тахяагай түрэлэй олзобориин томо шубуун.
Харюу: Хура
2-дохи асуудал. Хурын түрэлэй томо шубуун.
Харюу: Һойр
3-дахи асуудал.Тала газарта байрладаг ута хүзүүтэй, шамбай хүлнүүдтэй томо шубуун.
Харюу: Тоодог
Класста. Ой соо байрладаг эреэн зүһэтэй шубуун.
Харюу: Хүдүү
Түгэсхэлэй асуудал. Ургамалай үрэнүүдээр, гүлгөөр, набшаһаар хооллодог олзобориин багашаг шубуун.
Харюу: Торхируу
Гол асуудал. Шубуунай хото.
Харюу: Уули
Аза талаан: гүлгэн, үрэһэн, уургай.
14. Юрын шубууд
1-дэхи асуудал. Борбилоогой түрэлэй улаахан үбсүүтэй дууша боро шубуун.
Харюу: Зана
2-дохи асуудал. Борбилоогой түрэлэй ойн эреэхэн шубуун.
Харюу: Итаг
3-дахи асуудал. Далидаа сагаан үдэнүүдтэй алаг эреэн шубуун.
Харюу: Шаазгай
Класста. Ургамалай үрэһөөр хооллодог, боробтор хүхэ гү, али сагаан үдэнүүдтэй, томо уулитай шубуун.
Харюу: Гулабхаа
Түгэсхэлэй асуудал. Боро харабтар үдэнүүдтэй бишыхан шубуун.
Харюу: Борбилоо
Гол асуудал. Модондо абирдаг, хүсэтэй хатуу хушуутай шубуун.
Харюу: Тоншуул
Аза талаан: Онголи, тагтаа, шумуул.
15. Мяхаша шубууд
1-дэхи асуудал. Сагаан толгойтой, боро зүһэтэй, шарабтар гэдэһэтэй, үндэр хада уулада байдаг мяхаша томо шубуун.
Харюу: Ёло
2-дохи асуудал. Элин халин түргөөр ниидэдэг мяхаша шубуун.
Харюу: Нашан
3-дахи асуудал. Ялагар хара һододтой томо шубуун.
Харюу: Хирээ
Класста. Богонихон аад, гохо хушуутай, ута хурса һабарнуудтай мяхаша шубуун.
Харюу: Харсага
Түгэсхэлэй асуудал. Томо нюдэдтэй, гохо хушуутай һүниин мяхаша шубуун.
Харюу: Бэгсэргэ
Гол асуудал. Сайбар боро үнгэтэй мяхаша шубуун.
Харюу: Хулда
Аза талаан: Бүргэд, хушуун.