Цымпилова Цыбигмит Галсановна,
Хэжэнгын хүүгэдэй «Сэсэг» сэсэрлиг
 
ХЭЛЭ ХҮГЖӨӨЛГЫН ХЭШЭЭЛНҮҮД
 
    Зорилго:
    Үхибүүдые элһэ, үбһэ, жэжэхэн шулуунуудые, уһа, модо гараарнь барюулжа, илгаруулжа һургаха; элүүр энхэ байдал хүмүүжүүлгые хүгжөөхэ.
    Хэшээлэй ябаса:
    Үхибүүдые хоёр талаһаань таба-табаар һуулгаха. Таһагай тэг дунда стол, стул.
 
    Хүмүүжүүлэгшэ:
    — Үхибүүд, мүнөөдэр манай хэшээлдэ олон айлшад ерээ, мэндэшэлэе бултадаа:
    — «Сайн байна».
    — Айболит эмшэн маанадта ерэхэ ёһотой. Һонин юумэ асарха юм һэн. (Тоншоно).
    Айболит эмшэн орожо ерэнэ:
    — Сайн байна, үхибүүд, айлшад! Эндэ «Сэсэг» саадай багашуулай бүлэг гү?
    Хүмүүжүүлэгшэ:
    — Тиимэ, тиимэ, эндэ багашуулай бүлэг.
    Айболит эмшэн:
    — Би танай хэшээлдэ хабаадалсахаяа ерээб. Һонин зүйлнүүдые асарааб.
    Хүмүүжүүлэгшэ:
    — Һайн даа, Доктор Айболит һуугты, манай хэшээлдэ хабаадалсагты. Үхибүүд, энэ гоё туулмаг соонь юун гээшэб, харахамнай гү? Яагаа гоё түмпэн (таз) гээшэб? Энэ түмпэн соо юун бэ? Уһан лэ. Үхибүүд харагты даа, юун бэ энэ?
    (Үхибүүдэй харюу)
    – Уһан ямар туһа хүндэ хүргэдэг бэ? Юу хэдэг биибди уһаар? (сайгаа шанадагбди, гар, нюураа угаанабди, банида ородогбди…).
    — Энэ түмпэн соо юун бэ? Элһэн. Харагты энэ элһэ. Саадаймнай газаа иимэ элһэн бии. Бидэ элһээр юу хэдэгбиибди?
    (Үхибүүдэй харюу).
    — Үхибүүд, энэ юун бэ? Үбһэн. Зундаа ургаһан ногоон хатахадаа үбһэн болоно. Үбһөөр юу хэдэгбиибди? Үхэр малдаа үгэдэгбди.
    — Мал үбһэ эдидэг.
    — Үшөө нэгэ түмпэн байна. Юун гээшэб? Харагты, үхибүүд, шулуун. Газаагуурнай иимэ шулуунууд олон. Тиимэ гү? Шулуунууд жаахан байдаг, үшөө ямар байдаг бэ? Томо, жэжэ. Зүб даа, бэрхэнүүд.
    — Энэ түмпэн соо модонууд байна. Олон модон. Модоор юу хэдэгбиибди? Галаа түлидэг, шэрээ, һандай хэдэг, гэр баридаг… Үхибүүд энэ олон соохи һонин зүйлнүүдые бодоод, ерэгты наашаа баряад үзэе. Тиихэмнай гү?
    — Жаргал ерээд үзэ даа, энэ түмпэн соо юун гээшэб?(баряад үзэ даа).
    — Энэ элһэн.
    — Ямар байнаб, барихадаш?
    — Зөөлэн.
    — Ямар үнгэтэйб?
    — Шара. Бутархай, хуурай, дулаан.
    — Бэрхэш даа, һуу.
    — Карина, энэ түмпэн соо юун бэ?
    — Үбһэн.
    — Ямар бэ барихадаш?
    — Һаршаганана, бутарна, ногоон үнгэтэй.
    — Бато, ерэ даа. Энэ юун бэ?
    — Шулуун.
    — Олон жаахан шулуунууд.
    — Хаана байдаг бэ?
    — Газаа.
    — Зүб даа, бэрхэш.
    — Даша энэ юун бэ?
    — Энэ модон.
    — Барихада ямар бэ?
    — Мүлигэр, нариихан...
     
    Практическая часть
    Мүнөө бидэ гуталнуудаа, оймһонуудаа тайлаад, хүл нюсэгөөр ябаад үзэе (өөрөө харуулха).
    Үхибүүн бүхэнһөө һураха элһэн, үбһэн, шулуун, модон уһан ямар байнаб гэшхэхэдэ (үхибүүдэй харюу).
    Дүн гаргалга:
    — Үхибүүд бидэ мүнөөдэр хэшээлдээ юу хээбиибди? (үхибүүдэй харюу).
    — Карина, шулуун дээрэ гэшхэхэдэш ямар байгааб?
    — Модон дээрэ…
    Бэрхэнүүд даа.
    Доктор Айболит:
    Хододоо иимэ бэрхэнүүд, үбдэнгүй томонууд боложо ябагты гээд (үхибүүдтэ витамин хубаана).
    — Һайн даа!
    — Баяртай!

гаршаг