Хэшээлэй түхэл: мэдэсэнүүдые гүнзэгырүүлгын  хэшээл.

Хэшээлэй зорилгонууд:

1. Частицанууд тухай мэдэсэнүүдые гүнзэгырүүлгэ;

2. Ондоо туһалагша хэлэлгын хубинуудһаа илгааень мэдүүлхэ;

3. Хани нүхэсэл тухай хэлсэхэ.

 

·        Таблица-блок «Туһалагша хэлэлгын хубинууд»

·        Буряад хэлэнэй электронно ном.

·        Мультимедийный проектор, компьютернууд.

·        Һурагшадай презентацинууд.

·        Мульфильм

·        Буряад арадай онтохон «Тахяа үрэмшөө хоёр»

II.   Хэшээлэй темэтэй, зорилгонуудтай танилсалга. (экран)

1.     Хэшээлэй зорилгонуудтай танилсуулга.

2.     Гэрэй даабари шалгалта.

3.     Частицанууд тухай мэдэсэнүүдые гүнзэгырүүлгэ.

4.     Һурагшадай презентацинууд.

5.     Электронно номоор тест «Зүйр үгын зүб бэшэлгэ».

6.     «Тахяа үрэмшөө хоёр» гэһэн мультфильм харалга.

7.     Текст соо частицануудые олоод зурагты, илгаануудыень заагты.

8.     Оньһон үгэнүүдые уншаад, таараха частицануудые табигты.

9.     Нүхэр, нүхэсэл тухай хөөрэлдөөн.

10.    Хэшээлэй дүн гаргалга.

ІV. Һурагшадай презентацинуудые харалга: Балтухаева О. “Частицын уг гарбал”, илыгеев Л. «Частицын намтар»

Зай, иигээд, энэ гайхамшагта геройтоёо дүтэ танилсабабди. Иимэ һонирхолтой презентацинуудые бэлдэһэн үхибүүдтээ баярые хүргэнэб.

ТАХЯА ҮРЭМШӨӨ ХОЁР

(БУРЯАД ОНТОХОН)

 

— Намда хани нүхэр үгы байна,— гэжэ тахяа хани бэдэрэн, хүреэ хорёо дээгүүр дуугаржа ябаба. Тиигэжэ ябахадань, гэрэй оройн хүнды сооһоо: «Би шамтай нүхэсэхэб» — гэжэ үрэмшөө дуугарба.

— Ши хэн гээшэбши? — гэжэ тахяа гайхан һураба.

— Би, шубуун шэнги, ниидэжэ шадаха далитайб, амитан шэнги, жажалжа эдихэ араа шүдэтэй үрэмшөө гээшэлби даа,— гэбэ.

— Зай, тиигээ һаа, хани нүхэд боложо, хамта сугтаа байя даа! — гэжэ тахяа ехэ хүхюунээр харюусаба.

— Үдэшэ оройхон болгоод, танайда айлшаар ошохоб,— гэбэ үрэмшөө.

— Тиигээрэй, тиигээрэй! — гээд, тахяа гэртээ хариба.

Үдэшэ боломсоор, үрэмшөө хүнды сооһоо гаража, һарьһан даляараа дэбин, тахяадаа айлшаар ерэбэ.

— Тахяамни, хаанабши?

— Эндэ һууналби,— гэжэ тахяа һарабша дороһоо хэрзэгыгээр дуугарба.

— Үгы, бишни шамдаа айлшалжа ерээ гээшэлби. Шимни намаяа айлшан зангаар угтажа абахагүй юм гүш? — гэжэ үрэмшөө муулаһан янзатайгаар асууба.

— Ай, хани болохо нүхэрни, намаяа хайрлыш! Үдэр согтой, үдэшэ обгүй болошодог агшаб.

— Тиимэ аалши? Юундэ? — гэжэ үрэмшөө гайхан асууба.

— Үдэшэ орой болоходо, юушье харахаяа болижо, һохор болошодог заншалтай агшаб.

— Зобоһон хоёр ушарба хабди. Нэгэмнай үдэр болоходо, наранай толонһоо ербэдэжэ, модоной хүнды соо орошодог зантай, нүгөөдэмнай харанхы болоходо, һохор болошодог хадаа хоюуландамнай ехэл бэрхэтэй байна. Тиигээ хадаа хоюулаа хани нүхэд боложо шадахагүй байнабди,— гээд, үрэмшөө ниидэжэ ябашаба.

3) Оньһон үгэнүүдые уншаад, таараха частицануудые табигты.

 

Аха, дүүнэр эбтэй байбал,

Абдаршье алтан хэрэггүй.

 

“Зуун нүхэдтэй һаа,

үсөөн нүхэдтэй гээшэш,

ганса дайсантай һаа,

ехэл олон дайсантай гээшэш”.

(Зүүн зүгэй оньһон үгэ).

 

Друг – человек, который связан с кем-нибудь дружбой»

Дружба– близкие отношения, основанные на взаимном доверии, привязанности.

Нүхэр – ямар нэгэн хүнтэй хани.

Нүхэсэл – бэе бэедээ найдалга, этигэл дээрэ үндэһэлһэн, дүтын хани барисаан.