7-8 класс

    Сагаан хадагаа дэлгээн баряад,

    Сагаан һарамнай хүрэжэ ерэбэл даа.

    Сагаан сэдьхэл, сагаан харгы,

    Сагаан эдеэ үршөөн байнал даа.

    Хултаганан байжа хоолоо олодог

    Хулгана жэлнай үнгэрэн ошобо.

    Үрэжэл ехэтэ үхэр жэлнай

    Үргэн Буряадтамнай заларан бууба.

    Үхи хүүгэднай өөдэргэн ухаатай,

    Үбгэд хүгшэднай элүүр энхэ,

    Хэһэн ажалнай бүтэсэ ехэтэй

    Хэтын хэтэдэ байхань мүнхэ!

    Мэндэ амар!

 

    Хүндэтэ үхибүүд, багшанар, айлшад ба манай жюри. Мүнөө бидэ 7-дохи ба 8-дахи классай һурагшадаар «Аза талаан» гэһэн мүрысөө үнгэргэхэмнай. Мүрысөөнэй зорилго хадаа арадайнгаа ёһо заншал, гурим, наада, шажан мүргэл,  хубсаһа гэхэ мэтые хэр зэргэ мэдэхэбибди гэжэ элирүүлхэбди.

    Мүрысөөн 4 шатаһаа бүридэнэ.

    Мүнөө команда бүхэн өөрынгөө нэрэ, эмблемэ, девизтэй танилсуулна. Жюри сэгнэлтэ табина (сэгнэлтэ 1-һээ 5 хүрэтэр).

    Капитанууд жээрэб татана. 1-дэхи команда харюусана.

    1. Эртэ урда сагһаа хойшо буряад зон шэнэ жэлые ямар һараһаа эхилжэ тоолодог байгааб? (Сентябрь).

    2. Гэрһээ гаража ябаһан хүн орожо ябаһан хүнтэй золгошоо һаа, алиниинь гэдэргээ сухарихаб? (Гаража ябаһан хүн).

    3. Хубсалхадаа хаанаһаа эхилжэ хубсалдаг бэ? (Дороһоо).

    4. Буряад гуталай хойто хашааһан юун гэжэ нэрэтэйб? (Зуузай).

    5. Эхэнэр хүн дэгэлээ үмдэхэдөө түрүүн али хамсыһаа эхилнэб? (Баруун).

    6. Зурхайн эрдэмэй эхин хэды ондо табигдааб? (806).

    7. Буряад үхибүүдэй мэдээжэ, дуратай нааданиинь? (Шагай наадан).

    8. Хүндэтэй айлшанаа юугээр угтадаг бэ? (Төөлэй).

    9. Гэрэй ямар талада бурхан байдаг бэ? (Хойморто).

    10. Гараһан шэнэ жэлнай эрэ гү, али эмэ гү? (Эмэ).

    11. Зурхайда хэды һуудал гэжэ тоологдодог бэ? (Найман).

    12. Долоон хоногой ээлжээтэ үдэр? (Гараг).

 

    1. Хэдыдэхи зуун жэлһээ эхилжэ монгол угсаатан Сагаалганиие хабарай эхин һараһаа угтажа эхилээб? (XIII зуун жэлһээ).

    2. Гурбан зөөлэниие нэрлэхэ: (Үгын зөөлэн, унтариин зөөлэн, эдеэнэй зөөлэн).

    3. Хубсаһаа хаанаһаа эхилжэ тайладаг бэ? (Дээрэһээ).

    4. Хүлэй шагайһаа дээрэхи гуталай хубиие юун гэжэ нэрлэдэг бэ? (Түрии).

    5. Эрэ хүн дэгэлээ үмдэхэдөө, түрүүн али хамсыһаа эхилнэб? (Зүүн).

    6. 12 амитанай зурхайда хэдыниинь хатуу жэлнүүд, хэдыниинь  зөөлэн  жэлнүүд гэжэ тоолодог бэ? (6 хатуу: хулгана, бар, луу, морин, бишэн, нохой; 6 зөөлэн: үхэр, туулай, могой, хонин, тахяа, гахай).

    7. Ямар амитанай һээр шаадаг бэ? (Үхэрэй, адуунай).

    8. Эрэ хүниие төөлэйгөөр хүндэлдэг, эхэнэр хүниие юугээр хүндэлдэг бэ? (Уусаар).

    9. Һама Сахюусан ямар сагта эрьедэг бэ? (Шэнын нэгэнэй үүрээр).

    10. Зурхайда хэды мэнгэ бииб? (Юһэн).

    11. Үдэр, һүни, үдэшэ, үглөө – хамта дээрээ… (Хоног).

    Жюри сэгнэнэ.

 

    2-дохи шата: «Хара морин» (айлшан уригдана)

    1. Юундэ буряад гуталай хоншоор дээшээ үргэгдэһэн байдаг бэ?              (Газар эбдэхэгүй, хорхой шумуул хороохогүй).

    2. Буряад малгай юундэ шобхо оройтойб? (Хада уулын хэлбэреэр оёотой).

    3. Малгайн оройн улаан шүрэ юу тэмдэглэнэб? (Нара).

    4. Улаан залаань юу тэмдэглэнэб? (Наранай туяа).

    5. Гурбан дээжэ нэрлэхэ:

 

    Энэ шатада команданууд карточкануудаар хүдэлнэ. Гитара доро дуун зэдэлнэ.

    Капитанууд бэе бэедээ асуудал табина.

    Туулмаг сооһоо шагай татанад. Асуудалнуудта харюусаха.

    1. Үреэл хэлэхэ

    2. Хатар

    3. Дуун

    4. Угалза тааха:  

    5. Зуураһан гурил  хабтайлгажа, хэбтэ сохёод, тоһондо бусалгажа болгоһон эдеэн (Бообо).

    6. Ээдүүлһэн сагаан эдеэн (Тараг).

    7. Хониной дотороор хэгдэһэн эдеэн (Ормог).

    8. Һэмжээр орёогоод, сог дээрэ шараһан эдеэн (Һугабша).

    Хэн түрүүшын һуури эзэлнэб, приз үгтэнэ.

    Арадай ёһо заншалнууд соо «Алтанай дуһалнууд» байдаг гэлсэдэг, тиимэһээ ёһо гуримаа һэргээхыетнай хүсэнэб!