Хүндэтэ басагад!
Буряад зон эртэ урда сагһаа эхэнэр хүниие үнэн сэхээр хүмүүжүүлдэг, ажал хүдэлмэриин, уран наринай арга оньһонуудта һургадаг байһан. Эхэнэр хүниие оёдолой бүхы аргануудые мэдэхэ, мал ажалда дүршэхэ, гал гуламтаяа наринаар сахиха, эдеэ хоол бэлдэхэ, үри хүүгэдээ зүбөөр хүмүүжүүлхэ, хадамуудтаа, хани нүхэртөө хандаса һайтай байха тухайнь заадаг, һургадаг байһан юм.
Тиимэһээ “Эхэнэр хүнэй юһэн эрдэм” гэһэн заршам бии. Ном соо үгтэһэн һонин хөөрөөнүүдтэй, статьянуудтай танилсаад, тестын 40 асуудалнуудта харюусагты, “Юһэн эрдэмэй дангина” болохо шадабарияа мүлигты. Амжалта хүсэе!
Энэ тест дүүргэхэдээ, асуудалнуудые анхаралтайгаар уншаад, үгтэһэн харюунуудһаа зүб харюуень шэлээд, иимэ (+) тэмдэг табигты. 12-дохи, 26-дахи асуудалнуудта харюугаа зурлаагаар заан тэмдэглэгты.
Зүб харюу — 3 балл
Буруу харюу — 0 балл
Үгтэхэ саг — 10 мин
ТЕСТ
1) Хорёодой Мэргэнэй ганса басаганай нэрэ:
а) Арюун Гоохон
б) Бальжан
в) Алан-Гуа
2) Һамгадай дэгэл дээгүүрээ үмдэдэг хамсы, захагүй хубсаһан
а) хантууза
б) уужа
в) сээжэбшэ
3) Буряад гуталай хойто хашааһан
а) хабшааһан
б) зулаг
в) зуузай
4) Эсэгын талаһаа аха дүүнэрэй үхибүүд
а) хаяаланар
б) үеэлэнэр
в) бүлэнэр
5) Тамхинай багахан туулмаг...
а) алшуур
б) туруун
в) халааһан
6) Малгайн оройн улаан шүрэ юу тэмдэглэнэб?
а) һара
б) нара
в) мүшэ
7) Хүн хубсалхадаа хаанаһаа эхилжэ хубсалдаг бэ?
а) дээрэһээ
б) доороһоо
8) Малгайн залаа юу тэмдэглэнэб?
а) наранай туяа
б) үүрэй солбон
в) аадар бороо
9) Малгайн оройе хүндэлэн гү, али өөдэнь дотортойнь холбон оёһон оёдолые юун гэжэ нэрлэдэг бэ?
а) хүбөө
б) шэгэбшэ
в) хүшөөһэн
10) Хэн эхэнэр Хориин 11 эсэгын түлөөлэгшэдөөр Сагаан хаанда Санкт-Петербург 1703 ондо ошолсоһон бэ?
а) Долгор
б) Шойжод
в) Эреэхэн
11) Гэрһээ гаража ябаһан хүн гэртэ орожо ябаһан хүнтэй золгоо һаа, хэниинь гэдэргээ сухарихаб?
а) Гэртэ орожо ябаһан хүн
б) Гэрһээ гаража ябаһан хүн
12) Ямар жэлнүүдэй һубарил алдагдааб?
1. Хулгана
2. Үхэр
3. Туулай
4. Бар
5. Луу
6. Могой
7. Морин
8. Тахяа
9. Бишэн
10. Хонин
11. Нохой
12. Гахай
13) Һамгадай үһэндөө зүүдэг, 15-18 сантиметр утатай, нэгэ үзүүртээ богонихон модон һалаатай нариихан модон гоёолто
а) боолто
б) шэлбэ
в) туйба
14) Хадамда гараһан басагадтаа эхэ эсэгын үгэдэг адуу мал юун гэдэг бэ?
а) энжэ
б) анза
в) заһал
15) Нарай үхибүүтэй айлда бусад зоной орохогүйн тула хуһан модоор хорюулай тэмдэг табилга юун гэжэ нэрлэдэг бэ?
а) тулгалга
б) сээр табилга
в) хорюулай модон
16) '"Бэһэлиг нюулга" гэһэн нааданда хэды наһатайһаа хабаадаха эрхэтэй байгааб?
а) 10-12
б) 13-14
в) 15-17
17) Һүн соо сайгаа хэжэ бусалгаад, шара шүүһыень шүүгээд, үлэһэн үдхэн сагаан бодосыень хатаажа бэлдэһэн сагаан эдеэн
а) тараг
б) хурһан
в) айрһан
18) Нүхэн соо борбоосгой хэжэ носоогоод, дээрэһээнь шорой хаяад, утаа ууюулха аргые юундэ хэрэглэдэг байгааб
а) арһа утаха
б) таряа хуураха
в) арһа нидхэлхэ
19) Гурбадахияа нэрэгдэһэн һүнэй архи
а) арза
б) хорзо
20) Зосоонь һү болон тараг суглуулжа бүлэдэг, үндэр нарин амһарта
а) һаба
б) байлгаса
в) торхо
21) Гэзэгэдэ үмдэдэг зүүдхэлнүүдые тэмдэглэгты
а) шэбэргэл
б) туйба
в) гуу
22) Басагад хэды наһанһаа залгамал хормойтой, бүһэтэй хүнэй энгэртэл адли гоёомол энгэртэй, хормойень тойруулан оёһон татааһатай дэгэл үмдэдэг бэ?
а) 9-10 наһатайһаа
б) 13-14 наһатайһаа
в) 16-17 наһатайһаа
23) Буряад зон "хүндын мяхан " гэжэ ямар хубинуудые нэрлэдэг бэ? Үлүүень тэмдэглэгты. Нэмэжэ бэшэхэдэтнай болохо.
а) төөлэй
б) дала
в) далын мэнгээрһэ
24) Эхэнэр зоной юһэн шэнжэ
1. үнгэдэ сэбэр
2. үйлэдэ уран
3. ...
4. ...
5. хадамдаа эльгэтэй
6. найрта дуугай
7. наһатанда үреэлтэй
8. нарата юртэмсэдэ буянтай
9. ....
Дутууень хүсэлдүүлэгты.
Харюу
3. үридөө энхэргэн
4. ханидаа түшэгтэй
9. үетэндөө хүндэтэй
25) Юундэ буряад хубсаһанай энгэр баруун таладааб?
а) Баруун тала — буряад зоной һайн тала
б) Зөөри, хэшэг, хамаг һайн юумэн баруун гараар ородог.
26) Эдэ үнэтэй шулуунуудай нэрэнүүдые оршуулагты
а) субад 1) янтарь
б) номин 2) коралл
в) хуба 3) жемчуг
г) шүрэ 4) бирюза
д) оюун 5) лазурит
27) Төөлэй үргэхэдөө, табагаа хоёр гараараа баряад, тархиин хушууе хайшань харуулан табихаб?
а) өөр тээшээ харуулан
б) айлшан тээшээ харуулан
28) Хориин арбан нэгэн эсэгын 4-дэхи ахалагша тайшаа Дамба-Дугар Эрэнсын хатан Шойжид хаанахи хүн һэн бэ?
а) Түгнын
б) Энгидэйн
в) Хориин
29) Бүүбэй Бэйлэ хаанай бэри, Дай Хун тайжын хатан болоһон буряад угай басаган
а) Шойжид хатан
б) Дарима хатан
в) Бальжан хатан
30) Хэды ондо Сагаалган бүгэдэ арадай һайндэр гэжэ хуулита ёһоор баталагдаһан байгааб?
а) 1991 ондо
б) 1995 ондо
в) 1989 ондо
30) Аарса сагаа болон бусад шэнгэн бодос хэдэг, үргэн аад, набтархан модон амһарта
а) оёорсог
б) торхо
в) хүхүүр
31) Туйба хабшаад байдаг гоёолто юун гэжэ нэрлэдэг бэ?
а) шэбэргэл
б) шахалта
в) боолто
32) Нарай үхибүү хэдыдэхи хоногтонь үлгыдэ оруулдаг байгааб?
а) 6- дахи
б) 5-дахи
в) 9-дэхи
33) Эхэнэр хүнэй дэгэлэй һуга доро хадагдаһан шагтаһаа зүүдэг гарьхануудта ямар хэрэгсэлнүүд үлгөөтэй байдаг бэ? Үлүүень тэмдэглэгты
а) хулхибша
б) шэмхүүргэ
в) гуу
г) хэтэ
д) зүүнэй гэр
е) хутага
34) Һэеы гэр соохи бараан тогтомол байратай байһан Баруун талань.., Зүүн талань...
А) эхэнэр хүнэй
Б) эрэ хүнэй
35) Хадаг ёһолон хүндэлжэ абаһанай тэмдэг
а) хүзүүндээ зүүхэ
б) зүүн гар дээрээ баруун гараараа нугалжа эбхээд үбэртэлдэг
в) хоёр гараа дэлгэн абаад, үбэртөө хэхэ
36) Буряад басагад 5 наһанһаа 10 наһа хүрэтэрөө 4 гэзэгэ зүүдэг байгаа. 8 гэзэгэ хэды наһанһаа зүүдэг байгааб?
а) 10-15
б) 15-20
в) 16-18
37) Эхэнэр хүн дэгэлээ үмдэхэдөө, түрүүн али хамсыгаа хамсылнаб?
а) баруун
б) зүүн
38) Хүндын табаг хэдэн дабхарай байдаг. Жэшээнь, 4-дэхи дабхар табаг залуушуулда зорюулагдаһан табаг. 9-дэхи дабхар юундэ зорюулагданаб?
а) нютагай сахюусадта зорюулна
б) юһэн тэнгэриин эзэндэ зорюулна
в) зүүнэй 44 тэнгэриин бурхадта зорюулна
гаршаг