Бубеева Марина Викторовна,
Хурамхаанай аймагай
Уланхаанай дунда һургуули
ТЕМЭ: ТЭМДЭГЭЙ НЭРЫН БИИ БОЛОЛГО
6-дахи класс
ЗОРИЛГО: Тэмдэгэй нэрэнүүдэй ондоо хэлэлгын хубинуудһаа бии болохо аргануудтай танилсуулга, тэмдэгэй нэрэнүүдые үгүүлэл соо илгажа шадаха, тэмдэгэй нэрэнүүдые бии болгожо, хэлэлгэдээ зүбөөр хэрэглэжэ шадаха дадал хүгжөөхэ.
ХЭРЭГЛЭГДЭХЭ ЗҮЙЛНҮҮД: таблица-карточканууд, текст, кроссворднууд, сигнальна карточканууд.
ХЭШЭЭЛЭЙ ЯБАСА
1. ЭМХИДХЭЛЭЙ ҮЕ: Хэшээлэй зорилготой танилсуулга, энэ хэшээлдэ ямар юумэ мэдэхэ, һурагшад юу хэжэ шадаха болохо ёһотойб гэжэ ойлгуулха.
2. ДАБТАЛГА: Самбарта бэшээтэй шүлэгэй хэһэг багша уншана. Һурагшад шагнажа, хэһэгэй удхаар хөөрэлдэхэ. Шүлэг сооһоо тэмдэгэй нэрэнүүдые түүжэ бэшээд, ямар үгэдэ хабаатайб гэжэ тэмдэглэхэ. Шүлэгэй удхаар дуратай һурагшадта зураг зураха даабари үгтэхэ.
Багша тэмдэгэй нэрэнүүдые нэрлэхэ, һурагшад өөһэдөө шалгаха.
3. ШЭНЭ МЭДЭСЭ: Таблица хэрэглэжэ, багша тэмдэгэй нэрын ондоо хэлэлгын хубинуудһаа бии болохо аргануудые харуулха.
а) Һурагшадай зураһан зурагаар ажал ябуулха. Зураг дээрэ юуд байнаб? Тэдэ ямар бэ? (Ямар тэмдэгэй нэрэнүүдые хэрэглэнэб гэжэ адаглаха, гараһан тэмдэгэй нэрэнүүд байна гү, али үгы гү г. м. ).
б) Зурагаар табигдаһан гурбан кроссворд тааха. Гурбан бүлэг боложо, нэгэ-нэгээр тааха. Харюунуудынь ондоо хэлэлгын хубиһаа гараһан тэмдэгэй нэрэнүүд байха. Жэшээнь: сэлмэг, шадамар, сэсэглиг г. м. Эдэ тэмдэгэй нэрэнүүдээр мэдүүлэлнүүдые зохёохо.
4. БЭХИЖҮҮЛГЭ:
а) Гурбан бүлэгтэ карточканууд дээрэ мэдүүлэлнүүдые тараажа үгэхэ. Даабари: тэмдэгэй нэрэнүүдые олоод, шанарта гү, али харилсаата гэжэ тэмдэглэхэ, ямар аргаар бии болооб гэжэ харуулха.
1. Манай нютагай хуһата, шэнэһэтэ ой соогуур боро шандаган, шара үнэгэн болон мантан томо баабгай байрладаг.
2. Манай эндэхи зон ехэнхидээ уһалиг ургамалнуудые таридаг.
3. Манай нютагта залуу уляаһата, үндэр шулуута, тунгалаг хүндынүүд оршодог.
б) Багша тэмдэгэй нэрэнүүдые нэрлэхэ. Һурагшад ямар тэмдэгэй нэрэб (шанарта, харилсаата) гэжэ сигнальна карточкануудые үргэжэ харуулха. Жэшээ: залуу, шара, уляаһата, шулуута, тунгалаг, бэрхэ, гоё, эндэхи г. м.
в) Оньһон үгэнүүдэй удхаар хөөрэлдэхэ, тэмдэгэй нэрэнүүд ямар үүргэ дүүргэнэб, ямар удха оруулнаб гэжэ тэмдэглэхэ.
1. Сэсэн хүн хүнэй бэрхые магтадаг, тэнэг хүн өөрынгөө бэрхые магтадаг.
2. Уран хүнэй хурган хурдан, ухаатай хүнэй хэлэн хурса.
3. Ульгам мориндо газар дүтэ, хашан мориндо харгы холо.
г) Ном сооһоо упражнени дүүргэхэ (багша хэнэй ажал шалгахаяа тэмдэглэхэ).
4. Мини-рассказ “Намарай ой соо” гэһэн темэдэ бэшэхэ. Хэрэглэхэ үгэнүүд: сэлмэг, наратай, һаргама, сэл хүхэ, үүлэгүй, сэгээн номин, арюун, тунгалаг, шиигтэй, хуурай, хүнгэн, сэлгеэн г. м. (Зохёолоо уншаха дуратай һурагшада уншуулха, хамтадаа ажалынь шүүмжэлхэ, сэгнэлтэ үгэхэ).
5. ТОБШОЛОЛ: Багша хэшээлэй дүн гаргажа, тэмдэгэй нэрэнүүдэй үүргэ, тэдэнэй хэлэнэй баялигтай нягта холбоотой байһые тэмдэглэхэ. Эдэ үгэнүүдэй хүсөөр хэлэмнай баян, тодо, ойлгосотой болохо. Тиимэһээ хэлэлгэдээ тэмдэгэй нэрэнүүдые хэрэглэжэ һураха тон шухала хэрэг болоно.
6. ГЭРЭЙ ДААБАРИ: Ямар нэгэн зураг хаража, зураглал бэшэхэ.