Цыдыпова Соёлма Дашиевна,
Хэжэнгын аймагай Чисаанын дунда һургуули
 
«ЖАРГАЛТАЙ УШАР»
 
    Темэ: Буряад арадай түүхэ, ёһо заншал, аман зохёол, искусство ба литература.
    Зорилго: Буряад арадайнгаа түүхэ, ёһо заншал, литература болон искусствын асуудалнуудые һурагшад хэр зэргэ гүнзэгыгөөр мэдэнэ гээшэб гэжэ шалгалга, ухаан бодолыень, аман хэлэлгыень хүгжөөхэ.
    Хэрэгсэлнүүд: фото-зурагууд, зурагууд, буряад дуунууд, карточканууд, магнитофон.
 
    Түсэб:
    1 гейм – асуудалнуудта харюу үгэлгэ.
    2 гейм – команданууд хоорондохи мүрысөөн.
    3 гейм – таабари таалга.
    4 гейм – командын гэшүүн бүхэндэ асуудал табина.
    5 гейм – нааданай дүн гаргалга.
 
    Нааданай ябаса: Класс 2 команда боложо хубаарна. Класс соо столнууд урда урдаһаа харуулагдан табигдана.
    Самбарта олон һэдэбүүд (темэнүүд) үлгөөтэй:
     «Ёһо заншал»;
    «Хүгжэм»;
    «Литература»;
     «Арадай аман зохёол»;
     «Ажабайдал».
    Эдэ һэдэбүүдэй нэгыень шэлэжэ абаад, асуудалда харюу үгэхэ ёһотой болонот. Зүб харюу үгэбэл, наадаяа саашань үргэлжэлүүлхэт. Харюусаагүй һаа, али буруу харюу үгөө һаатнай, наадаха эрхэ нүгөө командада үгтэнэ.
 
    1 гейм. «Литература»:
    1. Энэ цитата ямар зохёолһооб?
    “Би шамайе хүндэл адляар, аятайханаар шүлэ гаргаад асара гэһэн байгаа бэшэ һэн гүб?” («Тахуунай» Х. Намсараев).
    2. Фото-зурагууд харуулагдана. Энэ зурагай нэрыень тааха.
    3. Геройн дүрын характеристикэ уншаха,  хэн бэ гэжэ тааха.
    “Ангаһан залаатай хуушан хилэн малгайгаа ойро табинхай. Нюурайнь олон уршалаанууд ураар һиилэһэн үзэгүүд шэнги аржына”. (Борхоног. Ч. Цыдендамбаев).
    «Хүгжэм»
    1. Буряад арадай композиторнуудые нэрлэхэ.
    2. Нютагһаа гараһан дуушадые нэрлэхэ.
    3. Кассетэ табигдана. Хэн дууланаб, тааха хэрэгтэй.
    «Ёһо заншал»
    1. 12 жэл һубарюулан тоолохо.
    2. Ямар буряад арадай наадануудые мэдэхэбта?
    3. Буряад дэгэл хэды тобшотойб.
 
    «Арадай аман зохёол»
    1. Буряад арадай дуунуудые дуулаха.
    2. Залуушуулда хандажа хэлэһэн үреэл хэлэхэ.
    3. Оньһон үгын хоёрдохи хубииень хэлэхэ.
 
    «Ажабайдал»
    1. Үлгынүүд хэдэн янзын байдаг бэ?
    2. Мориной зэр зэмсэгуудые нэрлэхэ.
    3. Буряад гуталнууд олон янзын байдаг, нэрлэгты.
 
    2 гейм. «Ши – намда, би – шамда».
    Командын гэшүүн бүхэн 1-1 асуудал бэлдэнэ. Харюудань 1 минута саг үгтэнэ.
 
    3 гейм.
    Хоёр команда асуудал һурана. Харюусагша нэгэ минутын турша соо даабари дүүргэхэ ёһотой. Энэ геймдэ һурагшадта таабари таалгахада болоно.
    — Морин бэшэ аад, гүйнэм,
    Могой бэшэ аад, хотирном. (Харгы).
    — Аха дүү хоёр нюур нюураа харалсадаггуй. (Эмээлэй бүүргэнүүд).
 
    4 гейм. Илажа ябаһан командада түргөөр, дээрэ дээрэһээнь арбан асуудалнуудые табина. Команда тэрэ зуурань харюусаха ёһотой. Хэрбээ харюу мэдээгүйһаа, саашанхи асуудалда харюусана.
    1. Ойн эмшэн (Тоншуул).
    2. Байгалай басаган (Ангара).
    3. Байгал далайн эгээн ехэ олтирог (Ойхон).
    4. Манда 32 (Шүдэн).
    5. Эгээл богони һара (Февраль).
    6. Юумэнэй барюул (Эшэ).
    7. Шүдэн бии, амагүй (Хюрөө).
    8. Амаараа гал дүлэ хаялһан могой дүрсэтэй мифическэ амитан. (Луу).
    9. Үбһэ ногооной үлэгдэл. (Хог).
    10. Эдеэрлэһэн шарха.(Яра).
    11. Диваажан – антоним һанаха. (Тама).
    12. Түрүүшын космонавт. (Гагарин).
    13. Байгалда хэды уһа голнууд шудхадаг бэ? (336).
    14. Долоон үдэрэй нэгэн. (Гараг).
    15. Эгээл ута һара. (Сентябрь).
    16. Ангарые багтааһан гол (Енисей).
    17. Саһан дээгүүр гүйнэ, мүр үгы. (Һалхин).
    18. Хоёр эрье юун ниилүүлдэг бэ? (Хүүргэ).
    20. Далай соо ямар шулуун байхагүйб (Хуурай).
 
    5 гейм. Нааданай дүн гаргалга.
    — Иигээд энэ наадамнай дүүрэбэ. Булта һайн хүдэлбэт. Олон юумэ мэдэхэ, шадаха болоһондотнай баяртай байнаб, омогорхоноб.
    Дахин уулзатараа, баяртай!