Туһаламжа Орохо Дүн бүридхэл


Фонетикэ
Лексикэ
Морфологи
Синтаксис

4.5 ТООГОЙ НЭРЫН ТОО, ЗОХИЛДОЛ

а) Тоогой нэрэнүүд бусад нэрэ үгэнүүдтэл адли тоогоор, зохилдолоор болон хамаадалаар хубилдаг юм. Гэбэшье хэрбээ тоолоһон тоогой нэрэнүүд мэдүүлэл соо ямаршье гэшүүниинь боложо шадаха байгаа һаань, бусад тоогой нэрэнүүд зарим ушарта хэрэглэгдэсэгүй гү, али огто түхэлөөрөө хубилдаггүйшье байжа болодог. Зүгөөр тоогой нэрэнүүд нэгэнэй болон олоной тоодо табигдахадаа, нэрэ үгэнүүдтэл адли һууряараа болон тусхай олоной тоогой залгалтануудые абаһан байдаг: нэгэнүүд, арбанууд, табадахинууд, зуу зуунуудай, арбан бүхэли арбанай нэгэнүүд г.м.

б) Тоогой нэрэнүүдэй зохилдоходо, падежнүүдэйнь залгалтануудынь мүн лэ нэрэ үгэнүүдэй залгалтануудтай нэмэгдэдэг, тиихэдэ юрын тоогой нэрэнүүдэй һүүлэй тогтууригүй н хашалган нэрын, үйлын, зэбсэгэй болон хамтын падежнүүдтэ унадаг: арба, арбые, арбаар, арбатай г.м.

в) Бүридэмэл тоогой нэрэнүүд зохилдоходоо, хоёр гү, али хэдэн тоогой нэрэнүүдэй һүүлшынхинь хубилна: арбан хоёрой, арбан хоёрто, арбан хоёрые г.м.

г) Бутархай тоогой нэрэнүүдэй һүүлшын үгын урда тээхи ехэнхи хубинь хамаанай падеждэ табигдадаг: арбанай долоониинь, зуун хорин дүрбэнэй арбан зургааниинь г.м.

 

ТООГОЙ НЭРЫН ЗОХИЛДОЛОЙ ХҮСЭНЭГ


1. Тоолоһон тоогой нэрэнүүд


Падеж

Нэгэнэй тоодо

Олоной тоодо

Н.

Х.

З.

Ү.

Зб.

Хм.

Г.

табан

табан-ай

табан-да

таб-ые

таб-аар

табан-тай

табан-һаа

табанууд

табанууд-ай

табанууд-та

табанууд-ые

табанууд-аар

табанууд-тай

табанууд-һаа

2. Дугаарлаһан тоогой нэрэнүүд


Падеж

Нэгэнэй тоодо

Олоной тоодо

Н.

Х.

З.

Ү.

Зб.

Хм.

Г.

арбадахи

арбадах-иин

арбадахи-да

арбадах-иие

арбадах-яар

арбадахи-тай

арбадахи-һаа

арбадахинууд

арбадахинууд-ай

арбадахинууд-та

арбадахинууд-ые

арбадахинууд-аар

арбадахинууд-тай

арбадахинууд-һаа

3. Баглуулһан тоогой нэрэнүүд


Падеж

Нэгэнэй тоодо

Олоной тоодо

Н.

Х.

З.

Ү.

Зб.

Хм.

Г.

зуугаад

зуугаад-ай

зуугаад-та

зуугаад-ые

зуугаад-аар

зуугаад-тай

зуугаад-һаа

зуугаадууд

зуугаадууд-ай

зуугаадууд-та

зуугаадууд-ые

зуугаадууд-аар

зуугаадууд-тай

зуугаадууд-һаа

4. Суглуулһан тоогой нэрэнүүд


Падеж

Нэгэнэй тоодо

Олоной тоодо

Н.

Х.

З.

Ү.

Зб.

Хм.

Г.

зургаалуулан

зургаалуулан-ай

зургаалуулан-да

зургаалуулан-иие

зургаалуулан-аар

зургаалуулан-тай

зургаалуулан-һаа

зургаалууланууд

зургаалууланууд-ай

зургаалууланууд-та

зургаалууланууд-ые

зургаалууланууд-аар

зургаалууланууд-тай

зургаалууланууд-һаа

5. Бутархай тоогой нэрэнүүд


Падеж

Нэгэнэй тоодо

Олоной тоодо

Н.

Х.

З.

Ү.

Зб.

Хм.

Г.

хоёрой нэгэн

хоёрой нэгэн-эй

хоёрой нэгэн-дэ

хоёрой нэгэн-иие

хоёрой нэгэн-ээр

хоёрой нэгэн-тэй

хоёрой нэгэн-һээ

хоёрой нэгэнүүд

хоёрой нэгэнүүд-эй

хоёрой нэгэнүүд-тэ

хоёрой нэгэнүүд-ые

хоёрой нэгэнүүд-ээр

хоёрой нэгэнүүд-тэй

хоёрой нэгэнүүд-һээ

6. Нэрлэһэн тоогой нэрэнүүд


Падеж

Нэгэнэй тоодо

Олоной тоодо

Н.

Х.

З.

Ү.

Зб.

Хм.

Г.

ганса

ганс-ын

ганса-да

ганс-ые

ганс-аар

ганса-тай

ганса-һаа

гансанууд

гансанууд-ай

гансанууд-та

гансанууд-ые

гансанууд-аар

гансанууд-тай

гансанууд-һаа

7. Бүридэмэл тоогой нэрэнүүд


Н.

Х.

З.

Ү.

Зб.

Хм.

Г.

гурбан мянга долоон зуун хорин табан

гурбан мянга долоон зуун хорин табан-ай

гурбан мянга долоон зуун хорин табан-да

гурбан мянга долоон зуун хорин таб-ые

гурбан мянга долоон зуун хорин таб-аар

гурбан мянга долоон зуун хорин табан-тай

гурбан мянга долоон зуун хорин табан-һаа



<< гэдэргээ
саашаа >>