6.3.3 ХАНДАҺАН ТҮЛЭБ

Хэлэгшэ нюурай хэлэһэн үйлэ болон байдал заабол бэелүүлэгдэхэ ёһотой гэһэн удхатай үйлэ үгын түхэлнүүд хамтаран, тусхай хандаһан түлэб болоно.

Хандаһан түлэбэй үйлэ үгэнүүд арбаад түхэлтэй:

1. Зорин хандаһан гү, али 1-дэхи ганса нюурта хандаһан. Залгалтануудынь ‑һуу, ‑һүү: ябаһуу, ерэһүү, ошоһуу г.м.
2. Дурадхан хандаһан гү, али 1-дэхи ганса болон олон нюурта хандаһан. Залгалтануудынь ‑я, ‑е, ‑ё: һурая, үзэе, олоё г.м.
3. Захиран хандаһан гү, али 2-дохи ганса нюурта хандаһан: һууряараа – яба, ошо, ерэ, гүй, харай г.м.
4. Уряалан хандаһан гү, али 2-дохи олон нюурта хандаһан. Залгалтануудынь: ‑гты: баригты, орогты, үзэгты г.м.
5. Заан хандаһан гү, али 2-дохи ганса болон олон нюурта хандаһан. Залгалтануудынь
   ‑аарай, ‑ээрэй, ‑оорой, ‑өөрэй, ‑аарайгты, ‑ээрэйгты,
   ‑ооройгты, ‑өөрэйгты: наадаарай, хэлээрэй, зорёорой, үгөөрэй, ябаарайгты, нэхээрэйгты, ооглооройгты, үргөөрэйгты г.м.
6. Гуйн хандаһан гү, али 2-дохи ганса болон олон нюурта хандаһан. Залгалтануудынь ‑ыш, ‑ыт, ‑гыш, ‑гыт:
   байгыш, заагыт, гүйгыш, хүсыт г.м.
7. Баалан хандаһан гү, али 3-дахи ганса болон олон нюурта хандаһан. Залгалтань ‑г: табиг, хориг, дуулаг, хөөрэг, ээллэг г.м.
8. Зүбшөөн хандаһан гү, али 3-дахи ганса болон олон нюурта хандаһан. Залгалтануудынь ‑уужа, ‑үүжэ, ‑юужа, ‑уужан, ‑үүжэн,
   ‑гуужа, ‑гүүжэ, ‑гуужан, ‑гүүжэн: харуужа, оюужа, үжүүжэ, ойлгуужа, байгуужан, табюужан г.м.
9. Хүсэн хандаһан гү, али 1-дэхи, 2-дохи, 3-дахи ганса болон олон нюурта хандаһан. Залгалтануудынь ‑һай, ‑һэй, ‑һой: айһай, дэмжэһэй, ороһой г.м.

Хандаһан түлэбэй үйлэ үгэдэ удаан аялганаар эхилһэн залгалтануудые нэмэхэдэ, һууриинь һүүлдэ байһан түргэн аялган унадаг: ерэ – ерыт, яба – ябыт г.м.

Хандаһан түлэбэй үйлэ үгэнүүд ‑б, ‑бди, ‑ш, ‑т гэһэн хэлэгшын нюурай зүйр үгэнүүдые абадаг: ябаһууб, ошоёбди, ерээрэйш, байһайт г.м.