7.3 ДАЙБАР ҮГЫН ИЛГАРАЛ

Илгарал

Асуудалнуудынь

Жэшээнүүдынь

1. Аргын

хайшан гэжэ? яажа?

ямараар? яагаад?

гэнтэ, мулта, халба, дэмы,

шууд, хам, арай, булайса

2. Байрын

хаана? хаагуур?

хайшаа? хаанаһаа?

ойро, газаа, доогуур, урагшаа,

баруулжа, урда, хойно, доро

3. Сагай

хэзээ? хэдыдэ?

хэзээнэй? хэды соо?

һая, нэгэтэ, тээсгэн, үни, мүнөө, тугаар, үсэгэлдэр, хожом

4. Зэргын

хэр зэргэ? али

зэргэ? яахысаа?

һайса, халта, миинтэ, арай,

һэтэ, һолбо, соо, тэһэ, биса

5.Хэмжээгэй

хэдысээ? хэды

шэнээн? хэр ехэ?

үбдэгсөө, шадахысаа, хоолойсоо,

бэлхүүһэсээ, мэдэхысээ, хухара

6. Зорилгын

юундэ? яахаяа?

яахадаа? яабал?

миин, зорёон, зорюута, юрэ,

зүндөө, эгтээ, мэтиин, дэмы

 

ДАЙБАР ҮГЭ ДАХУУЛ ҮГЭ ХОЁРОЙ ИЛГАА

Дайбар үгэнүүдые дахуул үгэнүүдтэй адлидхажа һамарха ябадал олоор дайралдахаа һанадаг, юундэб гэхэдэ зарим дайбар болон дахуул үгэнүүд хэлэлгэ соо тон адли түхэлөөр хэрэглэгдэдэг: дээрэ, доро, саана, наана, урда, хойно, үлүү, дутуу г.м. Эдэ хэлэлгын хубинуудые мэдүүлэл соо хэрэглэлгые зүбөөр илгаруулхын тула, онсо шэнжэнүүдыень мэдэхэ хэрэгтэй:

а) Хэрбээ дайбар үгэнүүд тусхай асуудалда харюусажа, бэеэ даажа мэдүүлэлэй гэшүүд болодог һаань, дахуул үгэнүүд тусхай асуудалнуудта харюусажа, бэеэ даажа мэдүүлэлэй гэшүүд болодоггүй, харин үгэнүүдэй хоорондохи элдэб харилсаа заадаг туһалагша үгэнүүд юм;

б) хэрбээ дайбар үгэнүүд хабаатай үгынгөө урда тээ табигдан, тэдэнээ тодорхойлдог һаань, дахуул үгэнүүд хабаатай үгынгөө хойто тээ табигдан, тэрэ үгынгөө бусад үгэтэй тогтооһон харилсаае зааха үүргэтэй юм.

Дахуул үгэнүүд бэеэ даажа хэрэглэгдэдэггүй. Жэшээнь: Мүнөөнэй самолёдууд дээрэ гаража, үүлэнэй саагуур ниидэдэг болонхой. Эндэ дээрэ гэһэн дайбар үгэ хаана? гэһэн асуудалда харюусажа, бэеэ дааһан байрын ушарлагша болоод байхадань, саагуур гэһэн үгэ гансаараа асуудалда харюусажа бэеэ даагаагүй дахуул үгэ байна.