2.4.2. АЯЛГАНУУДАЙ ҺУБАРИЛ

Үгын эхин үедэ байһан аялганууд тодоор үгүүлэгдэдэг, харин тэдээнһээ саашанхи үеын аялганууд тодо бэшээр үгүүлэгдэдэг, тиимэһээ тэдэниие эхин үеын аялгануудые дахуулан, тусхай дүримүүдээр бэшэхые аялгануудай һубарил гэнэ.

1. Хэрбээ үгын эхин үедэ а, аа, я, яа, ай, у, уу, уй ороһон байгаа һаань, саашанхи үенүүдтэнь түргэн аялгануудһаа а, я, и аялганууд орохо ёһотой: алаг, хара, аадар, ялагар, аймаг, ула, уула, наран, харагдаса, аян, уян г.м.
2. Хэрбээ үгын эхин үедэ о, оо, ё, ёо, ой ороһон байгаа һаань, саашанхи үенүүдтэнь түргэн аялгануудһаа о, ё, и аялганууд орохо ёһотой: олон, долоогоно, ёһо, ёгтолхо, оймһон, морин, оёдол, гоё, боори г.м.


Аялгануудай һубарил харуулһан хүсэнэг

	Үгын эхин үедэ иимэ аялгануудай байгаа һаань	Саашанхи үенүүдтэнь иимэ түргэн аялганууд бэшэгдэхэ	Жэшээнь
1	а, аа, ай, я, яа, у, уу, уй	а, я, и	наадан, унтая нарин, яараха
2	о, оо, ой, ё, ёо	о, ё, и	оё, ёһо, боори



3. Хэрбээ үгын эхин үедэ э, ээ, е, еэ, өө, ү, үү, үй ороһон байгаа һаань, саашанхи үенүүдтэнь түргэн аялгануудһаа э, е, и аялганууд орохо ёһотой: энэ, нэрэ, ээрсэг, ехэ, пеэшэн, мөөрэнэ, үндэгэн, үйһэн, эрье, нэрьебэ, үлир, үйлэдбэри г.м.
4. Хэрбээ үгын эхин үедэ и, ии, ю, юу аялганай ороһон байгаа һаань, саашанхи үенүүдтэнь эрэ аялгантай үгэ һаань, а бэшэхэ, эмэ аялгантай үгэ һаань, э бэшэхэ: инаг, нютаг, хилэ, юһэн, юрэнхы, иимэ г.м.


Аялгануудай һубарил харуулһан хүсэнэг

	Үгын эхин үедэ иимэ аялгануудай байгаа һаань	Саашанхи үенүүдтэнь иимэ түргэн аялганууд бэшэгдэхэ	Жэшээнь
3	э, ээ, е, еэ, өө, ү, үү, үй	э, е, и	эрье, ехэ, үлир, зээрдэ, үүлэн
4	и, ии, ы, ю, юу	а, я, и, э	нютаг, бишыхан, нюдэн, ниидэхэ, илая



5. Хэрбээ үгын эхин үедэ э, ээ, е, еэ, үү, юу ороһон байгаа һаань, саашань үенүүдтэнь удаан аялгануудһаа ээ, еэ аялганууд орохо ёһотой: үүдэнһээ, элеэр, юугээр, эреэн г.м.
6. Хэрбээ үгын эхин үедэ ү, ю, үй, өө ороһон байгаа һаань, саашанхи үенүүдтэнь удаан аялгануудһаа өө, еэ аялганууд орохо ёһотой: үглөө, хюрөө, өөрөө, үйгөө, бүлеэн, үреэ г.м.