3.4. ДАХУУЛАЛНУУДАЙ БОДОЛГО ТАЙЛБАРИЛАЛГА

1. Причастяар гү, али деепричастяар гаргагдаһан дэлгэрэнгы ушарлагша хабаатай үгэдөө:

а) сэхэ мэдэлтэй
     Харюу: дахуулал бэшэ

б) сэхэ мэдэлгүй
    дахуулал

2. Дахуулал ондоо үгэнүүдээр тодорхойлон дэлгэрүүлжэ гаргадаг дахуулагшань:

а) причасти
    Харюу: причастна дахуулал

б) деепричасти
    деепричастна дахуулал

3. Причастна болон деепричастна дахуулалнууд өөрын тусхай үйлэдэгшэтэй аад:

а) нэрын гү, али хамаанай падеждэ байһан үйлэдэгшэтэй һаа,
     Харюу: бэеэ дааһан дахуулал

б) үйлэдэгшэгүй һаа,

бэеэ даагаагүй гү, али юрын дахуулал

4. Дахуулалнууд удхаараа бодомжо тэмдэглэнэ гү, али бодол тэмдэглэнэ гү?

а) үгүүлбэри дүүрэһэн удхатай һаа,
    Харюу: бодол тэмдэглэнэ

б) үгүүлбэреэрээ дүүрээгүй удхатай һаа,
    бодомжо тэмдэглэнэ

 

 

Причасти болон деепричастинууд, тэдэнэй залгалтанууд

Причастинууд, тэдэнэй залгалтанууд

Үнгэрһэн сагай..........................-аа

Үни үнгэрһэн сагай............... -нхай

Хүсэд үнгэрһэн сагай.............-һан

Ерээдүй сагай............................-ха

Дабтаһан ..................................-даг

Шэнжын....................................-гша

   

Деепричастинууд, тэдэнэй залгалтанууд

Холбоһон..................................-жа

Ниилэһэн....................................-н

Илгаһан....................................-аад

Болзоһон..................................-бал

Хизаарлаһан............................-тар

Шэлэһэн...............................-нхаар

Уридшалһан.........................-мсаар

Үргэлжэлһэн...........................-һаар

Удаалһан............................-халаар

Зуурандын..............................-нгаа

 

ДАХУУЛАЛАЙ ШҮҮЛБЭРИ

1. Причастяар болон деепричастяар гаргагдаһан дэлгэрэнгы ушарлагшанууд юундэ хабаатай үгэдөө сэхэ мэдэлгүйб?
2. Юундэ мэдүүлэлэй нэрлүүлэгшын ехэнхидээ нэрын падеждэ байхадань, дахуулалай үйлэдэгшэ нэрын гү, али хамаанай падеждэ байдаг бэ?
Юундэ дахуулалай үйлэдэгшэнүүд нэрын болон хамаанай падеждэ байгаад, дахуулагшануудынь причасти болон деепричастинуудаар гаргагданаб?
3. Юундэ холбуулалнууд дулдыдаһан үгэтэй аад, юумэнэй болон тэмдэгэй нэрэнүүдээр гаргагдаһан үйлэдэгшэгүйб, харин дахуулалнууд причастяар болон деепричастяар гаргагдаһан дахуулагшатай аад, дүүрэһэн үгүүлбэритэй бодол тэмдэглэнэгүйб?
4. Причастна болон деепричастна дахуулалнууд юугээрээ адлиб, юугээрээ илгарнаб?
5. Дахуулалнуудай байгуулга ямар хубинуудһаа бүридэнэб?
6. Юрын болон бэеэ дааһан дахуулалнууд юугээрээ илгарнаб?
7. Дахуулалнуудта хаанань, юундэ, ямар сэглэлтын тэмдэг табинаб?




Холбуулал

1. Ойлгомжо тэмдэглэдэг

2. Хоёр хубиһаа бүридэдэг:

Дулдыданги үгэ - Асуудал - Гол үгэ

3. Илгаань:

а) Сүлөө

Хонидоо ниилүүлэн

Тогтомол

Ганзага ниилүүлэн

б) Нэрэ холбуулал

Юум. н.
Түл. н.
Тоогой н.
Тэмд. н.

Үйлэ үгын:
Мэдүүлһэн түлэб
Хандаһан түлэб
Причастна түлэб
Деепричастна түлэб
Дайбар үгэ