5.3. МЭДҮҮЛЭЛЭЙ ЮРЫН ГЭШҮҮДЫЕ ХЭРЭГЛЭЛГЭ


Мэдүүлэлэй юрын гэшүүдтэ элирхэйлэгшэ, нэмэлтэ, ушарлагша гурбан хабаадана. Мэдүүлэл заабол шухала гэшүүдтэй байдаг, харин юрын гэшүүдгүйгөөр шухала гэшүүдынь мэдүүлэл байгуулжа шадаха юм. Жэшээнь: Намар болобо. Хёлго мүрэниие зубшаһан үндэр хаданууд нарбагар боро үүлэн доогуур умбан, үргэлжэ манаран харагдана. Мүрэнэй эрьеэр арьяатан мэтэ гүлдылдэн хэбтэһэн хүбхэн хушалтатай мантан шулуунууд эрьеэрээ билтаран байжа, намдуугаар мэлмэрэн урдажа байһан мүрэнэй ехэ уһа татаба гү гэжэ байтар, хойто зүгһөө хүйтэн һалхин буужа, сэлмэг үсөөхэн үдэрнүүдһээ хойшо хүхэ боро үүлэнүүд хойно хойноһоо мүлхин бөөгнэржэ эхилнэ. Тиигэһээр намарай хүхэ бороо үргэлжэ шааян байдаг боложо, хадын горхонууд хуу дэлбэрэн, хөөһэ буран бурьялан урдажа, намарай шиигтэй хаһагүй саг орожо ерэһэн хэбэртэй. (Б.Мунгонов). Эндэ түрүүшынь мэдүүлэл нэрлүүлэгшэ хэлэгшэ хоёрһоо бүридэнэ. Энэ юрын гэшүүдгүй, хуряангы мэдүүлэл гэжэ тоологдоно. Хоёрдохи мэдүүлэл хаданууд гэһэн нэрлүүлэгшэ, харагдана гэһэн хэлэгшэ хоёр шухала гэшүүдһээ гадна арба гаран юрын гэшүүдтэй байна. Гурбадахи мэдүүлэл ганса шулуунууд гэһэн нэрлүүлэгшэтэй байжа, олон юрын гэшүүдтэй нэрлэһэн мэдүүлэл болоно. Саашадаа орёо мэдүүлэл болоходоо, хэдэн шухала гэшүүдтэй, олон тоото юрын гэшүүдтэй байна, тэрээнһээ гадуур дахуулалнуудай үйлэдэгшэнүүд, хүтэлэгшэнүүд гэжэ оролсоно.






Энэ hэдэб соо дасхал үгы байна



Энэ hэдэб соо дасхал үгы байна

Холбуулал

1. Ойлгомжо тэмдэглэдэг

2. Хоёр хубиһаа бүридэдэг:

Дулдыданги үгэ - Асуудал - Гол үгэ

3. Илгаань:

а) Сүлөө

Хонидоо ниилүүлэн

Тогтомол

Ганзага ниилүүлэн

б) Нэрэ холбуулал

Юум. н.
Түл. н.
Тоогой н.
Тэмд. н.

Үйлэ үгын:
Мэдүүлһэн түлэб
Хандаһан түлэб
Причастна түлэб
Деепричастна түлэб
Дайбар үгэ