6.3. ДАХАЛДАҺАН ОРЁО МЭДҮҮЛЭЛ

6.3.1. ДАХАЛДАҺАН ОРЁО МЭДҮҮЛЭЛ ТУХАЙ ОЙЛГОСО

Дахалдаһан холболтонуудай хүсөөр холболдоһон хоёр гү, али хэдэн юрын мэдүүлэлнүүдэй хабсаралые дахалдаһан орёо мэдүүлэл гэнэ.

Дахалдаһан орёо мэдүүлэл шухала болон нүхэсэл мэдүүлэлнүүдһээ, тэдэниие холбоһон холболто болон холболто үгэнүүдһээ бүридэнэ. Нүхэсэл мэдүүлэлээ дахуулһаниинь шухала мэдүүлэл гэнэ. Шухала мэдүүлэлэй гү, али тэрэнэй ямар нэгэн гэшүүнэй асуудалда харюусан тодорхойлһониинь нүхэсэл мэдүүлэл гэнэ. Жэшээнь: Номоо һайнаар үзэгты гэжэ абамни ходо захидаг. Энэ дахалдаһан орёо мэдүүлэлэй шухала мэдүүлэлһээ юун гэжэ захяаб гэһэн асуудалда нүхэсэлынь харюусана.

Гэжэ, гэһэн, гэхээр, гээд, гэдэг – эдэ холболтонуудай һүүлдэ таһалал табигдадаггүй, нүхэсэл мэдүүлэл урда хойноһоо тусгаарлагдадаггүй. Жэшээнь: Эрдэмгүй һаа лётчик болохоһоо байха, шадабаритай малшаншье болохогүй гэжэ багшань хэлээ һэн. (Ж.Балданжабон). Бусад юун бэ гэхэдэ, гэхэдэ, гэлдээд, гэлсэхэдэ, гэһэн шуу, гэһэндэл, гэһэн шэнги, хэн – тэрэ, хэниие – тэрэниие, ямар – тэрэ, хаана – тэндэ, хэзээ – тиихэдэ г.м. холболто үгэнүүдтэ таһалал табижа, нүхэсэл мэдүүлэл шухалаһаа нэгэ тээһээнь тусгаарлагдадаг. Жэшээнь: Эб найрамдалай жасада ороһон мүнгэн ямар хэрэг бүтээнэб, хайшаа эльгээгдэнэб гэбэл, олон янзын зорилгодо гаргашалагдадаг юм. Дулаан үбэл боложо, малшадта ёһоор байна гэгдэбэшье һаа, үдэшэ үглөө янгинаад, жабарлаад абана бшуу. Хаана гурим жэншэдгүй сахигданаб, эргэнэй эрхэ хамгаалагданаб, тэндэл ниитын харилсаан һайнаар бэелүүлэгдэхэ, улад зоной байдал һайжарха болоно бшуу.


1. Шэнжэнь: а) удхаараа нэгэниинь нүгөөдэдөө мэдэлтэй хэдэн бодол хамтаруулан тэмдэглэһэн;
б) байгуулгаараа нүхэсэл мэдүүлэлынь шухала мэдүүлэлдээ дахалдуулһан холболтонуудай хүсөөр холболдоһон;
в) хоёр гү, али хэдэн юрын мэдүүлэлнүүдһээ бүридэһэн.
2. Байгуулгань

3. Илгаань



Холбуулал

1. Ойлгомжо тэмдэглэдэг

2. Хоёр хубиһаа бүридэдэг:

Дулдыданги үгэ - Асуудал - Гол үгэ

3. Илгаань:

а) Сүлөө

Хонидоо ниилүүлэн

Тогтомол

Ганзага ниилүүлэн

б) Нэрэ холбуулал

Юум. н.
Түл. н.
Тоогой н.
Тэмд. н.

Үйлэ үгын:
Мэдүүлһэн түлэб
Хандаһан түлэб
Причастна түлэб
Деепричастна түлэб
Дайбар үгэ