6.3.4. УШАРЛАҺАН НҮХЭСЭЛ МЭДҮҮЛЭЛТЭЙ ДАХАЛДАҺАН ОРЁО МЭДҮҮЛЭЛ

Шухала мэдүүлэл соохи үйлын болоһон арга, саг, байра, шалтагаан, зорилго, болзоо г.м. тэмдэглэжэ, Яажа? Хайшан гэжэ? Хэзээ? Хаана? Юундэ? Яахаяа? Яагаа һаа? г.м. асуудалнуудта харюусаһан нүхэсэл мэдүүлэлнүүдые ушарлаһан нүхэсэл мэдүүлэлнүүд гэнэ.
Ушарлаһан нүхэсэл мэдүүлэлнүүдэй гэжэ, гээд холболтонуудта таһалал табинагүй, гэһэншүү, гэбэшье, гэбэл, гэһэн хойно г.м. холболто үгэнүүдэй хойто тээ, юундэб гэхэдэ, яахадааб гэхэдэ гэһэн холболто үгэнүүдэй урда тээ, хаана – тэндэ, хэзээ – тиихэдэ г.м. харилсаата холболто үгэнүүдэй дунда табиха. Жэшээнь: 1. Эндэ юушье хэжэ байхадамни минии хэрэг гэһэншүүгээр, хэмһээ хэтэрэн шангарба. (Ц.-Ж.Жимбиев). 2. Хаана хүндэ хүшэр ажал гаранаб, тэндэл энэ хүниие харахат. (К.Ильин). 3. Нэгэ юумэ хэлэхэм гэжэ байтараа, Цэпэлмаа дуугаа зогсооно. (Ц.-Б. Бадмаев). 4. Дондог Бааранхайе нилээдгүй гайхуулааб гэжэ урмашан һууна (Х.Намсараев). 6. Үшөө хүйтэн байна гэбэшье, агаарта хабарай амисхаал эли болонхой (К.Ильин).
Бүхы бусад ушарлаһан нүхэсэл мэдүүлэлэй шухала мэдүүлэлэйнгээ урда тээ табигдан, тэрээнээ гү, али тэрээнэйнгээ ямар нэгэн үйлэ болон байдал тодорхойлһон байхадань, шалтагаанай нүхэсэл мэдүүлэл шухала мэдүүлэлэйнгээ хойто тээ табигдана, нүхэсэл мэдүүлэлынь урда тээһээ таһалалаар тусгаарлагдана. Жэшээнь: Тэдэнэр Дагбатай хорёо соо наадаха илангаяа дуратай, юундэб гэхэдэ тэндэ ехэ сэбэрхэн добо бии. (Ц.Шагжин).